افراد مبتلا به بیماری قلبی و شریانهای آسیبدیده پا اغلب تحت بررسیها و درمانهایی قرار میگیرند که شامل قرار دادن یک سوزن در شریان اصلی کشاله ران است (پروسیجرهای اندوواسکولار، برای مثال، آرتریوگرام (arteriogram) تشخیصی، آنژیوپلاستی، کاتتریزاسیون قلبی). یکی از عوارض احتمالی، تشکیل یک تورم بزرگ در شریان (آنوریسم کاذب (pseudoaneurysm)) کشاله ران است. این اتفاق زمانی رخ میدهد که سوراخ ایجادشده توسط سوزن در دیواره شریان، پساز آن بهدرستی بسته نشود، خون جمع شود و باعث درد، تورم و کبودی شود. آنوریسمهای کاذب کوچک ممکن است بهصورت خودبهخودی لخته شوند یا ممکن است نیاز به جراحی باشد. اکنون درمان کمتهاجمیتری برای متوقف کردن جریان خون به محل تورم امکانپذیر است. این روش شامل انجام آرامبخشی یا مصرف داروهای مسکّن است تا با استفاده از یک دستگاه مکانیکی مخصوص یا یک پروب (probe) که توسط سونوگرافی هدایت میشود، فشاری روی محل سوراخ در شریان اعمال شود. گزینه دیگر، تزریق یک عامل لختهکننده خون (ترومبین (thrombin)) از راه پوست به داخل محل تورم است.
نویسندگان مرور، متون علمی پزشکی را جستوجو کرده و چهار کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده را یافتند. هیچ مطالعه جدیدی در این نسخه بهروزشده وارد نشد. اعمال فشار (فشردهسازی) با یک وسیله مکانیکی به مدت حدود 30 دقیقه باعث لخته شدن خون در آنوریسم کاذب در سه-چهارم افراد (38 نفر در سنین میان 40 و 85 سال) طی 24 ساعت شد. فرقی نمیکرد که پروب بهصورت کور قرار داده شود یا تحت سونوگرافی. مطالعه دیگری با حضور 168 نفر نشان داد که فشردهسازی باعث لخته شدن آنوریسم کاذب در بیش از 90% افراد در 24 ساعت شد؛ باز هم، به نظر نمیرسید استفاده از سونوگرافی هیچ تفاوتی را ایجاد کند. به نظر میرسید تزریق ترومبین گاوی موثرتر از فشردهسازی تحت هدایت سونوگرافی باشد (در دو مطالعه، در مجموع شامل 68 بیمار). بااینحال، نگرانیهایی در مورد آلرژی به ترومبین و ورود عوامل عفونی وجود دارد که تصور میشود مسئول انتقال برخی از بیماریهای دژنراتیو و همچنین احتمال ایجاد لخته خونی در شریان هستند. در این مطالعات، بهجز وقوع یک مورد ترومبوز ورید عمقی در افرادی که با فشردهسازی درمان شدند، هیچ عارضهای گزارش نشد.
به نظر میرسد شواهد محدود، استفاده از تزریق ترومبین را بهعنوان یک درمان موثر برای آنوریسم کاذب شریان فمورال تایید میکند. یک رویکرد عملی میتواند استفاده از فشردهسازی (کور یا تحت هدایت سونوگرافی) بهعنوان درمان خط اول باشد و تزریق ترومبین برای کسانی که روش فشردهسازی در آنها شکست میخورد، در نظر گرفته شود.
آنوریسمهای کاذب شریان فمورال (femoral pseudoaneurysms) ممکن است تا 8% از پروسیجرهای مداخلهای عروقی را عارضهدار کنند. این آنوریسمهای کاذب ممکن است بهصورت خودبهخودی لخته شوند، اما گاهی درمان قطعی مورد نیاز است. انجام جراحی، اگرچه در بیماران مبتلا به بیماریهای شدید قلبیعروقی بدون خطر نیست، بهطور مرسوم، درمان «استاندارد طلایی» در نظر گرفته میشود. گزینههای درمانی کمتهاجمیتر مانند فشردهسازی تحت هدایت سونوگرافی داپلکس (Duplex ultrasound-guided compression) و تزریق ترومبین (thrombin) از راه پوست در دسترس هستند، بااینحال، شواهد مربوط به کارآمدی آنها محدود است. این مطالعه یک نسخه بهروز شده از یک مرور کاکرین است که برای نخستینبار در سال 2006 منتشر شد.
ارزیابی تاثیرات درمانهای مختلف برای آنوریسمهای کاذب شریان فمورال ناشی از پروسیجرهای اندوواسکولار، با تاکید ویژه بر ارزیابی گزینههای درمانی کمتهاجمیتر مانند فشردهسازی با دست یا مکانیکی بهصورت کور، فشردهسازی تحت هدایت سونوگرافی، یا تزریق ترومبین از راه پوست.
برای این نسخه بهروز شده، هماهنگکننده جستوجو در کارآزماییهای گروه بیماریهای عروقی محیطی در کاکرین به جستوجو در پایگاه ثبت تخصصی گروه (آخرین جستوجو در اکتبر 2013) و CENTRAL (شماره 9، سال 2013) پرداخت.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (randomised controlled trials; RCTs) که دو روش درمانی را برای آنوریسم کاذب شریان فمورال پساز پروسیجرهای مداخلهای عروقی مقایسه کردند، برای ورود به این مرور در نظر گرفته شدند.
چهار مطالعه در آنالیزها وارد شدند که موارد زیر را مقایسه کردند: فشردهسازی دستی در مقایسه با فشردهسازی تحت هدایت سونوگرافی؛ استفاده از یک دستگاه مکانیکی (FemoStop) تحت هدایت سونوگرافی در مقایسه با استفاده کور از آن؛ و فشردهسازی تحت هدایت سونوگرافی در مقایسه با تزریق ترومبین از راه پوست (دو مطالعه). هیچ مطالعهای با بازوی مداخله جراحی وجود نداشت. دادهها توسط هر دو نویسنده بهطور مستقل از هم استخراج شدند.
فشردهسازی (دستی یا FemoStop) در ایجاد ترومبوز آنوریسم کاذب موثر بود، اگرچه اعمال آن با هدایت سونوگرافی هیچ مزیتی نداشت (خطر نسبی (RR): 0.96؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.88 تا 1.04).
در RCTهای مجزا، تزریق ترومبین از راه پوست در مقابل یک جلسه فشردهسازی تحت هدایت سونوگرافی در دستیابی به ترومبوز اولیه آنوریسم کاذب موثرتر بود، اما دادههای ادغامشده نتوانستند اهمیت آماری را نشان دهند (RR: 2.81؛ 95% CI؛ 0.44 تا 18.13). هیچ تفاوتی با اهمیت آماری در طول مدت بستری در بیمارستان میان دو گروه وجود نداشت، و بهجز یک مورد ترومبوز ورید عمقی در گروه فشردهسازی، هیچ عارضهای گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.