بسیاری از کودکان هنگام دوچرخهسواری دچار آسیبهای سر میشوند. این مرور، به جای الزام کودکان به استفاده از کلاه ایمنی از طریق قوانین، بر تشویق کودکان به استفاده از کلاه ایمنی متمرکز بود. نویسندگان خواستند بدانند کدام نوع از برنامههای کلاه ایمنی بهتر عمل میکنند، بهویژه در مورد کودکان خانوادههای فقیر که احتمال کمتری برای تهیه و استفاده از کلاه ایمنی دارند. آنها 29 برنامه ترویج کلاه ایمنی را پیدا کردند که بررسی شدند. برنامهها از نظر محل اجرا، سن کودکان، روشهای برنامه و غیره، تفاوتهای گستردهای داشتند. همچنین نتایج بسیار متنوع بودند، اما بهطور کلی 11 مطالعه نشان دادند که پس از اجرای برنامه استفاده از کلاه ایمنی، احتمال استفاده از آن در کودکانی که این برنامهها را دریافت کردند، بیشتر از دیگر کودکان بود. انجام پژوهشهای بیشتری در این زمینه همچنان لازم است، اما به نظر میرسد بهترین طرحها در جامعه پایهریزی شده و شامل آموزش و ارائه کلاه ایمنی رایگان باشند. همچنین ترویج استفاده از کلاه ایمنی در مدارس موثر به نظر میرسد. به نظر میرسد ترویج استفاده از کلاه ایمنی برای کودکان کوچکتر (12 سال و کمتر) موثرتر از کودکان بزرگتر و افراد جوان باشد. مطالعات مرورشده به تاثیر برنامههای کلاه ایمنی بر میزان آسیبدیدگی، یا ارزیابی اینکه این برنامهها دارای تاثیرات منفی مانند کاهش دوچرخهسواری بودند یا خیر، توجه نکردند. بیشتر این مطالعات در کشورهایی با سطح درآمد بالاتر انجام شدند و تاثیر کمکی ترویج استفاده از کلاه ایمنی فراتر از قوانین موجود، بررسی نشده است. انجام پژوهشهای بیشتر برای درک بهتر این موضوع که ارائه کلاه ایمنی یارانهای بهاندازه ارائه کلاه ایمنی رایگان موثر است یا خیر، مورد نیاز است و اینکه برنامههای ارائهشده در مراکز مراقبت سلامت به اندازه برنامههای ارائهشده در مدارس یا جوامع موثر هستند یا خیر. انواع دیگر برنامههای کلاه ایمنی (برای مثال، برنامههایی مانند مربیان همسال، آنهایی که مهارتهایی را مانند تصمیمگیری و مقاومت در برابر فشار همسالان توسعه میدهند، یا بهبود عزت نفس یا خود-کارآمدی) نیاز به توسعه و آزمایش دارند، بهویژه برای افراد 11 تا 18 سال. تاثیر اجرای برنامههای کلاه ایمنی در کشورهایی با قوانین موجود استفاده از کلاه ایمنی دوچرخهسواری و در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط، نیازمند بررسی است.
به نظر میرسد مداخلات غیرمبتنی بر قانون در افزایش استفاده از کلاه ایمنی، بهویژه مداخلات مبتنی بر جامعه و مواردی که کلاه ایمنی رایگان ارائه میدهند، موثر هستند. مداخلاتی که در مدارس انجام میشوند، به نظر میرسد موثر باشند اما احتمالا تاثیرات آنها کمتر از مداخلات مبتنی بر جامعه است. مداخلاتی که صرفا آموزش ارائه میدهند، کمتر از مداخلاتی که کلاه ایمنی رایگان ارائه میدهند، تاثیرگذار هستند. در حال حاضر، شواهد کافی برای توصیه به ارائه کلاه ایمنی یارانهای وجود ندارد. مداخلات ممکن است در صورت ارائه به کودکان خردسالتر نسبت به کودکان بزرگتر، موثرتر باشند. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد مداخلات ارائهشده در مراکز مراقبت سلامت میتوانند منجر به افزایش خود-گزارشی استفاده از کلاه ایمنی شوند.
انجام مطالعات بیشتر و با کیفیت بالا برای بررسی این موضوع که مداخلات غیرمبتنی بر قانون منجر به افزایش استفاده از کلاه ایمنی میشوند یا خیر، ضروری است، بهویژه برای بررسی تاثیر ارائه کلاه ایمنی یارانهای در مقابل ارائه کلاه ایمنی رایگان، و تاثیر ارائه مداخلات در مراکز مراقبت سلامت در مقابل ارائه مداخلات در مدارس یا جوامع. استفاده از مداخلات جایگزین (مانند مداخلاتی که شامل مربیان همسال است، مداخلاتی که هدف آنها توسعه مهارتهای بیخطری (safety) از جمله مهارتهای تصمیمگیری و مقاومت در برابر فشار همسالان است یا مداخلاتی که هدف آنها بهبود عزت نفس یا خود-کارآمدی است) میبایست توسعه یافته و تست شوند، بهویژه برای گروه سنی 11 تا 18 سال. تاثیر مداخلات در کشورهایی با قوانین موجود استفاده از کلاه ایمنی دوچرخهسواری و در کشورهایی با سطح درآمد پائین و متوسط نیازمند بررسی است.
کلاه ایمنی، آسیبهای سر ناشی از دوچرخهسواری را، بهویژه در تصادفات تکوسیلهای و مواردی که سر با زمین برخورد میکند، کاهش میدهد. هدف ما، شناسایی مداخلات غیرمبتنی بر قانون (non-legislative intervention) برای ترویج استفاده از کلاه ایمنی میان کودکان بود، بهطوری که مداخلات آتی بتوانند بر پایه شواهد مستحکمی طراحی شوند.
ارزیابی اثربخشی مداخلات غیرمبتنی بر قانون در افزایش استفاده از کلاه ایمنی میان کودکان؛ شناسایی دلایل احتمالی تفاوت در اثربخشی مداخلات؛ ارزیابی اثربخشی مداخلات با توجه به گروه اجتماعی؛ شناسایی پیامدهای نامطلوب مداخلات.
بانکهای اطلاعاتی زیر را جستوجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی گروه آسیبها و صدمات در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ PsycINFO (Ovid)؛ PsycEXTRA (Ovid)؛ CINAHL (EBSCO)؛ و ISI Web of Science: Science Citation Index Expanded (SCI-EXPANDED)؛ نمایه استنادی علوم اجتماعی (SSCI)؛ نمايهنامه استنادی مقالات کنفرانسهای علمی (CPCI-S)؛ و PubMed از آغاز تا اپریل 2009؛ TRANSPORT تا سال 2007؛ دیگر منابع دادهها را نیز بهصورت دستی جستوجو کردیم.
در این مرور، RCTها و CBAها را وارد کردیم. مطالعات شامل شرکتکنندگانی در سنین 0 تا 18 سال بودند، مداخلاتی را توصیف کردند که استفاده از کلاه ایمنی را بدون نیاز به اجرای قانون ترویج کردند، و مشاهده استفاده از کلاه ایمنی، مالکیت کلاه ایمنی یا استفاده از کلاه ایمنی را براساس گزارش خود شرکتکنندگان ارائه کردند.
دو نویسنده مستقل مرور، مطالعات را برای ورود انتخاب کرده و دادهها را استخراج کردند. از مدل اثرات تصادفی (random-effects model) برای تخمین نسبتهای شانس (ORs) تجمعی (با 95% فاصله اطمینان (CI)) استفاده کردیم. ناهمگونی (heterogeneity) را با استفاده از آنالیزهای زیرگروه بررسی کردیم.
تعداد 29 مطالعه را در این مرور وارد کردیم، که 21 مورد از آنها حداقل در یک متاآنالیز گنجانده شدند. مداخلات غیرمبتنی بر قانون، استفاده از کلاه ایمنی را افزایش دادند (11 مطالعه: OR: 2.08؛ 95% CI؛ 1.29 تا 3.34). این تاثیر، میان مداخلات مبتنی بر جامعه (چهار مطالعه: OR: 4.30؛ 95% CI؛ 2.24 تا 8.25) و مداخلاتی که کلاه ایمنی رایگان ارائه دادند، بیشتر بود (دو مطالعه: OR: 4.35؛ 95% CI؛ 2.13 تا 8.89). همچنین تاثیرات قابل توجهی میان مداخلات مبتنی بر مدرسه مشاهده شد (هشت مطالعه: OR: 1.73؛ 95% CI؛ 1.03 تا 2.91)، در حالی که تاثیر کوچکتری برای مداخلاتی که صرفا آموزش را ارائه دادند، بهدست آمد (سه مطالعه: OR: 1.43؛ 95% CI؛ 1.09 تا 1.88). هیچ تاثیر قابل توجهی برای ارائه کلاه ایمنی یارانهای یافت نشد (هفت مطالعه: OR: 2.02؛ 95% CI؛ 0.98 تا 4.17). مداخلات ارائهشده برای کودکان کوچکتر (زیر 12 سال) ممکن است موثرتر از (پنج مطالعه: OR: 2.50؛ 95% CI؛ 1.17 تا 5.37) مداخلاتی باشند که برای کودکان در تمام سنین ارائه میشوند (پنج مطالعه: OR: 1.83؛ 95% CI؛ 0.98 تا 3.42).
مداخلات فقط در مواردی موثر بودند که منجر به افزایش گزارش خود-اظهاری درباره مالکیت کلاه ایمنی شدند، در شرایطی که کلاه ایمنی رایگان ارائه شد (سه مطالعه: OR: 11.63؛ 95% CI؛ 2.14 تا 63.16).
مداخلات در افزایش استفاده خود-گزارشی از کلاه ایمنی موثر بودند (نه مطالعه: OR: 3.27؛ 95% CI؛ 1.56 تا 6.87)، از جمله مداخلات انجامشده در مدارس (شش مطالعه: OR: 4.21؛ 95% CI؛ 1.06 تا 16.74)، ارائه کلاه ایمنی رایگان (سه مطالعه: OR: 7.27؛ 95% CI؛ 1.28 تا 41.44)، ارائه آموزش بهتنهایی (هفت مطالعه: OR: 1.93؛ 95% CI؛ 1.03 تا 3.63) و در مراکز ارائه مراقبت سلامت (دو مطالعه: OR: 2.78؛ 95% CI؛ 1.38 تا 5.61).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.