آسم یک بیماری است که راه‌های هوایی - لوله‌های کوچکی که هوا را به داخل و خارج ریه‌ها حمل می‌کنند - را درگیر می‌کند و نشانه‌های آن عموما سرفه، خس‌خس سینه، تنگی نفس و احساس تنگی در قفسه سینه است. این نشانه‌ها می‌توانند گاه‌به‌گاه یا مداوم باشند. وقتی فرد مبتلا به آسم، یک عامل محرک آسم (چیزی که راه‌های هوایی او را تحریک می‌کند) را استنشاق می‌کند، عضلات اطراف دیواره‌های راه‌های هوایی منقبض می‌شوند، به‌طوری که راه‌های هوایی باریک‌تر شده و پوشش داخلی راه‌های هوایی ملتهب شده و شروع به تورم می‌کند. برای بسیاری از افراد مبتلا به آسم، ویروس‌های سرماخوردگی و آنفلوآنزا، نشانه‌های آنها را تحریک می‌کنند. بنابراین، ابتلا به ویروس آنفلوآنزا آسم آنها را تشدید می‌کند و تزریق واکسن آنفلوآنزا ممکن است از افراد در مقابل برخی از ویروس‌های آنفلوآنزا که در طول یک زمستان معین با آنها مواجه خواهند شد، محافظت کند. بااین‌حال، تاثیرات واکسن آنفلوآنزا (واکسیناسیون) ساده نیست، زیرا هم‌چنین این احتمال وجود دارد که خود واکسن آنفلوآنزا بتواند باعث تشدید آسم شود. دستورالعمل‌های بالینی فعلی در بریتانیا توصیه می‌کنند که گروه‌های پُرخطر مانند افراد مبتلا به آسم شدید باید هر زمستان واکسن آنفلوآنزا تزریق کنند ( NHS Choices )؛ بااین‌حال، شواهد محدودی برای این رویکرد وجود دارد.
در این مرور، شواهد حاصل از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده (RCTs) را در رابطه با مزایا و آسیب‌های بالقوه تمام انواع واکسیناسیون آنفلوآنزا در بزرگسالان و کودکان (بالای دو سال) مبتلا به آسم ارزیابی کردیم.
یک کارآزمایی روی 696 کودک، مزایای تزریق واکسن آنفلوآنزای غیرفعال را ارزیابی کرد (واکسن‌های حاوی ویروس غیرفعال نوعی واکسن هستند که در حال حاضر در ایالات متحده و بریتانیا استفاده می‌شوند و نمی‌توانند باعث آنفلوآنزا شوند). هیچ تفاوت معنی‌داری در تعداد افرادی که دچار حمله آسم شدند (بدتر شدن نشانه‌ها)، وجود نداشت؛ بااین‌حال، در هفته‌هایی که تست آنفلوآنزا در کودکان مثبت بود، در افرادی که واکسن دریافت کردند، در مقایسه با افرادی که این واکسن را دریافت نداشتند، نمرات بهتری در نشانه‌های بیماری (افرادی که نشانه‌های کمتری را از آسم گزارش کردند) مشاهده شد.
دو کارآزمایی شامل 1526 بزرگسال و 712 کودک که تحت واکسیناسیون آنفلوآنزای غیرفعال قرار گرفتند، تاثیرات مضر بلافاصله پس‌از تزریق را بررسی کردند. این مطالعات احتمال بروز حمله آسم را پس‌از دریافت واکسن آنفلوآنزا در دو هفته اول پس‌از تزریق، در بیش از چهار نفر به ازای هر 100 نفر، منتفی دانستند. اطلاعات کافی برای مقایسه انواع مختلف واکسیناسیون وجود نداشت.
در مورد میزان محافظتی که واکسیناسیون در مقابل تشدید آسم ناشی از عفونت آنفلوآنزا ایجاد می‌کند، هم‌چنان عدم قطعیت وجود دارد. شواهد حاصل از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده‌ای که اخیرا در مورد واکسیناسیون آنفلوآنزای غیرفعال حاوی ویروس اسپلیت منتشر شده‌اند، نشان می‌دهد که هیچ افزایش قابل توجهی در تشدید آسم بلافاصله پس‌از واکسیناسیون در بزرگسالان یا کودکان بالای سه سال وجود ندارد. ما نتوانستیم به نگرانی‌های مربوط به افزایش احتمالی خس‌خس سینه و بستری شدن در بیمارستان در نوزادانی که واکسیناسیون حاوی ویروس زنده داخل بینی را دریافت کردند، پاسخ دهیم.
انجام واکسیناسیون آنفلوآنزا برای بیماران مبتلا به آسم در بسیاری از کشورها توصیه می‌شود، زیرا مطالعات مشاهده‌ای نشان داده‌اند که عفونت آنفلوآنزا می‌تواند با تشدید حملات آسم مرتبط باشد. بااین‌حال، واکسیناسیون آنفلوآنزا می‌تواند باعث خس‌خس سینه شده و بر عملکرد ریه تاثیر منفی بگذارد. درحالی‌که یک بررسی اجمالی نتیجه گرفت هیچ مزیت مشخصی برای واکسیناسیون آنفلوآنزا در بیماران مبتلا به آسم وجود ندارد، این نتیجه‌گیری مبتنی بر جست‌وجوی سیستماتیک متون علمی نبود.
هدف از این مرور، ارزیابی کارآمدی و بی‌خطری (safety) واکسیناسیون آنفلوآنزا در کودکان و بزرگسالان مبتلا به آسم بود.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه راه‌های هوایی در کاکرین را جست‌وجو و فهرست منابع مقالات را مرور کردیم. آخرین جست‌وجو در نوامبر 2012 انجام شد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده را در رابطه با واکسیناسیون آنفلوآنزا در کودکان (بالای دو سال) و بزرگسالان مبتلا به آسم وارد این مرور کردیم. مطالعاتی را که شامل افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه بودند، حذف کردیم.
اعمال معیارهای ورود و ارزیابی کیفیت کارآزمایی توسط دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم انجام شد. استخراج داده‌ها نیز توسط دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم صورت گرفت. برای دریافت اطلاعات ازدست‌رفته، با نویسندگان مطالعه تماس گرفته شد.
تعداد نه کارآزمایی در اولین نسخه منتشرشده این مرور، و نه کارآزمایی دیگر در چهار نسخه به‌روز شده بعدی وارد شده‌اند. مطالعات واردشده، طیف گسترده‌ای از افراد، محیط‌ها و انواع واکسیناسیون آنفلوآنزا را پوشش می‌دهند، و ما داده‌های مطالعاتی را که از واکسن‌های مشابه استفاده کردند، تجمیع کردیم.
تاثیرات محافظتی واکسن آنفلوآنزای غیرفعال در طول فصل آنفلوآنزا
یک کارآزمایی واحد با طراحی گروه موازی (parallel-group)، شامل 696 کودک، توانست تاثیرات محافظتی واکسیناسیون آنفلوآنزا را ارزیابی کند. هیچ کاهش معنی‌داری در تعداد، مدت یا شدت تشدید حملات آسم مرتبط با آنفلوآنزا مشاهده نشد. هیچ تفاوتی در حجم بازدمی اجباری در یک ثانیه (forced expiratory volume in one second;
FEV1
) وجود نداشت، اگرچه کودکانی که واکسینه شدند، در طول هفته‌های مثبت آنفلوآنزا، نمرات بهتری را در نشانه‌ها به‌دست آوردند. دو کارآزمایی با طراحی گروه موازی روی بزرگسالان، به دلیل سطوح بسیار پائین عفونت آنفلوآنزای تاییدشده، داده‌ای را برای این پیامدها ارائه نکردند.
عوارض جانبی واکسن آنفلوآنزای غیرفعال طی دو هفته اول پس‌از واکسیناسیون
دو کارآزمایی متقاطع (cross-over) شامل 1526 بزرگسال و 712 کودک (بالای سه سال) مبتلا به آسم، واکسن آنفلوآنزای سه-ظرفیتی غیرفعال و حاوی ویروس اسپلیت (split) را با تزریق دارونما (placebo) مقایسه کردند. این کارآزمایی‌ها هرگونه افزایش مهم از نظر بالینی را در تشدید حملات آسم طی دو هفته پس‌از واکسیناسیون آنفلوآنزا منتفی دانستند (تفاوت خطر (risk difference): 0.014؛ 95% فاصله اطمینان: 0.010- تا 0.037). بااین‌حال، ناهمگونی (heterogeneity) قابل توجهی میان یافته‌های دو کارآزمایی شامل 1104 بزرگسال از نظر تشدید آسم در سه روز اول پس‌از واکسیناسیون با واکسن‌های غیرفعال حاوی ویروس اسپلیت یا آنتی‌ژن سطحی وجود داشت. هیچ تفاوت معنی‌داری در معیارهای استفاده از خدمات مراقبت سلامت، تعداد روزهای غیبت از مدرسه/روزهای بدون نشانه، میانگین عملکرد ریه یا مصرف دارو وجود نداشت.
تاثیرات واکسیناسیون آنفلوآنزا حاوی ویروس زنده ضعیف‌شده (داخل بینی)
در دو مطالعه کوچک با مشارکت 17 بزرگسال و 48 کودک، هیچ تفاوت معنی‌داری در تشدید حملات یا معیارهای عملکرد ریه پس‌از دریافت واکسن نوترکیب سرماخوردگی حاوی ویروس زنده ضعیف‌شده در مقایسه با دارونما مشاهده نشد. در یک مطالعه روی 2229 کودک (بالای شش سال)، هنگام ارزیابی تاثیر واکسن حاوی ویروس زنده ضعیف‌شده (داخل بینی) در مقایسه با واکسن غیرفعال سه-ظرفیتی (داخل عضلانی)، هیچ تفاوت معنی‌داری در تشدید حملات آسم مشاهده نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.