پیشینه
بیمارانی که برای آنها دارو تجویز می‌شود، فقط نیمی از دوزهای خود را مصرف می‌کنند و بسیاری از آنها درمان را به‌طور کامل متوقف می‌کنند. کمک به بیماران برای پایبندی بهتر به مصرف داروها می‌تواند سلامت آنها را بهبود بخشد، بسیاری از مطالعات راه‌هایی را برای دستیابی به این هدف بررسی کرده‌اند.
سوال
مرور خود را از سال 2007 برای پاسخ به این سوال به‌روز کردیم: یافته‌های مطالعاتی با کیفیت بالا که روش‌هایی را برای کمک به بیماران در پایبندی به مصرف داروهای‌شان تست کرده‌اند، چه هستند؟
راهبرد جست‌وجو
مطالعات منتشر شده را تا 11 ژانویه 2013 بازیابی کردیم. برای یافتن مطالعات مرتبط، شش بانک اطلاعاتی و مرجع آنلاین را در مرورهای دیگر جست‌وجو کرده و با نویسندگان مطالعات و مرورهای مرتبط تماس گرفتیم.
معیار انتخاب
مطالعاتی را انتخاب کردیم که یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCT) را گزارش کردند که به مقایسه گروهی که برای بهبود پایبندی به مصرف دارو مداخله دریافت کردند با گروهی پرداختند که مداخله‌ای را دریافت نکردند. کارآزمایی‌ها را در صورتی وارد کردیم که هم پایبندی به مصرف دارو و هم پیامد بالینی (مثلا فشار خون) را اندازه‌گیری کردند، و حداقل 80% از بیماران تا پایان مطالعه در آنها باقی ماندند.
نتایج اصلی
مطالعات از نظر بیماران گنجانده شده، درمان‌ها، انواع مداخله پایبندی، اندازه‌گیری پایبندی به مصرف دارو، و پیامدهای بالینی بسیار متفاوت بودند. بنابراین، نمی‌توانیم نتایج را در آنالیز آماری برای رسیدن به نتیجه‌گیری‌های کلی ترکیب کنیم، زیرا این گمراه‌کننده است که نشان دهیم آنها قابل مقایسه هستند. در عوض، ویژگی‌ها و یافته‌های کلیدی هر مطالعه را در جداول ارائه داده، و تاثیرات مداخله را در مطالعاتی با بالاترین کیفیت توصیف می‌کنیم. نسخه به‌روز شده فعلی شامل 109 مطالعه جدید بود، که تعداد کل مطالعات را به 182 مورد رساند. در 17 مطالعه با بالاترین کیفیت، مداخلات عموما پیچیده و دارای چندین روش مختلف برای ارتقای پایبندی به مصرف دارو بودند. اینها اغلب شامل حمایت بیشتر از سوی خانواده، همسالان، یا متخصصان سلامت وابسته مانند داروسازان بودند که اغلب آموزش، مشاوره یا حمایت روزانه از درمان را ارائه کردند. فقط پنج مورد از این RCTها هم پایبندی به مصرف دارو و هم پیامدهای بالینی را بهبود بخشیدند و هیچ ویژگی مشترکی برای موفقیت آنها شناسایی نشد. به‌طور کلی، حتی موثرترین مداخلات منجر به بهبودهای زیادی نشد.
نتیجه‌گیری‌های نویسندگان
ویژگی‌ها و تاثیرات مداخلات برای بهبود پایبندی به مصرف دارو بین مطالعات متفاوت بودند. مشخص نیست چگونه می‌توان به طور هم‌سو و سازگار پایبندی به مصرف دارو را بهبود بخشید تا مزایای کامل داروها را برای سلامت بتوان درک کرد. به روش‌های پیشرفته‌تری برای انجام تحقیق در مورد راه‌های بهبود پایبندی به مصرف دارو، از جمله مداخلات بهتر، روش‌های بهتر برای اندازه‌گیری پایبندی، و مطالعاتی که شامل بیماران کافی برای نتیجه‌گیری در مورد تاثیرات مهم بالینی باشد، نیاز داریم.
در سراسر مجموعه شواهد، تاثیرات از مطالعه‌ای به مطالعه دیگر متناقض بود، فقط تعداد کمی از RCTهای دارای پائین‌ترین خطر سوگیری، هم پایبندی و هم پیامدهای بالینی را بهبود بخشیدند. روش‌های فعلی بهبود پایبندی به مصرف دارو برای مشکلات سلامت مزمن عمدتا پیچیده و چندان موثر نیستند، به طوری که نمی‌توان به مزایای کامل درمان پی برد. پژوهش در این زمینه به پیشرفت‌هایی نیاز دارد، از جمله ارتقای طراحی مداخلات طولانی‌مدت امکان‌پذیر، اقدامات عینی پایبندی، و قدرت کافی مطالعه برای تشخیص بهبودی در پیامدهای بالینی مهم از نظر بیمار. امیدواریم با در دسترس قرار دادن بانک اطلاعاتی جامع ما برای به‌اشتراک‌گذاری، در دستیابی به این پیشرفت‌ها سهیم باشیم.
افرادی که خودشان داروهای خود را مصرف می‌کنند عموما فقط حدود نیمی از دوزهای تجویز شده را دریافت می‌کنند. تلاش برای کمک به بیماران به منظور پایبندی به مصرف داروها ممکن است مزایای داروهای تجویز شده را بهبود بخشد.
هدف اولیه این مرور، ارزیابی تاثیرات مداخلاتی است که برای افزایش پایبندی بیمار به مصرف داروهای تجویز شده برای درمان بیماری‌ها، هم بر پایبندی به مصرف دارو و هم بر پیامدهای بالینی، اعمال می‌شوند.
جست‌وجوها را در کتابخانه کاکرین، شامل CENTRAL (از طریق http://onlinelibrary.wiley.com/cochranelibrary/search/)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ PsycINFO (همگی از طریق Ovid)؛ CINAHL (از طریق EBSCO)، و Sociological Abstracts (از طریق ProQuest) در 11 ژانویه 2013 بدون اعمال محدودیت در زبان نگارش مقاله، به‌روز کردیم. هم‌چنین کتاب‌شناختی‌های (bibliography) مقالات مربوط به پایبندی بیمار را مرور کرده، و با نویسندگان مقالات اصیل و مروری مرتبط تماس گرفتیم.
RCTهای غیر مخدوش شده را از تاثیر مداخلات برای بهبود پایبندی به مصرف داروهای تجویز شده وارد کردیم که به اندازه‌گیری پایبندی به مصرف دارو و پیامد بالینی، با حداقل 80% پیگیری از هر گروه مورد مطالعه و، برای درمان‌های طولانی‌مدت، حداقل شش ماه پیگیری برای مطالعات با یافته‌های مثبت در مقاطع زمانی قبلی پرداختند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم تمام داده‌ها را استخراج کرده و نویسنده سوم هرگونه اختلاف‌نظری را حل کرد. مطالعات بر اساس نوع بیماری، جمعیت بیمار، مداخله، معیارهای پایبندی، و پیامدهای بالینی بسیار متفاوت بودند. ادغام نتایج بر اساس یکی از این ویژگی‌ها گروه‌های بسیار ناهمگونی را به جا می‌گذارد، و نتوانستیم متاآنالیز را توجیه کنیم. در عوض، یک آنالیز کیفی را با تمرکز بر RCTهایی با کمترین خطر سوگیری برای طراحی مطالعه و پیامد بالینی اولیه انجام دادیم.
نسخه به‌روز شده حاضر شامل 109 RCT جدید منتشر شده از نسخه به‌روز شده قبلی در ژانویه 2007 است که تعداد کل RCTها را به 182 مورد می‌رساند؛ ما متوجه شدیم که پنج RCT از نسخه‌های به‌روز شده قبلی برای ورود واجد شرایط نیستند و آنها را حذف کردیم. مطالعات از لحاظ بیماران، مشکلات پزشکی، رژیم‌های درمانی، مداخلات پایبندی، و معیارهای پایبندی و پیامد بالینی ناهمگون بوده، و بیشتر آنها در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند. تغییرات اصلی در مقایسه با به‌روزرسانی قبلی شامل این است که ما اکنون: 1) کمبود شواهد قانع‌کننده را نیز به طور خاص میان مطالعاتی با خطر پائین سوگیری گزارش می‌کنیم؛ 2) به دلیل ناهمگونی زیاد، دیگر سعی نداریم مطالعات را بر اساس نوع مداخله طبقه‌بندی کنیم؛ 3) با اذعان به نیاز به پیشرفت جمعی در این زمینه دشوار پژوهش، بانک اطلاعاتی خود را برای همکاری در آنالیزهای فرعی در دسترس قرار می‌دهیم. از میان 182 RCT، تعداد 17 مورد پائین‌ترین خطر سوگیری را برای ویژگی‌های طراحی مطالعه و پیامد بالینی اولیه آنها داشتند، 11 مورد از نسخه به‌روز شده فعلی و شش مورد از نسخه به‌روز شده قبلی. RCTهایی که پائین‌ترین خطر سوگیری را داشتند، عموما شامل مداخلات پیچیده با مولفه‌های متعدد، به منظور تلاش برای غلبه بر موانع پایبندی با استفاده از حمایت مستمر متناسب از سوی متخصصان سلامت وابسته مانند داروسازان بودند، که اغلب آموزش فشرده، مشاوره (از جمله مصاحبه انگیزشی یا درمان شناختی رفتاری توسط متخصصان) یا حمایت روزانه درمان (یا هر دو)، و گاهی اوقات حمایت بیشتر از طرف خانواده یا همسالان ارائه می‌کردند. فقط پنج مورد از این RCTها بهبودهایی را در پیامدهای پایبندی و بالینی گزارش کردند، و هیچ ویژگی مداخله‌ای مشترکی آشکار نبود. حتی موثرترین مداخلات منجر به بهبودهای زیادی در پایبندی یا پیامدهای بالینی نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.