وزوز گوش چیست؟
وزوز گوش (tinnitus) نشانه‌ای است که در آن افراد بدون وجود منبع خارجی، صدا را درک می‌کنند. این وضعیت اغلب به صورت صدای زنگ زدن، صدای زوزه، وزوز یا صدایی شبیه به تماس جسم سریع با هوا توصیف می‌شود. وزوز گوش شایع است، و بین 5% و 43% از جمعیت عمومی را مبتلا می‌کند، و شیوع آن با افزایش سن افزایش می‌یابد. وزوز گوش برای برخی افراد مداوم و دردسرساز بوده، و ممکن است منجر به بروز مشکلات خواب (بی‌خوابی یا insomnia)، مشکل در تمرکز، مشکلات در برقراری ارتباط و تعامل اجتماعی و اضطراب و افسردگی شود. مدیریت بالینی آن می‌تواند شامل آموزش و مشاوره، آرامش‌درمانی، درمان بازآموزی وزوز گوش (TRT)، درمان شناختی رفتاری (CBT)، استفاده از تولید کننده صدا یا سمعک و درمان‌های دارویی باشد. مکمل گیاهی جینکو بیلوبا (Ginkgo biloba) نیز در این زمینه استفاده شده است.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما می‌خواستیم بدانیم که جینکو بیلوبا شدت وزوز گوش را کاهش می‌دهد و اثرات ناخواسته یا مضری ایجاد می‌کند یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
به دنبال مطالعاتی بودیم که جینکو بیلوبا را در مقایسه با دارونما (درمان ساختگی)، عدم-درمان یا آموزش/اطلاعات به‌تنهایی در بزرگسالان و کودکان مبتلا به وزوز گوش بررسی کردند. نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را نسبت به این شواهد، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام، حجم نمونه و طول مدت پیگیری رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 12 مطالعه را با مجموع 1915 بیمار پیدا کردیم. یازده مطالعه اثرات جینکو بیلوبا را با دارونما مقایسه کردند. یک مطالعه اثرات آن را همراه با سمعک با فقط سمعک مقایسه کرد.
نتایج اصلی
هنگامی که نتایج دو مطالعه را که شدت وزوز گوش را به روشی مشابه اندازه‌گیری کردند ترکیب کردیم، به این نتیجه رسیدیم که جینکو بیلوبا در مقایسه با دارونما ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر داشته باشد، اما شواهد بسیار نامطمئن است. چهار مطالعه را بررسی کردیم که اثرات مضر جدی را ثبت کردند، که همه آنها هیچ موردی را گزارش نکردند، بنابراین جینکو احتمالا در مقایسه با دارونما تفاوتی در خطر ایجاد نمی‌کند. با این حال، مطالعات وارد شده به اثرات بالقوه مضر جینکو بیلوبا هنگام استفاده در کنار دیگر داروها توجه نکردند. ممکن است تفاوتی بین جینکو بیلوبا و دارونما در تاثیر آن بر بلندی صدای وزوز وجود نداشته باشد، اما این بسیار نامطمئن است. ما همچنین دریافتیم که ممکن است هیچ تفاوتی در دیگر پیامدها (کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و اثرات ناخواسته خفیف مانند ناراحتی دستگاه گوارش، سردرد و واکنش آلرژیک) وجود نداشته باشد. هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد جینکو بیلوبا در مقایسه با دارونما بر وزوز گوش تاثیر می‌گذارد.
ما مطالعه‌ای را بررسی کردیم که جینکو بیلوبا را همراه با سمعک با فقط سمعک مقایسه کرد. این مطالعه تفاوت را در تغییر در شدت وزوز گوش و بلندی صدا با استفاده از یک مقیاس در سه ماه ارزیابی کرد. مطالعه مذکور هیچ یک از پیامدهای دیگری را که به آنها علاقه‌مند بودیم، گزارش نکرد. این یک مطالعه واحد و بسیار کوچک (22 نفر) با شواهد بسیار نامطمئن بود. ما نتوانستیم از داده‌های موجود به نتیجه‌گیری معناداری دست یابیم.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
اگرچه 12 مطالعه را یافتیم، نیمی از آنها نتایجی را که به آنها علاقه‌مند بودیم، گزارش نکردند. ما نتوانستیم نتایج بسیاری از مطالعات باقی‌مانده را ترکیب کنیم. به شواهدی مبنی بر تاثیر جینکو بیلوبا در مقایسه با دارونما بر شدت وزوز گوش اطمینان نداریم، به این دلیل که برخی از افراد از یک مطالعه انصراف دادند، فقط افراد بالای 60 سال وارد شدند، مطالعات کوچک بودند و مطالعات بسیار کمی این پیامد مهم را گزارش کردند. به شواهد مرتبط با اثرات مضر جدی مداخله اعتماد چندانی نداریم، زیرا هیچ کدام در هیچ یک از گروه‌ها گزارش نشدند و مطالعات ممکن است مشکلاتی در نحوه انجام آنها داشته باشند. برای بلندی صدای وزوز گوش، به شواهد اطمینان نداریم زیرا مطالعه‌ای که آن را اندازه‌گیری کرد، بسیار کوچک بود، برخی از افراد از مطالعه خارج شدند، و فقط این یک مطالعه این پیامد مهم را گزارش کرد. به شواهد مربوط به کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و اثرات ناخواسته خفیف اعتماد چندانی نداریم، زیرا مطالعات کوچک بودند و ممکن است در نحوه انجام آنها مشکلاتی وجود داشته باشد.
به شواهد مربوط به تاثیرات جینکو در ترکیب با سمعک اطمینان نداریم زیرا تعداد شرکت‌کنندگان در مطالعه بسیار اندک بود.
شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا جون 2022 به‌روز است.
در مورد فواید و مضرات جینکو بیلوبا در مقایسه با دارونما در درمان وزوز گوش، عدم-قطعیت وجود دارد. ما نتوانستیم در مورد فواید و مضرات جینکو بیلوبا در صورت استفاده هم‌زمان با مداخله دیگر (سمعک) نتیجه‌گیری معناداری داشته باشیم. سطح قطعیت شواهد برای پیامدهای گزارش شده، که با استفاده از GRADE ارزیابی شد، از پائین تا بسیار پائین متغیر بود. پژوهش‌های آینده در مورد بررسی اثربخشی جینکو بیلوبا در بیماران مبتلا به وزوز گوش باید از متدولوژی (methodology) دقیقی استفاده کنند. با توجه به ماهیت ذهنی وزوز گوش و احتمال قوی وجود پاسخ به دارونما، تصادفی‌سازی و کورسازی باید بالاترین کیفیت را داشته باشند. باید در طراحی و گزارش‌دهی مطالعات آینده بیانیه CONSORT مورد استفاده قرار گیرد. همچنین استفاده از معیارهای پیامد معتبر و بیمار-محور را برای پژوهش در زمینه وزوز گوش توصیه می‌کنیم.
وزوز گوش (tinnitus) نشانه‌ای است که به صورت درک صدا در غیاب یک منبع خارجی تعریف می‌شود. تخمین زده شده که فقط در انگلستان، هر ساله تقریبا ¾ میلیون مشاوره بالینی انجام می‌شود که شکایت اولیه در آنها وزوز گوش است، و بار (burden) سنگینی را بر دوش خدمات مراقبت سلامت بر جای می‌گذارد. استراتژی‌های مدیریت بالینی عبارتند از آموزش و مشاوره، درمان آرام‌سازی (relaxation therapy)، درمان بازآموزی وزوز گوش (tinnitus retraining therapy; TRT)، درمان شناختی رفتاری (cognitive behavioural therapy; CBT)، تقویت صدا با استفاده از مولدهای صدا در سطح گوش یا سمعک‌ها، و درمان‌های دارویی برای مدیریت نشانه‌های هم‌زمان مانند بی‌خوابی، اضطراب یا افسردگی.
ارزیابی اثرات جینکو بیلوبا در مدیریت بالینی وزوز گوش در بزرگسالان و کودکان.
متخصص اطلاعات گروه گوش و حلق و بینی (ENT) در کاکرین برای یافتن کارآزمایی‌های منتشرشده و منتشرنشده، به جست‌وجو در پایگاه ثبت ENT در کاکرین؛ CENTRAL (2022، شماره 6)؛ Ovid MEDLINE؛ Ovid Embase؛ Web of Science؛ ClinicalTrials.gov؛ CINAHL؛ ICTRP و منابع دیگر پرداخت. تاریخ جست‌وجو، 7 جون 2022 بود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) که بزرگسالان و کودکان مبتلا به وزوز گوش سابجکتیو مزمن یا حاد را به‌کار گرفتند. مطالعاتی را وارد کردیم که مداخله در آنها جینکو بیلوبا بود و با دارونما (placebo)، عدم-مداخله، یا آموزش و ارائه اطلاعات مقایسه شد. استفاده هم‌زمان از دیگر داروها یا دیگر درمان‌ها در صورتی قابل قبول بود که در هر گروه به‌طور مساوی استفاده می‌شدند. جایی که یک مداخله بیشتر به‌طور مساوی در هر دو گروه استفاده شد، این را به عنوان یک مقایسه جداگانه آنالیز کردیم. این مطالعه تمام دوره‌های درمان با جینکو بیلوبا را، بدون در نظر گرفتن رژیم‌های دوز یا فرمولاسیون‌ها، و با هر طول دوره درمان، وارد کرد.
از روش‌های استاندارد کاکرین بهره بردیم. پیامدهای اولیه عبارت بودند از شدت نشانه وزوز گوش که به صورت یک نمره کلی در یک پرسشنامه چند-موردی وزوز گوش اندازه‌گیری شد، و عوارض جانبی جدی (خونریزی، تشنج). پیامدهای ثانویه شامل بلندی صدای وزوز گوش (تغییر در ادراک ذهنی)، مزاحم بودن وزوز گوش، افسردگی عمومی، اضطراب عمومی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و دیگر عوارض جانبی (ناراحتی دستگاه گوارش، سردرد، واکنش آلرژیک) بودند. از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد برای هر پیامد بهره گرفتیم.
این مرور در مجموع شامل 12 مطالعه (با مجموع 1915 شرکت‌کننده) شد. یازده مطالعه اثرات جینکو بیلوبا را با دارونما و یک مطالعه اثرات آن را با سمعک با سمعک به‌تنهایی مقایسه کردند. همه مطالعات وارد شده RCTهای گروه-موازی بودند. به‌طور کلی، به دلیل وجود سوگیری انتخاب و گزارش‌دهی ضعیف از پنهان‌سازی تخصیص و کورسازی شرکت‌کنندگان، پرسنل و ارزیابان پیامد، خطر سوگیری (bias) در سطح بالا یا نامشخص قرار داشت. با توجه به ناهمگونی در پیامدهای اندازه‌گیری شده و روش‌های اندازه‌گیری مورد استفاده، ترکیب بسیار محدود داده‌ها امکان‌پذیر بود.
جینکو بیلوبا در مقابل دارونما
زمانی که داده‌های دو مطالعه را برای پیامد اولیه شدت نشانه وزوز گوش ترکیب کردیم، متوجه شدیم که جینکو بیلوبا در مقایسه با دارونما ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر (نمرات Tinnitus Handicap Inventory) در سه تا شش ماه داشته باشد، اما شواهد بسیار نامشخص است (تفاوت میانگین (MD): 1.35- (مقیاس 0 تا 100)؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 8.26- تا 5.55؛ 2 مطالعه؛ 85 شرکت‌کننده) (با قطعیت بسیار پائین). جینکو بیلوبا ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در خطر بروز خونریزی یا تشنج شود، بدون آنکه عوارض جانبی جدی در هر دو گروه گزارش شود (4 مطالعه؛ 1154 شرکت‌کننده؛ با قطعیت پائین).
برای پیامدهای ثانویه، یک مطالعه نشان داد که ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بین تاثیرات جینکو بیلوبا و دارونما بر بلندی صدای وزوز گوش وجود داشته باشد که با تطابق بلندی صدا در 12 هفته اندازه‌گیری شد، اما شواهد بسیار نامشخص است (MD؛ 4.00- (مقیاس 10- تا 140 دسی‌بل (dB))؛ 95% CI؛ 13.33- تا 5.33؛ 1 مطالعه؛ 73 شرکت‌کننده) (با قطعیت بسیار پائین). یک مطالعه نشان داد که ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بین تاثیرات جینکو بیلوبا و دارونما بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت دیده شود که با Glasgow Health Status Inventory در سه ماه اندازه‌گیری شد (MD؛ 0.58- (مقیاس 0 تا 100)، 95% CI؛ 4.67- تا 3.51؛ 1 مطالعه؛ 60 شرکت‌کننده) (با قطعیت پائین). جینکو بیلوبا در مقایسه با دارونما ممکن است فراوانی دیگر عوارض جانبی (ناراحتی دستگاه گوارش، سردرد، واکنش آلرژیک) را در سه ماه افزایش ندهد (خطر نسبی (RR): 0.91؛ 95% CI؛ 0.52 تا 1.60؛ 4 مطالعه، 1175 شرکت‌کننده) (با قطعیت پائین). هیچ یک از مطالعات دیگر پیامدهای ثانویه مزاحم بودن وزوز گوش یا تغییر در نشانه‌های افسردگی، نشانه‌های اضطراب یا اضطراب عمومی را گزارش نکردند.
جینکو بیلوبا همراه با مداخله هم‌زمان در مقابل فقط مداخله هم‌زمان
یک مطالعه جینکو بیلوبا را با سمعک با فقط سمعک مقایسه کرد. مطالعه مذکور میانگین تفاوت در تغییر نمرات Tinnitus Handicap Inventory و بلندی صدای وزوز گوش را با استفاده از مقیاس آنالوگ بصری (VAS) 10-نقطه‌ای در سه ماه ارزیابی کرد. این مطالعه عوارض جانبی، مزاحم بودن وزوز گوش، تغییرات در نشانه‌های افسردگی، نشانه‌های اضطراب یا اضطراب عمومی، یا کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را گزارش نکرد. این یک مطالعه تکی و بسیار کوچک (22 شرکت‌کننده) بود و سطح قطعیت شواهد برای همه پیامدها بسیار پائین بود. ما نتوانستیم از داده‌های عددی موجود به نتیجه‌گیری معناداری دست یابیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.