هدف از انجام ین مرور چه بود؟
هدف مرور این بود که بدانیم درمان بدون دارو برای لکنت زبان (stuttering) می‌تواند تسلط بر گفتار، نگرش‌های ارتباطی کودکان و اثر آن را بر کیفیت زندگی کودک و تاثیرات بالقوه مضر را در کودکان شش سال و کوچک‌تر، هم در کوتاه-مدت و هم در طولانی-مدت، بهبود بخشد یا خیر. برای پاسخ به این سوال، تمامی مطالعات مرتبط با موضوع را گردآوری و تجزیهوتحلیل کرده و چهار مطالعه را به دست آوردیم.
پیام‌های کلیدی
Lidcombe Program ممکن است پس از دریافت میزان درمان گنجانده‌شده در مطالعات، باعث کاهش فراوانی لکنت زبان و کارایی بیشتر گفتار (یعنی تعداد کلمات یا هجاهای بیان‌شده در دقیقه) در کودکان خردسال شود. هنوز تاثیر برنامه ارائه شده را به طور کامل نمی‌دانیم، زیرا هیچ مطالعه‌ای پیامدهای مربوط به کودکانی را که این برنامه را به پایان رساندند، گزارش نکرده است، این برنامه برای یک تا دو سال طراحی شده است.
فقط یک مطالعه نحوه عملکرد درمان را در طولانی-مدت گزارش کرد، اما نمی‌توان تاثیر درمان را خلاصه کرد، زیرا نتایج برای اکثر کودکان گروه کنترل قابل بازیابی نبود.
به انجام مطالعاتی با کیفیت بالا برای ارزیابی درمان لکنت زبان در کودکان خردسال نیاز داریم، از جمله مطالعاتی که طیف وسیع‌تری را از پیامدها گزارش کرده و درمان‌هایی را غیر از Lidcombe Program ارزیابی می‌کنند.
در این مرور چه موضوعی مطالعه شد؟
لکنت زبان، یا داشتن مشکل هنگام حرف زدن (stammering)، یک اختلال ارتباطی شایع است که معمولا از زمانی شروع می‌شود که کودکان بین دو تا چهار سال سن دارند. لکنت زبان را می‌توان از تکرار صداهای گفتاری جداگانه، قسمت‌هایی از کلمات یا کلمات کامل، طولانی شدن غیر-ارادی صداهای گفتاری؛ یا انسداد گفتار تشخیص داد. لحظات لکنت زبان هم‌چنین می‌توانند با تنش قابل مشاهده در چهره گوینده، چشمک زدن یا تکان دادن سر همراه باشد. این وضعیت می‌تواند بر احساس افراد در مورد خود و نحوه زندگی آنها تاثیر منفی بگذارد. بنابراین، مهم است که درمان‌های موثری برای لکنت زبان در کودکان خردسال شناسایی شود تا احتمال بروز این تاثیرات منفی در آنها کاهش یابد.
نتایج اصلی این مرور چه بودند؟
چهار مطالعه را پیدا کردیم که همه آنها کودکان خردسال دریافت‌کننده Lidcombe Program را با کودکان خردسال در لیست انتظار مقایسه کردند. در سه مطالعه، کودکان گروه لیست انتظار تا پس از اتمام مطالعه تحت هیچ درمانی قرار نگرفتند. در مطالعه چهارم، کودکان گروه لیست انتظار در صورت تمایل می‌توانستند از درمانگر محلی خود برای گفتار-درمانی و زبان-درمانی (speech language therapist; SLT) درمان دریافت کنند. در پایان مطالعه، والدین هفت کودک (35%) در گروه کنترل گزارش دادند که فرزندشان در حالی که در لیست انتظار بودند، تحت Lidcombe Program یا برنامه درمانی دیگری به نام «Easy Does It» قرار گرفتند.
در این چهار مطالعه، 151 کودک دو تا شش سال حضور داشتند. در Lidcombe Program، یک SLT ویزیت حضوری را در کلینیک با کودک و والدین انجام داد یا با آنها تماس تلفنی برقرار کرد. طی این ویزیت‌ها، به والدین آموزش داده شد که در طول 10 تا 15 دقیقه جلسات تمرینی روزانه، درمان را در منزل انجام دهند. دو مطالعه در استرالیا، یک مطالعه در نیوزیلند و دیگری در آلمان انجام شدند. دو مطالعه در مدت نه ماه، یک مطالعه در مدت 16 هفته و دیگری در مدت 12 هفته صورت گرفتند. بودجه مالی یک مطالعه تا حدی توسط Rotary Club, Wiesbaden, Germany تامین شد؛ و یک مطالعه توسط شورای ملی تحقیقات سلامت و پزشکی استرالیا (National Health and Medical Research Council of Australia) تامین مالی شد. یک مطالعه منابع تامین مالی را گزارش نکرده و مطالعه دیگر نیز گزارش داد که هیچ بودجه‌ای برای انجام کارآزمایی دریافت نکرده است.
هر چهار مطالعه تاثیرات درمان را بر فراوانی و دفعات لکنت زبان گزارش کردند. یک مطالعه هم‌چنین گزارشی را از کارآیی گفتار ارائه داد. هیچ مطالعه‌ای را پیدا نکردیم که به بررسی تاثیرات درمان لکنت بر شدت لکنت زبان؛ نگرش‌های ارتباطی؛ رشد عاطفی (چگونه کودک احساسات را تشخیص می‌دهد، بیان می‌کند و آنها را مدیریت می‌کند)، رشد شناختی (نحوه تفکر، بررسی و حل مشکلات کودک) یا رشد روانی‌اجتماعی (چگونه نیازهای فردی کودک با نیازها یا خواسته‌های جامعه ارتباط دارد)؛ یا عوارض جانبی بپردازد.
مطالعات وارد شده نشان می‌دهند که Lidcombe Program ممکن است فراوانی لکنت زبان را در کودکان خردسال در مقایسه با گروه کنترل لیست انتظار کاهش دهد (شواهد با کیفیت بسیار پائین). یک مطالعه هم‌چنین گزارش داد که Lidcombe Program ممکن است کارایی گفتار را در کودکان خردسال در مقایسه با گروه کنترل لیست انتظار افزایش دهد (شواهد با کیفیت متوسط).
فقط یک مطالعه کودکان را تا پنج سال پس از شروع درمان پیگیری کرد و در آن زمان نتایج اکثر کودکان گروه کنترل در دسترس نبود. بنابراین، نمی‌دانیم که مزایای درمان در طول زمان ادامه داشته یا خیر.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
به جست‌وجوی مطالعاتی پرداختیم که تا 16 سپتامبر 2020 منتشر شدند. یک بانک اطلاعاتی دیگر در 20 اکتبر 2020 جست‌وجو شد.
شواهد حاصل از این مرور چقدر قابل اعتماد بودند؟
کیفیت نتایج مربوط به فراوانی لکنت زبان در سطح بسیار پائین و نتایج مربوط به کارآیی گفتار در سطح متوسط بود. این بدان معناست که مطمئن نیستیم اگر مطالعات بیشتری را به مرور اضافه کنیم، اثر درمان ثابت می‌ماند یا خیر. برای آگاهی از تاثیر درمان بر لکنت با قطعیت بیشتر، انجام مطالعات بیشتری برای مقایسه درمان‌های مختلف برای لکنت زبان با گروه کنترل لیست انتظار مورد نیاز است.
این مرور سیستماتیک نشان می‌دهد که Lidcombe Program ممکن است منجر به فراوانی کمتر لکنت زبان و کارآیی بالاتر گفتار نسبت به گروه کنترل لیست انتظار در کودکان تا شش سال در پس-آزمون شود. با این حال، به دلیل قطعیت بسیار پائین و متوسط شواهد و خطر بالای سوگیری مشخص شده در مطالعات وارد شده، این نتایج باید با احتیاط تفسیر شوند. بنابراین، برای ارزیابی تاثیرات فوری و طولانی-مدت دیگر مداخلات غیر-دارویی برای لکنت زبان در مقایسه با عدم مداخله یا گروه کنترل لیست انتظار، انجام مطالعات بیشتر از محققان مستقل لازم است.
لکنت زبان (stuttering) یا با لکنت حرف زدن همانطور که در برخی کشورها به آن اشاره می‌شود، بر توانایی کودک در روان صحبت کردن تاثیر می‌گذارد. این وضعیت یک اختلال ارتباطی شایع است که 11% از کودکان را تا سن چهار سالگی تحت تاثیر قرار می‌دهد. لکنت زبان را می‌توان با تکرار صدا، قسمتی از کلمه یا کل کلمه، طولانی شدن صدا یا مسدود کردن صداها یا جریان هوا تشخیص داد. هم‌چنین می‌تواند با رفتارهای غیر-کلامی همراه باشد، از جمله تنش قابل مشاهده در چهره گوینده، چشمک زدن یا تکان دادن سر. این وضعیت بر عملکرد رفتاری، اجتماعی و احساسی فرد نیز تاثیر منفی می‌گذارد.
اهداف اولیه
ارزیابی تاثیرات فوری و طولانی-مدت مداخلات غیر-دارویی مدیریت بالینی لکنت زبان بر پیامدهای گفتاری، نگرش‌های ارتباطی، کیفیت زندگی و عوارض جانبی بالقوه در کودکان شش سال و کوچک‌تر.
اهداف ثانویه
توصیف ارتباط میان تاثیرات مداخله و ویژگی‌های شرکت‌کننده (یعنی سن کودک، ضریب هوشی (IQ)، شدت لکنت، جنسیت و زمان شروع لکنت) در پیش-آزمون (pretest).
در 16 سپتامبر 2020، به جست‌وجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ نه بانک اطلاعاتی دیگر و دو پایگاه ثبت کارآزمایی پرداخته و در 20 اکتبر 2020، بانک اطلاعاتی Open Grey را جست‌وجو کردیم. هیچ محدودیتی از نظر زبان، سال انتشار یا نوع انتشار وجود نداشت. فهرست منابع مطالعات وارد شده را نیز جست‌وجو کرده و برای به دست آوردن داده‌های مربوط به کارآزمایی‌های منتشر نشده، آنها را از نویسندگان مطالعات منتشر شده درخواست کردیم. خلاصه مقالات کنفرانس‌ها و برنامه‌های کنفرانس‌های مرتبط را به صورت دستی جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی را وارد مرور کردیم که نقش مداخلات غیر-دارویی را برای مدیریت بالینی لکنت زبان در کودکان شش سال و کوچک‌تر ارزیابی کردند. مقایسه‌کننده‌های واجد شرایط عبارت بودند از عدم-مداخله، لیست انتظار یا مدیریت معمول.
از روش‌های استاندارد روش‌شناسی مورد نظر کاکرین استفاده کردیم.
چهار RCT واجد شرایط را شناسایی کردیم، که همه آنها Lidcombe Program را با گروه کنترل لیست انتظار مقایسه کردند. در مجموع، 151 کودک دو تا شش سال در چهار مطالعه وارد شدند. در Lidcombe Program، والدین و فرزندشان توسط یک درمانگر برای گفتار-درمانی و زبان-درمانی (speech and language therapist; SLT) در یک کلینیک ویزیت می‌شوند. در یک مطالعه ویزیت‌های کلینیکی به صورت تلفنی انجام شدند. در هر ویزیت کلینیک، نحوه انجام درمان در منزل به والدین آموزش داده شد. دو مطالعه در استرالیا، یک مطالعه در نیوزیلند و دیگری در آلمان انجام شدند. دو مطالعه در مدت نه ماه، یک مطالعه در مدت 16 هفته و دیگری در مدت 12 هفته صورت گرفتند. تعداد دفعات مراجعه به کلینیک و جلسات تمرین در منزل درون برنامه متفاوت بود. بودجه مالی یک مطالعه تا حدی توسط Rotary Club, Wiesbaden, Germany تامین شد؛ و یک مطالعه توسط شورای ملی تحقیقات سلامت و پزشکی استرالیا (National Health and Medical Research Council of Australia) تامین مالی شد. یک مطالعه منابع تامین مالی خود را گزارش نکرد و مطالعه دیگر نیز گزارش داد که هیچ بودجه‌ای را برای انجام کارآزمایی دریافت نکرده است.
هر چهار مطالعه پیامد فراوانی لکنت زبان را گزارش کردند. یک مطالعه هم‌چنین گزارشی را از کارآیی گفتار، که به صورت سرعت بیان کلمات (articulation rate) تعریف شد، ارائه داد. هیچ مطالعه‌ای پیامدهای دیگر از پیش تعیین شده این مرور را، یعنی شدت لکنت، نگرش‌های ارتباطی؛ حوزه‌های عاطفی، شناختی یا روانی‌اجتماعی؛ یا عوارض جانبی گزارش نکرد.
Lidcombe Program در مقایسه با گروه کنترل لیست انتظار در پس-آزمون (post-test)، 12 هفته، 16 هفته و نه ماه پس از تصادفی‌سازی شدن، فراوانی لکنت را در درصد هجاهای لکنت‌شده (percentage syllables stuttered; % SS) کاهش می‌دهد (تفاوت میانگین (MD): 2.16-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.48- تا 0.84-؛ 4 مطالعه، 151 شرکت‌کننده؛ P = 0.001؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
با این حال، از آنجا که Lidcombe Program یک تا دو سال طول می‌کشد تا کامل شود، هیچ یک از شرکت‌کنندگان در این مطالعات برنامه مداخله کامل را در هیچ یک از نقاط جمع‌آوری داده‌ها به پایان نرسانده بودند.
به دلیل خطر بالای سوگیری (bias) در حداقل یک حوزه در سه مورد از چهار مطالعه وارد شده، و نگرانی از سوگیری کلی در مطالعه چهارم، به دلیل نگرانی در حداقل یک حوزه، فراوانی لکنت زبان را در معرض خطر بالای سوگیری کلی ارزیابی کردیم.
شواهدی را با قطعیت متوسط از یک مطالعه پیدا کردیم که نشان می‌داد Lidcombe Program ممکن است کارآیی گفتار را در کودکان خردسال افزایش دهد.
فقط یک مطالعه پیامدها را در پیگیری طولانی-مدت گزارش کرد. نمی‌توان تاثیر طولانی-مدت مداخله را خلاصه کرد، زیرا نتایج برای اکثر کودکان گروه کنترل از دست رفته بودند. با این حال، یک مقایسه درون-گروهی بین میانگین SS % در زمان تصادفی‌سازی کردن و میانگین SS % در زمان پیگیری طولانی انجام شد، و کاهش قابل‌توجهی را در فراوانی لکنت زبان نشان داد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.