پیشینه
بهطور روزانه، کارگران در طیف وسیعی از صنایع با فلز مضری به نام سرب مواجهه دارند. هیچ سطح مشخصی برای مواجهه با سرب وجود ندارد که به سلامت آسیب نرساند، بنابراین، کاهش مواجهه با این فلز ضروری است. برنامهها و دورههای آموزشی میتوانند از جذب سرب در کارگران پیشگیری کنند.
هدف از این مرور چیست؟
برای ارزیابی اثربخشی این برنامههای آموزشی، پنج بانک اطلاعاتی را برای یافتن مطالعات تصادفیسازی شده و غیر-تصادفیسازی شده، جستوجو کردیم.
پیامهای کلیدی
مداخلات آموزشی ممکن است از مسمومیت با سرب در کارگران پیشگیری کنند، اما درباره این یافته بسیار نامطمئن هستیم، بنابراین، انجام مطالعات بیشتری با کیفیت بهتر مورد نیاز است.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
ما چهار مطالعه کنترل نشده قبل-بعد را در این مرور وارد کردیم. این مطالعات، اثربخشی مداخلات آموزشی را در پیشگیری از جذب سرب در کارگران در معرض مواجهه با آن ارزیابی کردند. در سه مطالعه، خطر سوگیری (bias) جدی و در یک مطالعه، خطر سوگیری متوسط را ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
شواهدی با کیفیت بسیار پائین از سه مطالعه با حضور شرکتکنندگان دارای سطوح پایه بالای سرب خون، کاهشی را در میزان سرب خون پس از آموزش نشان دادند؛ یک مطالعه با شرکتکنندگان با سطوح پایه پائین سرب خون، نتایج متناقضی را ارائه داد. شواهدی با کیفیت بسیار پائین حاصل از یک مطالعه، کاهش را در سطوح سرب ادرار نشان داد.
مداخلات آموزشی ممکن است موثر باشند، اما بسیار نامطمئن هستیم که در پیشگیری از مسمومیت با سرب در کارگرانی که سطح پایه بالای سرب خون و ادرار دارند هم تاثیرگذار هستند یا خیر. برای کارگران با سطح پائین سرب خون، نتایج قاطع نبودند.
این مرور تا چه زمانی بهروز است؟
برای یافتن مطالعات تا 5 جون 2020 به جستوجو پرداختیم.
مداخلات آموزشی ممکن است از مسمومیت با سرب در کارگرانی که سطوح پایه بالای سرب در خون و ادرار دارند، پیشگیری کند، اما این امر نامطمئن است. مداخلات آموزشی ممکن است از مسمومیت با سرب در کارگرانی که سطح پایه پائین سرب خون دارند، پیشگیری نکند، اما این موضوع قطعی نیست.
مواجهه شغلی با سرب میتواند منجر به تاثیرات جدی بر سلامت شود که شامل طیف گستردهای از نشانههای عمومی (افسردگی، درد عمومی، و علائم گوارشی، مانند از دست دادن اشتها، درد معده، حالت تهوع، اسهال، و یبوست) تا مشکلات مزمن (بیماریهای عروقی مغز و بیماریهای قلبیعروقی، اختلالات شناختی، بیماری کلیوی، بدخیمیها، و ناباروری) هستند. مداخلات آموزشی ممکن است به پیشگیری از جذب سرب در کارگران در معرض مواجهه با سرب کمک کنند، و ارزیابی اثربخشی این آموزشها مهم است.
ارزیابی تاثیر مداخلات آموزشی در پیشگیری از جذب سرب در کارگران در معرض مواجهه با سرب.
تا 5 جون 2020 به جستوجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL؛ و OSH UPDATE بدون محدودیتهای زبانی پرداختیم.
ما به دنبال کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trial; RCT)، RCTهای خوشهای (cluster-RCT; cRCT)، مطالعات سری زمانی منقطع شده (interrupted time series; ITS)، مطالعات کنترل شده قبل-بعد (controlled before-after; CBA) و مطالعات کنترل نشده قبل-بعد بودیم که تاثیر یک مداخله آموزشی را با هدف پیشگیری از مواجهه با سرب و مسمومیت در کارگرانی که با سرب کار میکنند، بررسی کردند. در این مطالعات، اثربخشی مداخله بر اساس سطوح سرب در خون و ادرار، سطوح روی پروتوپورفیرین (zinc protoporphyrin) خون و سطوح آمینولوولینیک اسید (aminolevulinic acid) ادرار اندازهگیری شد.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم، نتایج جستوجو را غربال کرده، مطالعات را از نظر واجد شرایط بودن بررسی کرده، و دادهها را با استفاده از روشهای استاندارد کاکرین استخراج کردند. از ابزار ROBINS-I برای ارزیابی خطر سوگیری، و متدولوژی درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای بررسی قطعیت شواهد استفاده شد.
هیچ مطالعهای را از نوع RCT؛ cRCT؛ ITS یا CBA پیدا نکردیم که معیارهای ما را داشته باشد. چهار مطالعه کنترل نشده قبل-بعد را که بین سالهای 1982 تا 2004 انجام شدند، وارد این مرور کردیم.
سطوح سرب خون
مداخلات آموزشی ممکن است سطوح سرب خون را کاهش دهند، اما شواهد بسیار نامطمئن هستند. سطوح سرب خون در کوتاهمدت پس از مداخله آموزشی ممکن است کاهش یابند (تفاوت میانگین (MD): 9.17 میکروگرم/دسیلیتر؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.14 تا 14.20؛ یک مطالعه با سطح بالای پایه سرب خون؛ 18شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
سطوح سرب خون در میانمدت پس از مداخله آموزشی ممکن است کاهش یابند (MD؛ 3.80 میکروگرم/دسیلیتر؛ 95% CI؛ 1.48 تا 6.12؛ یک مطالعه با سطح بالای پایه سرب خون؛ 34 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
در درازمدت پس از مداخله آموزشی، ممکن است سطوح سرب خون هنگامی که سطح پایه سرب خون بالا است، کاهش یابند (MD؛ 8.08 میکروگرم/دسیلیتر؛ 95% CI؛ 3.67 تا 12.49؛ دو مطالعه؛ 69 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)، اما هنگامی که سطح پایه سرب خون پائین است، چنین نیست (MD؛ 1.10 میکروگرم/دسیلیتر؛ 95% CI؛ 0.11- تا 2.31؛ یک مطالعه؛ 52 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
سطح سرب ادرار
در درازمدت پس از مداخله آموزشی، ممکن است سطح سرب در ادرار کاهش یابد، اما شواهد بسیار نامطمئن است (MD؛ 42.43 میکروگرم/دسیلیتر؛ 95% CI؛ 29.73 تا 55.13؛ یک مطالعه؛ 35 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
تغییر رفتاری
شواهد در مورد تأثیر مداخله آموزشی بر تغییر رفتار بسیار نامطمئن است. در پیگیری میانمدت پس از مداخله آموزشی، شواهدی با قطعیت بسیار پائین از یک مطالعه (89 شرکتکننده)، نتایج غیرقابل اتکایی را برای شستوشو پیش از خوردن غذا (خطر نسبی (RR): 1.71؛ 95% CI؛ 0.42 تا 6.91)، شستوشو پیش از نوشیدن (RR: 1.37؛ 95% CI؛ 0.61 تا 3.06)، و عدم استعمال دخانیات در محل کار (RR: 1.04؛ 95% CI؛ 0.74 تا 1.46) به دست آورد. شواهد با قطعیت بسیار پائین از یک مطالعه (21 شرکتکننده) نشان میدهد که کارفرمایان ممکن است فراهمسازی آزمونی مناسب را برای همه کاربران دستگاه تنفسی بهبود بخشند (RR: 1.87؛ 95% CI؛ 1.16 تا 3.01) و خوردن، آشامیدن، استعمال سیگار، و سایر دخانیات را در محل کار ممنوع کنند (RR: 4.25؛ 95% CI؛ 1.72 تا 10.51)، هر چند که نتایج برای تهیه لباس محافظ، قطعی نبودند (RR: 1.40؛ 95% CI؛ 0.82 تا 2.40).
در پیگیری طولانیمدت پس از مداخله آموزشی، شواهدی با قطعیت بسیار پائین از یک مطالعه (89 شرکتکننده) پیشنهاد کرد که کارگران ممکن است مساله شستوشو را پیش از نوشیدن جدیتر بگیرند (RR: 3.24؛ 95% CI؛ 1.09 تا 9.61)، اما نتایج برای شستوشو پیش از غذا خوردن (RR: 11.71؛ 95% CI؛ 0.66 تا 208.33)، و برای عدم استعمال دخانیات در محل کار (RR: 1.56؛ 95% CI؛ 0.98 تا 2.50) قطعی نبودند. شواهدی با قطعیت بسیار پائین از یک مطالعه (21 شرکتکننده) نشان داد که کارفرمایان ممکن است فراهمسازی آزمونی مناسب را برای همه کاربران دستگاه تنفسی بهبود بخشند (RR: 1.70؛ 95% CI؛ 1.09 تا 2.63)، البسه محافظ کافی فراهم کنند (RR: 2.80؛ 95% CI؛ 1.23 تا 6.37) و خوردن، آشامیدن، استعمال سیگار و سایر دخانیات را در محل کار ممنوع کنند (RR: 2.13؛ 95% CI؛ 1.19 تا 3.81).
بهبود دانش یا آگاهی درباره تاثیرات ناخواسته سرب بر سلامت
شواهد در مورد تأثیر مداخله آموزشی بر دانش کارگران بسیار نامطمئن است. در پیگیری میانمدت، با استفاده از پرسشنامهها مشخص شد که دانش کارگران ممکن است بهبود یابد (MD: 5.20؛ 95% CI؛ 3.29 تا 7.11؛ یک مطالعه؛ 34 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
در پیگیری طولانیمدت، ممکن است دانش کارگران بهبود یابد (MD: 5.80؛ 95% CI؛ 3.89 تا 7.71؛ یک مطالعه؛ 34 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ اما نتایج برای دانش کارفرمایان، غیرقابل اتکا بودند (RR: 1.67؛ 95% CI؛ 0.74 تا 3.75؛ یک مطالعه؛ 21 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
هیچ یک از مطالعات، سایر پیامدهای مورد نظر را اندازهگیری نکردند: سطوح روی پروتوپورفیرین ( zinc protoporphyrin) خون، سطوح آمینولوولینیک اسید (aminolevulinic acid) ادرار، سطوح سرب در هوا، و مضرات. یک مطالعه، هزینههای هر یک از اجزای مداخله را مشخص کرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.