نقش تصاویر ذهنی هدایت شده در درمان هیپرتانسیون در دوران بارداری

موضوع چیست؟

برخی از زنان مبتلا به پُرفشاری خون بلندمدت یا هیپرتانسیون هستند، درحالی‌که تقریبا 10 درصد زنان باردار دچار فشار خون بالا به عنوان یک عارضه بارداری می‌شوند. تصاویر ذهنی هدایت شده یک روش درمانی ذهن-بدن (mind-body therapy) است که به تصویر کشیدن تصاویر ذهنی مختلف را برای تسهیل آرامش و کاهش فشار خون به کار می‌گیرد. این روش می‌تواند توسط خود فرد، رو-در-رو، یا در گروه‌ها با یک مربی که از صوت یا متن استفاده می‌کنند، انجام شود.

چرا این موضوع مهم است؟

فشار خون بالا در دوران بارداری همراه با افزایش خطر پیشرفت پره‌اکلامپسی در مادر با پروتئینوری و اکلامپسی با تشنج‌ها و اختلالات کبدی و خونی و نارسایی کلیه در ارتباط است. نوزاد یک زن باردار با فشار خون بالا احتمال بیش‌تری دارد که خیلی زود به دنیا بیاید، خیلی کوچک باشد، و ممکن است به مراقبت‌های ویژه نوزادان نیاز داشته باشد. تجویز داروهای فشار خون بالا برای زنان مبتلا به فشار خون بالای شدید و پره‌اکلامپسی، به خاطر خطر عوارض تهدید کننده زندگی توصیه می‌شود، اما چنین داروهایی می‌توانند عوارض جدی برای مادر داشته باشند (شامل سردرد، کاهش هوشیاری ذهنی و عدم تحمل ورزش). چنین داروهایی می‌توانند از جفت هم عبور کنند و ممکن است بر نوزاد متولد نشده تاثیر بگذارند و به‌طور کلی برای زنان باردار با فشار خون بالای خفیف تا متوسط توصیه نمی‌شوند، به همین دلیل روش‌های دیگر مدیریت فشار خون مورد جست‌وجو قرار می‌گیرند.

تصاویر ذهنی هدایت شده تکنیکی غیر-دارویی است که می‌توانند به‌طور بالقوه فشار خون را میان زنان باردار مبتلا به هیپرتانسیون کاهش دهند و پیامدهای بارداری را برای مادر و فرزندش بهبود بخشند.

ما چه شواهدی را یافتیم؟

ما به دنبال شواهد (اکتبر 2018) گشتیم و دو کارآزمایی (شامل 99 زن) را که در کانادا و ایالات‌متحده انجام شدند، پیدا کردیم. هر دوی این کارآزمایی‌ها، تصاویر ذهنی هدایت شده را با استراحت مطلق مقایسه کردند. هیچ کارآزمایی‌ای برای مقایسه تصاویر ذهنی هدایت شده با عدم مداخله یا دیگر روش‌های غیر-دارویی برای فشار خون بالا وجود نداشت.

دو مطالعه وارد شده پیامدهای متفاوتی را گزارش دادند و فراوانی مداخله بین دو مطالعه اندکی متفاوت بود. یک مطالعه تصاویر ذهنی هدایت شده را به مدت 15 دقیقه حداقل دو بار در روز به مدت 4 هفته یا تا زمانی که نوزاد به دنیا آمد (هر کدام که باشد)، ارائه کرد. مطالعه دیگر شامل تصاویر ذهنی هدایت شده، نظارت خود فرد بر فشار خون، و آموزش تمدد اعصاب با کمک بیوفیدبک گرمایی (thermal biofeedback) در مجموع به مدت 4 ساعت بود؛ به زنان آموزش داده شد که این پروسیجرها را دو بار در روز تمرین کنند و حداقل سه وقفه آرام‌سازی را در هر روز تکمیل کنند. گروه‌های کنترل بین دو مطالعه مشابه بودند - یکی از آن‌ها از استراحت مطلق و دیگری از استراحت مطلق به عنوان بستری شدن کامل استفاده ‌کرد.

هیچ کدام از کارآزمایی‌ها داده‌های مربوط به پیامدهای اصلی مورد نظر ما را گزارش نکردند: فشار خون شدید، پره‌اکلامپسی شدید، یا مرگ نوزاد در طول تولد یا در هفته اول زندگی. این کارآزمایی‌ها برای فقط یکی از پیامدهای ثانویه مورد علاقه ما، داده‌ها را فراهم کردند.

شواهدی با قطعیت پائین از یک کارآزمایی (69 زن) نشان می‌دهد که تصاویر ذهنی هدایت شده در مقایسه با استراحت کامل، ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در استفاده از داروهای ضد-پُرفشاری خون ایجاد کند.

این به چه معنا است؟

ما دو کارآزمایی کوچک را وارد کردیم که به مقایسه تصاویر ذهنی هدایت شده با استراحت مطلق پرداختند. ما هیچ کارآزمایی را شناسایی نکردیم که به مقایسه تصاویر ذهنی هدایت شده با عدم مداخله، یا دیگر درمان غیر-دارویی برای فشار خون بالا پرداخته باشند.

شواهد موجود برای این مرور پراکنده بوده و تاثیر تصاویر ذهنی هدایت شده برای درمان هیپرتانسیون در دوران بارداری (در مقایسه با استراحت مطلق) نامشخص است.

کارآزمایی‌های وارد شده هیچ‌کدام از پیامدهای اصلی را در این مرور گزارش نکردند و فقط شواهدی را با قطعیت پائین بر تاثیر نامشخص استفاده از داروهای ضد-پُرفشاری خون ارائه کردند.

شواهد کافی برای اطلاع‌رسانی در مورد استفاده از تصاویر ذهنی هدایت شده برای هیپرتانسیون در دوران بارداری وجود ندارد.

مطالعات بزرگ و به خوبی طراحی‌ شده برای شناسایی اثرات تصاویر ذهنی هدایت شده بر پُرفشاری خون در دوران بارداری و سایر پیامدهای مرتبط با سلامت کوتاه‌مدت و بلندمدت مادران و نوزادان آن‌ها مورد نیاز است. این کارآزمایی‌ها هم‌چنین باید استفاده و هزینه‌های خدمات سلامت را مورد توجه قرار دهند.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان: 

شواهد کافی برای اطلاع‌رسانی در مورد استفاده از تصاویر ذهنی هدایت شده برای هیپرتانسیون در دوران بارداری وجود ندارد.

شواهد موجود برای این موضوع مرور پراکنده بوده و تاثیر تصاویر ذهنی هدایت شده برای درمان فشار خون در دوران بارداری (در مقایسه با استراحت مطلق) نامشخص است. شواهدی با قطعیت پائین وجود داشت که تصاویر ذهنی هدایت شده تفاوت چندانی در استفاده از داروهای آنتی‌هیپرتانسیو نداشتند و به دلیل عدم دقت، تنزل کیفیت پیدا کردند.

دو کارآزمایی وارد شده هیچ کدام از پیامدهای اولیه این مرور را گزارش نکردند. ما هیچ کارآزمایی‌ای را پیدا نکردیم که به مقایسه تصاویر ذهنی هدایت شده با عدم مداخله یا دیگر روش غیر-دارویی برای هیپرتانسیون پرداخته باشند.

RCTانجام های بزرگ و خوب طراحی‌شده برای شناسایی اثرات تصاویر ذهنی هدایت شده بر هیپرتانسیون در دوران بارداری و سایر پیامدهای مرتبط با سلامت کوتاه‌مدت و بلندمدت مادران و نوزادان مورد نیاز هستند. کارآزمایی‌ها هم‌چنین می‌توانند استفاده و هزینه‌های خدمات سلامت را در نظر بگیرند.

خلاصه کامل را بخوانید...
پیشینه: 

هیپرتانسیون (فشار خون بالا) در دوران بارداری خطر بالای موربیدیتی و مرگ‌ومیر مادران را به همراه دارد. اگرچه داروهای ضد-پُرفشاری خون به طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند، اثرات زیان‌آوری روی مادران و جنین دارند. تصاویر ذهنی هدایت شده یک تکنیک غیر-دارویی است که پتانسیل کاهش فشار خون را میان زنان باردار مبتلا به فشار خون بالا دارد. تصاویر ذهنی هدایت شده یک روش درمانی ذهن-بدن (mind-body therapy) است که به تصویر کشیدن تصاویر ذهنی مختلف را برای تسهیل آرامش و کاهش فشار خون به کار می‌گیرد.

اهداف: 

تعیین اثر تصاویر ذهنی هدایت شده به عنوان درمان غیر-دارویی هیپرتانسیون در بارداری و تاثیر آن بر پیامدهای پری‌ناتال.

روش‌های جست‌وجو: 

ما پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه بارداری و زایمان در کاکرین، و دو پایگاه ثبت کارآزمایی (اکتبر 2018) را جست‌وجو کردیم. هم‌چنین خلاصه‌مقالات کنفرانس‌های مرتبط و ژورنال‌ها را جست‌وجو کرده، و فهرست منابع مطالعات بازیابی شده را اسکن کردیم.

معیارهای انتخاب: 

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم. ما باید RCTهایی را وارد می‌کردیم که طراحی خوشه‌ای-تصادفی‌سازی شده داشتند، اما هیچ موردی یافت نشد. ما شبه–RCTها و کارآزمایی‌های متقاطع را خارج کردیم.

ما به دنبال مطالعات مداخله‌ای از تکنیک‌های مختلف تصاویر ذهنی هدایت شده بودیم که در دوران بارداری با عدم مداخله یا دیگر درمان‌های غیر-دارویی برای هیپرتانسیون (مثلا، استراحت مطلق، موسیقی‌درمانی، آروماتراپی، آرام‌سازی درمانی، طب سوزنی، طب فشاری، ماساژ، تنفس آهسته با هدایت ابزار، هیپنوز، تمرین فیزیکی و یوگا) مقایسه شده باشند.

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 

سه نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را برای ورود ارزیابی کردند، داده‌ها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده بررسی کردند. داده‌های استخراج شده را برای دقت بررسی کرده، و تفاوت‌ها را در ارزیابی‌ها با بحث حل کردیم. قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجه‌‏بندی توصیه‏، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.

نتایج اصلی: 

دو کارآزمایی کوچک (شامل مجموعا 99 زن باردار) را وارد کردیم که تصاویر ذهنی هدایت شده را با استراحت مطلق مقایسه کردند. مطالعات در کانادا و آمریکا انجام شدند. هر دو کارآزمایی را در معرض خطر بالای سوگیری عملکرد و خطر پائین سوگیری فرسایش ارزیابی کردیم؛ یک کارآزمایی در معرض خطر پائین سوگیری انتخاب، تشخیص و گزارش‌دهی بود، در حالی‌که کارآزمایی دیگر خطر نامشخص برای همان دامنه‌ها داشتند.

ما نتوانستیم متاآنالیز انجام دهیم، زیرا دو مطالعه وارد شده پیامدهای مختلفی را گزارش کرده و فراوانی مداخله بین دو مطالعه اندکی تفاوت داشتند. یک مطالعه تصاویر ذهنی هدایت شده را برای 15 دقیقه حداقل دو بار در روز برای چهار هفته، یا تا زمان تولد نوزاد (هر کدام که زودتر بود) انجام داد. در مطالعه دیگر، مداخله شامل تصاویر ذهنی هدایت شده، پایش فشار خون توسط خود فرد، و آموزش آرام‌سازی با کمک بیوفیدبک حرارتی (thermal biofeedback) برای چهار ساعت در مجموع بود؛ به شرکت‌کنندگان آموزش داده شد که روش‌ها را دو بار در روز انجام دهند و هر روز حداقل سه بار وقفه آرام‌سازی تسکینی داشته باشند. گروه کنترل مشابه بودند – یک مطالعه استراحت کامل و دیگری استراحت مطلق در بستر داشتند.

هیچ یک از پیامدهای اولیه در مطالعات وارد شده گزارش نشده بودند: هیپرتانسیون شدید (فشار خون سیستولیک 160 میلی‌متر جیوه یا بالاتر، یا فشار خون دیاستولیک 110 میلی‌متر جیوه یا بالاتر)، پره‌اکلامپسی شدید یا مرگ پری‌ناتال (مرده‌زایی همراه با مرگ نوزاد در هفته نخست زندگی). فقط یکی از پیامدهای ثانویه اندازه‌گیری شد.

شواهدی با قطعیت پائین از یک کارآزمایی (69 زن) نشان داد که تصاویر ذهنی هدایت شده ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در استفاده از داروهای آنتی‌هیپرتانسیو ایجاد کنند (خطر نسبی: 1.27؛ 95% فاصله اطمینان: 0.72 تا 2.22).

یادداشت‌های ترجمه: 

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Tools
Information