سوال مطالعه مروری
با این مرور کاکرین، سعی در پیدا کردن بهترین راه برای مدیریت عق‌زدن در افرادی بودیم که درمان دندان‌پزشکی داشتند.
پیشینه
رفلکس گگ (gag) یا عق‌زدن یک فرآیند طبیعی برای محافظت از گلو و راه هوایی از ورود اشیاء خارجی و پیشگیری از خفگی است. بسیاری از افراد رفلکس گگ اغراق‌آمیز دارند که باعث دیسترس در طول درمان دندان‌پزشکی می‌شود. این وضعیت می‌تواند انجام درمان را دشوار یا حتی غیر-ممکن سازد. مداخلات مورد استفاده برای مدیریت عق‌زدن شامل داروهای ضد-تهوع، آرام‌بخش‌ها، بی‌حس‌کننده‌های موضعی و عمومی، داروهای گیاهی، رفتار-درمانی و درمان شناختی رفتاری، طب فشاری (acupressure)، طب سوزنی (acupuncture)، لیزر، و دستگاه‌های مصنوعی هستند.
ما می‌خواستیم بدانیم این مداخلات در کمک به افراد تا چه حد موثر و بی‌خطر هستند تا درمان دندان‌پزشکی خود را با عق‌زدن کمتر تکمیل کنند. آنها را با عدم-مداخله یا دارونما (placebo) یا با مداخلات دیگر مقایسه کردیم.
ویژگی‌های مطالعه
این مرور تا 18 مارچ 2019 به‌روز است. چهار کارآزمایی را با 328 نفر (263 بزرگسال و 65 کودک 4 سال یا بالاتر) وارد کردیم. این افراد در زمان درمان دندان‌پزشکی، دچار تهوعی بودند که باعث توقف درمان یا عدم انجام آن به درستی می‌شد.
نتایج کلیدی
انجام طب سوزنی در نقطه P6 (نقطه‌ای واقع در داخل مچ دست) در مقایسه با طب سوزنی ساختگی (sham) (جعلی) باعث تکمیل موفقیت‌آمیز درمان دندان‌پزشکی و کاهش در عق‌زدن شد. دریافت همان مداخله همراه با مصرف آرام‌بخش تفاوتی را نشان نداد.
انجام طب فشاری (با انگشت شست یا sea band (باندهایی که اطراف مچ دست درست شبیه یک باند عرق (sweat) با یک دکمه فشاری که داخل آن دوخته شده)) در نقطه P6 با یا بدون تجویز آرام‌بخش، در مقایسه به طب فشاری ساختگی، هیچگونه تفاوتی را نشان نداد. انجام طب فشاری در نقطه P6 با دستگاه، تفاوتی را در تکمیل درمان‌های دندان‌پزشکی و کاهش عق‌زدن نشان داد. این درمان در ترکیب با تجویز آرام‌بخش، تفاوتی را نشان نداد.
انجام لیزر در نقطه P6 تفاوتی را در عدم وجود عق‌زدن و کاهش در عق‌زدن در طول درمان دندان‌پزشکی، در مقایسه با کاربرد لیزر ساختگی، نشان داد.
مطالعات وارد شده هیچ اثر مهم آسیب‌رسانی را در درمان گزارش نکردند.
قطعیت شواهد
سطح اعتماد ما به این یافته‌ها بسیار پائین است. این امر به دلیل خطر نامشخص سوگیری (bias) و تعداد کم افرادی است که در چهار کارآزمایی وارد شده مورد مطالعه قرار گرفتند.
نتیجه‌گیری
شواهد کافی را در دست نداریم که بگوئیم برای مدیریت عق‌زدن در افراد تحت درمان دندان‌پزشکی، کدام مداخله عملکرد بهتری دارد. پیشنهاد می‌شود مطالعات بیشتری با طراحی و روش اجرای مناسب در این زمینه انجام شوند.
شواهدی را با قطعیت بسیار پائین از چهار کارآزمایی یافتیم که برای نتیجه‌گیری در مورد هرگونه مزیت طب سوزنی، طب فشاری، یا لیزر در نقطه P6 در کاهش عق‌زدن و فراهم آوردن امکان تکمیل موفقیت‌آمیز پروسیجرهای دندان‌پزشکی، ناکافی بودند. هیچ شواهدی را در مورد دیگر مداخلات برای مدیریت عق‌زدن در طول درمان دندان‌پزشکی پیدا نکردیم. انجام کارآزمایی‌های بیشتر با طراحی خوب و فرآیند گزارش‌دهی خوب که به ارزیابی مداخلات مختلف بپردازند، مورد نیاز هستند.
رفلکس gag یک مکانیسم دفاعی غیر-ارادی برای محافظت از حلق (pharynx) و گلو در مقابل ورود اشیاء خارجی است. عق‌زدن (gagging) یک مشکل شایع است که در طول درمان دندان‌پزشکی رخ می‌دهد، و باعث دشوار کردن روش‌های درمانی شده و انجام آنها را اغلب مشکل یا حتی غیر-ممکن می‌کند. مداخلات مختلفی می‌توانند برای کنترل عق‌زدن استفاده شوند: داروهای ضد-تهوع، آرام‌بخش‌ها، بی‌حس‌کننده‌های موضعی و عمومی، داروهای گیاهی، درمان‌های رفتاری، طب فشاری (acupressure)، طب سوزنی (acupuncture)، لیزر، و دستگاه‌های مصنوعی. این یک به‌روز‌رسانی از مرور کاکرین است که برای نخستین‌بار در سال 2015 منتشر شد.
بررسی اثرات مداخلات دارویی و غیر-دارویی برای مدیریت عق‌زدن در افراد تحت درمان دندان‌پزشکی.
متخصص اطلاعات گروه سلامت دهان در کاکرین در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه سلامت دهان در کاکرین (تا 18 مارچ 2019)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ 2019، شماره 2) در کتابخانه کاکرین (جست‌وجو در 18 مارچ 2019)، MEDLINE Ovid (1946 تا 18 مارچ 2019)، Embase Ovid (1980 تا 18 مارچ 2019)، CINAHL EBSCO (1937 تا 18 مارچ 2019)، AMED Ovid (1985 تا 18 مارچ 2019)، و خلاصه‌مقالات International Association for Dental Research (IADR) آنلاین (2001 تا 18 مارچ 2019) جست‌وجو کرد. پایگاه ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام موسسات ملی سلامت ایالات متحده (ClinicalTrials.gov) و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت برای شناسایی کارآزمایی‌های در حال انجام جست‌وجو شدند. هم‌چنین جست‌وجوی ارجاع به جلو را در مطالعات وارد شده از طریق Google Scholar انجام دادیم. هنگام جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی، هیچ محدودیتی در زبان یا تاریخ انتشار اعمال نشد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را، شامل افراد تحت مداخله دارویی یا غیر-دارویی برای مدیریت عق‌زدن دارای تداخل با درمان دندان‌پزشکی وارد کردیم. شبه-RCTها را حذف کردیم. کارآزمایی‌هایی را حذف کردیم که شامل شرکت‌کنندگان مبتلا به اختلالات سیستم عصبی محیطی، شرکت‌کنندگان مبتلا به ضایعات دهانی یا افراد تحت درمان با داروهای سیستمیک بودند که ممکن بود احساس عق‌زدن را در آنها تحت تاثیر قرار داده یا تحت نوعی جراحی قرار داشتند که ممکن بود آناتومی را در بیماران به‌طور دائم تغییر داده باشند.
به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را انتخاب کرده، داده‌ها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردیم. از دستورالعمل‌های آماری کاکرین پیروی شد. قطعیت کلی شواهد را با استفاده از درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
چهار کارآزمایی را با خطر نامشخص سوگیری شامل 328 شرکتکننده (263 بزرگسال و 65 کودک چهار سال یا بیشتر) وارد کردیم، که از این میان، یک کارآزمایی طب سوزنی و طب فشاری (با انگشت شست، دستگاه و sea band) را در P6 (نقطه قرار گرفته در محلی به اندازه سه انگشت زیر مچ دست داخل ساعد بین دو تاندون) با طب سوزنی ساختگی و طب فشاری ساختگی با و بدون آرام‌بخش مقایسه کرد. یک کارآزمایی به مقایسه طب سوزنی در نقطه P6 با طب سوزنی ساختگی پرداخت. این کارآزمایی‌ها هم تکمیل پروسیجر دندان‌پزشکی و هم کاهش در عق‌زدن (ارزیاب و گزارش بیمار) را به عنوان پیامدهای خود گزارش کردند. یک کارآزمایی متقاطع (cross-over) و split-mouth، اثر لیزر را در نقطه P6 در مقایسه با کنترل مطالعه کرد. یک کارآزمایی کاهش در عق‌زدن را گزارش کرد و دیگری از وجود یا عدم وجود عق‌زدن در طول پروسیجر دندان‌پزشکی گزارش داد.
انجام طب سوزنی در P6 در مقایسه با طب سوزنی ساختگی در همان نقطه شواهد نامشخصی را در مورد اتمام موفقیت‌آمیز پروسیجر دندان‌پزشکی (RR: 1.78؛ 95% CI؛ 1.05 تا 3.01؛ دو کارآزمایی، 59 شرکتکننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین) و شواهد نامشخصی را در مورد کاهش در عق‌زدن (RR: 2.57؛ 95% CI؛ 1.12 تا 5.89؛ یک کارآزمایی، 26 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) نشان داد. طب سوزنی در P6 با آرام‌بخش هیچ تفاوتی را در مقایسه با طب سوزنی ساختگی با آرام‌بخش نشان نداد (RR: 1.08؛ 95% CI؛ 0.91 تا 1.28؛ یک کارآزمایی؛ 34 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
طب فشاری با استفاده از فشار انگشت شست با یا بدون آرام‌بخش در مقایسه با طب فشاری ساختگی با یا بدون آرام‌بخش تفاوت روشنی را در تکمیل پروسیجر دندان‌پزشکی (RR: 0.96؛ 95% CI؛ 0.84 تا 1.10؛ یک کارآزمایی، 39 شرکتکننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ و RR: 0.85؛ 95% CI؛ 0.50 تا 1.46؛ یک کارآزمایی؛ 30 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ به ترتیب)، یا کاهش در عق‌زدن (RR: 1.06؛ 95% CI؛ 0.92 تا 1.23؛ یک کارآزمایی؛ 39 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ و RR: 0.92؛ 95% CI؛ 0.60 تا 1.41؛ یک کارآزمایی؛ 30 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ به ترتیب) نشان نداد.
طب فشاری در P6 با وسیله در مقایسه با طب فشاری ساختگی شواهد نامشخصی را در مورد اتمام موفقیت‌آمیز پروسیجر دندان‌پزشکی (RR: 2.63؛ 95% CI؛ 1.33 تا 5.18؛ دو کارآزمایی، 34 شرکتکننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین) و شواهد نامشخصی را در مورد کاهش در عق‌زدن (RR: 3.94؛ 95% CI؛ 1.63 تا 9.53؛ یک کارآزمایی، 34 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) نشان داد. با این حال، استفاده از دستگاه همراه با آرام‌بخش نشان داد هیچ تفاوتی برای هر یک از پیامدها وجود ندارد (RR: 1.16؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.48؛ یک کارآزمایی؛ 27 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ و RR: 1.26؛ 95% CI؛ 0.93 تا 1.69؛ یک کارآزمایی؛ 27 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ به ترتیب).
طب فشاری با استفاده از sea band با یا بدون آرام‌بخش در مقایسه با طب فشاری ساختگی با یا بدون آرام‌بخش تفاوت روشنی را در تکمیل پروسیجر دندان‌پزشکی (RR: 0.88؛ 95% CI؛ 0.67 تا 1.17؛ یک کارآزمایی، 21 شرکتکننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ و RR: 1.80؛ 95% CI؛ 0.63 تا 5.16؛ یک کارآزمایی؛ 19 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ به ترتیب)، یا کاهش در عق‌زدن (RR: 0.88؛ 95% CI؛ 0.67 تا 1.17؛ یک کارآزمایی؛ 21 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ و RR: 2.70؛ 95% CI؛ 0.72 تا 10.14؛ یک کارآزمایی؛ 19 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ به ترتیب) نشان نداد.
انجام لیزر در P6 در مقایسه با لیزر ساختگی تفاوتی را در عدم عق‌زدن (نسبت شانس (OR): 86.33؛ 95% CI؛ 29.41 تا 253.45؛ یک کارآزمایی؛ 40 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) و کاهش در عق‌زدن (MD: 1.80؛ 95% CI؛ 1.53 تا 2.07؛ یک کارآزمایی؛ 25 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) در طول پروسیجر دندان‌پزشکی نشان داد.
هیچ موردی از عوارض جانبی قابل‌توجه گزارش نشد. برای طب سوزنی در P6، نویسندگان کارآزمایی مطمئن نبودند که عوارض جانبی گزارش شده به دلیل اضطراب شرکت‌کنندگان بود یا به علت مداخله. هیچ یک از کارآزمایی‌ها در مورد طب فشاری یا لیزر این پیامد را گزارش ندادند.
هیچ کارآزمایی‌ای را پیدا نکردیم که مداخلات دیگر مورد استفاده را برای مدیریت عق‌زدن در افراد تحت درمان دندان‌پزشکی ارزیابی کرده باشند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.