پیشینه
حدود 25% تا 30% از تمام افراد مبتلا به صرع، علی‌رغم مصرف دو دارو یا بیشتر با دوزهای کافی، هم‌چنان به تشنج کردن ادامه می‌دهند. این وضعیت، صرع مقاوم به دارو یا صرع مقاوم نامیده می‌شود. درمان‌های متفاوت، از جمله استفاده از مکمل‌های ویتامین و دیگر مکمل‌ها، بررسی شدند تا مشخص شود می‌توانند به بهبود کنترل صرع در این گروه کمک کنند.
روش‌های جست‌وجو
برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که تاثیرات مصرف اسیدهای چرب با چند پیوند اشباع نشده (PUFAs) را به علاوه داروهای ضد صرع معمول، در قیاس با دارونما (placebo)، برای درمان تشنج در افراد مبتلا به صرع مقاوم آزمودند.
نتایج کلیدی
فقط سه کارآزمایی تصادفی‌سازی شده را، شامل 155 نفر، شناسایی کردیم (85 بزرگسال و 70 کودک). دو مطالعه فقط شامل بزرگسالان و در کشورهای بیشتر توسعه‌یافته (آمریکا و انگلیس) انجام شدند، در شرایطی که مطالعه سوم فقط مشتمل بر کودکان بود و در مصر انجام شد. پس از 12 هفته درمان در مطالعه‌ای که فقط شامل کودکان بود، کودکان بیشتری در گروهی که PUFA دریافت کردند، نسبت به گروهی که دارونما گرفتند (قرص‌هایی که حاوی مواد موثره نیستند)، از تشنج رهایی یافتند. به همین ترتیب، نسبتی از کودکان که به 50% کاهش در تعداد تشنج‌ها دست یافتند، در گروهی که PUFAها را دریافت کردند، در قیاس با گروهی که دارونما مصرف کردند، بالاتر بود. دو مطالعه که شامل بزرگسالان بودند، تعداد شرکت‌کنندگانی را که پس از درمان از تشنج خلاصی یافتند، برآورد نکرد. آنالیزهای دو مطالعه‌ای که فقط شامل بزرگسالان بودند، هیچ تفاوتی را در نسبتی از شرکت‌کنندگان که به 50% کاهش در تعداد تشنج‌ها دست یافتند (شواهد با کیفیت پائین)، میانگین فراوانی تشنج‌ها، کیفیت زندگی یا عوارض جانبی، در قیاس با آنهایی که دارونما گرفتند، نشان ندادند.
نتیجه‌گیری
شواهد موجود، که فقط از سه مطالعه کوچک تشکیل شده‌اند، برای حمایت از مصرف مکمل PUFA همراه با داروهای معمول ضد صرع، به منظور بهبود کنترل تشنج یا کیفیت زندگی در افراد مبتلا به صرع مقاوم به دارو، کافی نیستند.
این شواهد تا 5 نوامبر 2015 به‌روز است.
با در نظر گرفتن تعداد محدود مطالعات و حجم نمونه کوچک آنها، شواهد کافی برای حمایت از مصرف مکمل PUFA در افراد مبتلا به صرع مقاوم وجود ندارد. برای ارزیابی مزایای مکمل PUFA در درمان صرع مقاوم به دارو، انجام کارآزمایی‌های بیشتری مورد نیاز است.
تخمین زده می‌شود در طول زندگی، 1% تا 3% از همه افراد، مبتلا به صرع تشخیص داده می‌شوند، که برابر با حدود 50 میلیون فرد مبتلا در سراسر جهان خواهد بود. شیوع حقیقی آن احتمالا بیشتر است، زیرا صرع در کشورهای در حال توسعه کمتر گزارش می‌شود. گرچه اغلب بیماران از طریق استفاده از داور به کنترل مناسبی از بیماری خود دست خواهند یافت، حدود 25% تا 30% از همه افراد مبتلا به صرع، مقاوم به درمان دارویی بوده و علی‌رغم استفاده از دو دارو یا بیشتر با دوز کافی، هم‌چنان دچار تشنج خواهند شد. محققان در طول دهه اخیر، از مکمل اسیدهای چرب با چند پیوند اشباع نشده (polyunsaturated fatty acid; PUFA) برای درمان صرع مقاوم استفاده کرده‌اند، که نتایج تحقیقات آنها با یکدیگر متفاوت هستند. هم‌چنین برخی نگرانی‌ها درباره استفاده از ترکیبات omega-3 PUFA وجود دارد، زیرا آنها تجمع پلاکتی را کاهش داده، و می‌توانند از نظر تئوری، موجب خونریزی شوند.
ارزیابی اثربخشی و تحمل‌پذیری اسیدهای چرب با چند پیوند اشباع نشده امگا-3 (ایکوزاپنتانوئیک اسید-EPA و دوکوزاهگزانوئیک اسید-DHA) در کنترل صرع در افراد مبتلا به صرع مقاوم.
پایگاه ثبت تخصصی گروه صرع در کاکرین (از ابتدا تا نوامبر 2015)؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (شماره 11؛ 2015)؛ MEDLINE (1948 تا نوامبر 2015)؛ EMBASE (1980 تا نوامبر 2015)، SCOPUS (1823 تا نوامبر 2015)؛ LILACS (Literatura Latino-Americana e do Caribe de Informação em Ciências da Saúde) (1982 تا نوامبر 2015)؛ ClinicalTrials.gov و پلتفرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (نوامبر 2015) را جست‌وجو کردیم. هیچ نوع محدودیتی از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر و منتشر نشده، با نویسندگان مطالعه تماس گرفته، و فهرست منابع را از استنادهای بازیابی شده برای یافتن مطالعات بالقوه واجد شرایط که از طریق جست‌وجوی الکترونیکی شناسایی نشدند، غربالگری کردیم.
همه مطالعات تصادفی‌سازی و شبه-تصادفی‌سازی شده مربوط به مصرف PUFAها برای درمان صرع مقاوم به دارو.
دو نویسنده مطالعه مروری در انتخاب مطالعات، استخراج داده‌ها و ارزیابی کیفیت کارآزمایی‌های واردشده شرکت کردند. این پیامدها مورد ارزیابی قرار گرفتند: عدم وقوع تشنج، کاهش تشنج، بهبودی در سطح کیفیت زندگی، عوارض جانبی بالقوه، تاثیرات بر دستگاه گوارش، میزان خروج از مطالعه (drop-out rates) و تغییرات در پروفایل لیپیدی پلاسما. آنالیزهای اولیه بر اساس قصد درمان (intention to treat) انجام شدند.
هشت مطالعه به صورت بالقوه مرتبط شناخته شدند؛ سه مورد معیارهای انتخاب را برآورده کرده و به این مطالعه مروری وارد شدند. دو کارآزمایی دوسو کور و کنترل شده با دارونما (placebo) شامل بزرگسالان از کشورهای توسعه‌یافته بودند، در حالی که یک کارآزمایی یک‌سو کور و کنترل شده با دارونما شامل کودکان، در یک کشور در حال توسعه (مصر) انجام شد. مطالعه Bromfield 2008 تعداد 27 بزرگسال آمریکایی را برای دریافت 2.2 گرم/روز از PUFAهای امگا-3 (نسبت EPA به DHA؛ 3 به 2) یا دارونما تصادفی‌سازی کرد. مطالعه Yuen 2005 تعداد 58 نفر را در انگلستان برای دریافت حدود 1.7 گرم/روز از PUFAهای امگا-3 (1 گرم EPA و 0.7 گرم DHA) یا دارونما تصادفی‌سازی کرد. مطالعه Reda 2015 تعداد 70 کودک مصری را برای دریافت حدود 3 میلی‌لیتر/روز از 1200 میلی‌گرم روغن ماهی (0.36 گرم EPA و 0.24 گرم DHA) یا دارونما تصادفی‌سازی کرد. این سه مطالعه در مجموع 155 بیمار (85 بزرگسال و 70 کودک) را وارد کردند؛ 78 نفر از آنها (43 بزرگسال و 35 کودک) برای دریافت PUFAها و 77 نفر (42 بزرگسال و 35 کودک) برای دارونما تصادفی‌سازی شدند. همه شرکت‌کنندگان تا 12 هفته مورد پیگیری قرار گرفتند. موارد بدون تشنج فقط توسط یک مطالعه، با خطر بالای سوگیری (bias)، شامل منحصرا کودکان گزارش شد. برآورد خطر برای این پیامد، در کودکانی که PUFA مصرف کردند، در مقایسه با گروه کنترل، به‌طور معناداری بیشتر بود (خطر نسبی (RR): 20.00؛ 95% CI؛ 2.84 تا 140.99؛ 1 مطالعه؛ 70 کودک). به نحو مشابهی، مکمل PUFA با تفاوت معنادار در نسبتی از کودکان همراه بود که به حداقل 50% کاهش در فراوانی تشنج دست یافتند (RR: 33.00؛ 95% CI؛ 4.77 تا 228.15؛ 1 مطالعه با خطر سوگیری بالا؛ 70 کودک). با این حال، هنگام ترکیب داده‌های دو مطالعه از جمله شرکت‌کنندگان بزرگسال، این تاثیر مشاهده نشد (RR: 0.57؛ 95% CI؛ 0.19 تا 1.75؛ 0% = I²؛ 2 مطالعه؛ 78 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین). یکی از سه پیامد اولیه (عوارض جانبی مرتبط با خونریزی) در هیچ‌کدام از مطالعات وارد شده به این مرور، ارزیابی نشد. هیچ تفاوت معناداری میان گروه‌های PUFA و کنترل در ارتباط با تاثیرات درمان بر دستگاه گوارش وجود نداشت (RR: 0.78؛ 95% CI؛ 0.32 تا 1.89؛ 2 مطالعه؛ 85 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین).
مکمل PUFA، تفاوت معناداری را در میانگین فراوانی تشنج‌ها، کیفیت زندگی یا دیگر عوارض جانبی ایجاد نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.