سوال مطالعه مروری
می‌خواستیم بدانیم که قرص‌های کنترل بارداری حاوی دروسپیرنون (drospirenone) و استروژن (drospirenone) در بهبود نشانه‌های سندرم پیش از قاعدگی (premenstrual syndrome; PMS) در زنان مبتلا به PMS در مقایسه با قرص دارونما (placebo) («ساختگی») یا قرص‌های کنترل بارداری دیگر، موثر هستند یا خیر. هم‌چنین می‌خواستیم بدانیم زنان ممکن است دچار چه عوارض جانبی شوند.
پیشینه
PMS یک مشکل شایع است. نوع شدید آن اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی (premenstrual dysphoric disorder; PMDD) نامیده می‌شود. نشانه‌های آن می‌تواند شامل تغییرات رفتاری، و علائم و نشانه‌های فیزیکی باشد که زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار می‌دهند. قرص‌های کنترل بارداری حاوی هورمون‌های پروژستین (progestin) و استروژن برای درمان این نشانه‌ها مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. این قرص‌ها در ترکیب با دوز پائین استروژن برای درمان PMDD در ایالات متحده تایید شده‌اند.
ویژگی‌های مطالعه
تعداد پنج کارآزمایی را با 858 زن یافتیم. همه کارآزمایی‌ها یک قرص ساختگی را با یک قرص دروسپیرنون با استروژن پائین مقایسه کردند. اکثر زنان پیش از کارآزمایی مبتلا به PMDD، شکل شدید PMS، بودند. شواهد تا جون 2022 به‌روز است.
نتایج کلیدی
پس از سه ماه، زنانی که قرص دروسپیرنون را همراه با دوز پائین استروژن مصرف کردند، نسبت به گروهی که قرص ساختگی دریافت کردند، نشانه‌های پیش از قاعدگی شدید کمتری داشتند. زنانی که قرص دروسپیرنون را همراه با دوز پائین استروژن مصرف کردند، اظهار داشتند که می‌توانند کارهای بیشتری را انجام دهند، و فعالیت‌های اجتماعی و دوستان بیشتری داشتند. با این حال، زنانی که قرص دروسپیرنون را همراه با دوز پائین استروژن مصرف کردند، بیشتر احتمال داشت به دلیل عوارض جانبی از کارآزمایی‌ها خارج شوند. آنها به‌طور کلی عوارض جانبی بیشتری را گزارش کردند؛ به ویژه تهوع، خونریزی میان دوران قاعدگی و درد پستان، که همگی از عوارض جانبی شایع قرص‌های کنترل بارداری هستند. ما نمی‌دانیم که قرص دروسپیرنون همراه با دوز پائین استروژن در مدت بیش از سه سیکل هم اثر می‌کند یا خیر، به زنانی که نشانه‌های چندان شدیدی ندارند کمک می‌کند یا خیر، یا بهتر از دیگر قرص‌های کنترل بارداری است یا خیر.
تاثیرات مفید قرص دروسپیرنون همراه با دوز پائین استروژن بر نشانه‌های پیش از قاعدگی در حد کم تا متوسط بود، اگرچه مزیت قابل‌توجهی نیز از قرص ساختگی مشاهده شد. شواهد نشان می‌دهد که اگر احتمال خروج از کارآزمایی‌ها به دلیل عوارض جانبی حین مصرف قرص ساختگی 3% در نظر گرفته شود، این احتمال با مصرف قرص دروسپیرنون همراه با دوز پائین استروژن میان 6% و 16% خواهد بود. هم‌چنین نشان می‌دهد که اگر خطر بروز عوارض جانبی با قرص ساختگی 28% فرض شود، این خطر با قرص دروسپیرنون همراه با دوز پائین استروژن میان 40% و 54% خواهد بود.
کیفیت شواهد
شواهد از کیفیت بسیار پائین تا متوسط برخوردار بودند. محدودیت‌های اصلی در شواهد عبارت بودند از گزارش‌دهی ضعیف از روش‌های کارآزمایی و نبود دقت (precision) و سازگاری در یافته‌ها.
COCهای حاوی دروسپیرنون و EE ممکن است نشانه‌های پیش از قاعدگی را که منجر به اختلالات عملکردی در زنان مبتلا به PMDD می‌شوند، بهبود بخشند. دارونما نیز تاثیر قابل‌توجهی داشت. COCهای حاوی دروسپیرنون و EE در مقایسه با دارونما ممکن است منجر به بروز عوارض جانبی بیشتری شوند. نمی‌دانیم که این دارو پس از سه سیکل هم اثر می‌کند یا خیر، به زنانی با نشانه‌های نه چندان شدید کمک می‌کند یا خیر، یا بهتر از دیگر داروهای ضد بارداری خوراکی ترکیبی حاوی پروژستوژن‌های متفاوت است یا خیر.
سندرم پیش از قاعدگی (premenstrual syndrome; PMS) یک مشکل شایع است. اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی (premenstrual dysphoric disorder; PMDD) شکل شدید سندرم پیش از قاعدگی است. داروهای ضد بارداری خوراکی (combined oral contraceptives; COC) ترکیبی، که هم حاوی پروژستین (progestin) و هم حاوی استروژن (oestrogen) هستند، از نظر توانایی آنها در تسکین نشانه‌های پیش از قاعدگی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. یک داروی ضد بارداری خوراکی ترکیبی حاوی دروسپیرنون (drospirenone) و دوز پائین استروژن برای درمان PMDD در زنانی که از داروهای ضد بارداری خوراکی ترکیبی برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند، تایید شده است.
ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) مصرف COCهای حاوی دروسپیرنون در زنان مبتلا به PMS.
در 29 جون 2022، پایگاه ثبت کارآزمایی گروه زنان و باروری در کاکرین، CENTRAL (اکنون شامل خروجی دو پایگاه ثبت کارآزمایی و CINAHL است)، MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ LILACS؛ Google Scholar، و Epistemonikos را جست‌وجو کردیم. برای دستیابی به مطالعات بیشتر، فهرست منابع مطالعات وارد شده را بررسی کرده و با نویسندگان مطالعه و متخصصان فعال در این عرصه تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که COCهای حاوی دروسپیرنون را با دارونما (placebo) یا با COC دیگری در درمان زنان مبتلا به PMS مقایسه کردند.
از پروسیجرهای استاندارد روش‌شناسی (methodology) توصیه شده توسط کاکرین استفاده کردیم. پیامدهای مرور اولیه عبارت بودند از تاثیرات مداخله بر نشانه‌های پیش از قاعدگی که به صورت آینده‌نگر ثبت شدند، و خروج از مطالعه به دلیل ابتلا به عوارض جانبی. پیامدهای ثانویه نیز عبارت بودند از تاثیرات مداخله بر خلق‌وخو، عوارض جانبی، و نرخ پاسخ به داروهای مورد مطالعه.
پنج RCT را وارد کردیم (858 زن آنالیز شدند که اکثر آنها مبتلا به PMDD تشخیص داده شدند). شواهد از کیفیت بسیار پائین تا متوسط برخوردار بودند؛ محدودیت‌های اصلی شامل وجود خطر جدی سوگیری (bias) به دلیل ارائه گزارش ضعیف از روش‌های انجام مطالعه، و ناهمگونی و عدم دقت جدی بودند.
COCهای حاوی دروسپیرنون و اتینیل‌استرادیول (ethinylestradiol; EE) در برابر دارونما
COCهای حاوی دروسپیرنون و EE ممکن است نشانه‌های کلی پیش از قاعدگی (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.41-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.59- تا 0.24-؛ 2 RCT؛ N = 514؛ I 2 = 64%؛ شواهد با کیفیت پائین)؛ و اختلال عملکردی ناشی از نشانه‌های پیش از قاعدگی را از نظر باروری (تفاوت میانگین (MD): 0.31-؛ 95% CI؛ 0.55- تا 0.08-؛ 2 RCT؛ N = 432؛ I 2 = 47%؛ شواهد با کیفیت پائین)، فعالیت‌های اجتماعی (MD: -0.29؛ 95% CI؛ 0.54- تا 0.04-؛ 2 RCT؛ N = 432؛ I 2 = 53%؛ شواهد با کیفیت پائین) و روابط (MD: -0.30؛ 95% CI؛ 0.54- تا 0.06-؛ 2 RCT؛ N = 432؛ I 2 = 45%؛ شواهد با کیفیت پائین) بهبود بخشند. تاثیرات COCهای حاوی دروسپیرنون ممکن است کوچک تا متوسط باشند.
COCهای حاوی دروسپیرنون و EE ممکن است خروج از کارآزمایی‌ها را به دلیل عوارض جانبی افزایش دهند (نسبت شانس (OR): 3.41؛ 95% CI؛ 2.01 تا 5.78؛ 4 RCT؛ N = 776؛ I 2 = 0%؛ شواهد با کیفیت پائین). این نشان می‌دهد که اگر خطر خروج از کارآزمایی را به دلیل عوارض جانبی دارونما 3% فرض کنیم، این خطر با مصرف دروسپیرنون به علاوه EE میان 6% و 16% خواهد بود.
اگر این موارد با ابزارهای معتبری اندازه‌گیری شوند که برای ارزیابی نشانه‌های پیش از قاعدگی ایجاد نشده‌اند، از تاثیر دروسپیرنون به علاوه EE بر نشانه‌های خلق‌وخوی پیش از قاعدگی نامطمئن هستیم.
COCهای حاوی دروسپیرنون ممکن است در مجموع منجر به بروز عوارض جانبی بیشتری شوند (OR: 2.31؛ 95% CI؛ 1.71 تا 3.11؛ 3 RCT؛ N = 739؛ I 2 = 0%؛ شواهد با کیفیت پائین). این نشان می‌دهد که اگر خطر بروز عوارض جانبی ناشی از دارونما را 28% فرض کنیم، این خطر با مصرف دروسپیرنون به علاوه EE میان 40% و 54% خواهد بود. این ترکیب دارویی احتمالا منجر به درد بیشتر پستان و موارد بیشتری از تهوع، خونریزی بین قاعدگی و اختلال قاعدگی می‌شود. تاثیر آن بر عصبی بودن، سردرد، آستنی (asthenia) و درد نامطمئن است. هیچ گزارشی از عوارض جانبی نادر اما جدی مانند ترومبوآمبولی وریدی در هیچ یک از مطالعات وارد شده دیده نشد.
COCهای حاوی دروسپیرنون ممکن است نرخ پاسخ به درمان را بهبود ببخشند (OR: 1.65؛ 95% CI؛ 1.13 تا 2.40؛ 1 RCT؛ N = 449؛ I 2 غیر قابل اجرا، شواهد با کیفیت پائین). این نشان می‌دهد که اگر نرخ پاسخ به دارونما را 36% فرض کنیم، این نرخ با مصرف دروسپیرنون به علاوه EE میان 39% و 58% خواهد بود.
هیچ مطالعه‌ای را شناسایی نکردیم که COCهای حاوی دروسپیرنون را با دیگر COCها مقایسه کند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.