هدف از این مطالعه مروری چیست؟
هدف از این مرور کاکرین، رسیدن به این موضوع بود که پروبیوتیک‌ها می‌توانند در افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو باعث القای بهبودی شوند یا خیر. ما برای پاسخ به این سوال، داده‌های 14 مطالعه را تجزیه‌وتحلیل کردیم.
پیام‌های کلیدی
پروبیوتیک‌ها ممکن است در القای بهبودی نسبت به دارونما (placebo) (درمان ساختگی) بهتر باشند. مشخص نیست که پروبیوتیک‌ها بهتر از 5-آمینوسالیسیلیک اسید (5-ASA، یک عامل ضدالتهابی که برای درمان بیماری التهابی روده استفاده می‌شود) باشند، با این وجود شواهد محدودی وجود دارد که نشان می‌دهد وقتی هر دو درمان به صورت درمان ترکیبی مورد استفاده قرار می‌گیرند، ممکن است بهتر از 5-ASA به‌تنهایی در القای بهبودی باشند. اکثر مطالعات گزارش دادند که هیچ گونه عارضه جانبی جدی رخ نداد. برای مطالعاتی که در مورد آن گزارشی ارائه کردند، در گروه پروبیوتیک عوارض جانبی جدی رخ نداد. عوارض جانبی جزئی گزارش شده نفخ و اسهال بودند.
چه چیزی در این مرور مورد بررسی قرار گرفت؟
کولیت اولسراتیو نوعی بیماری عود کننده و بهبود یابنده است که باعث التهاب روده بزرگ شده و منجر به علائمی مانند درد شکمی، اسهال و خستگی می‌شود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد عدم تعادل در باکتری‌های روده علت این بیماری است و بنابراین پروبیوتیک‌ها که میکروارگانیسم‌های زنده هستند، می‌توانند باکتری‌ها را تغییر داده و احتمالا التهاب را کاهش دهند.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
ما به دنبال کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (RCTها، مطالعات بالینی که افراد را به‌طور تصادفی در یکی از دو یا چند گروه درمانی قرار می‌دهند) بودیم که به مقایسه پروبیوتیک‌ها با دارونما، پروبیوتیک‌ها با 5-ASA و پروبیوتیک‌ها در ترکیب با 5-ASA پرداختند. ما 14 RCT را یافتیم که 865 شرکت‌کننده داشتند. این کارآزمایی‌ها به بررسی شرکت‌کنندگان بزرگسال و کودک پرداختند. هشت مطالعه اجازه دادند که درمان اضافی ادامه یابد، در حالی که اطلاعاتی در این زمینه برای چهار مطالعه دیگر نداریم.
1) پروبیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما می‌توانند باعث پیشرفت القای بهبودی بالینی شوند.
2) مشخص نیست که پروبیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما منجر به تفاوتی در عوارض جانبی (جزئی و جدی) می‌شوند یا خیر.
3) شواهد محدودی برای تعیین این موضوع وجود دارد که پروبیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما باعث بهبود بیشتر بیماری می‌شوند یا خیر.
4) ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در القای بهبودی با پروبیوتیک‌ها در مقایسه با 5-ASA (شواهد با قطعیت پائین) وجود داشته باشد.
5) شواهد محدودی وجود دارد كه نشان می‌دهد هنگامی كه پروبیوتیک‌ها به‌علاوه 5-ASA با 5-ASA به‌تنهایی مقایسه می‌شوند، پروبیوتیک‌ها می‌توانند شانس القای بهبودی را اندکی افزایش دهند. این نتایج مبتنی بر شواهدی با قطعیت پائین از یک مطالعه هستند و ما در مورد نوع بهبودی بررسی شده مطمئن نیستیم.
6) هنگامی که پروبیوتیک‌ها با دارونما مقایسه شدند، عوارض جانبی جدی گزارش شدند، اما فقط در گروه دارونما اتفاق افتادند.
نتیجه‌گیری
در حالی که شواهد نشان می‌دهد پروبیوتیک‌ها ممکن است در القای بهبودی از دارونما بهتر باشند، اعتماد ما به برآورد آن محدود است، زیرا شواهد با قطعیت پائین بودند. این مساله به تعداد کم شرکت‌کنندگان در هر مطالعه، به همراه روش‌های غیرقابل اعتماد استفاده شده توسط کارآزمایی‌ها نسبت داده می‌شود. با توجه به شواهد ارائه شده در این مطالعات، ما قادر به نتیجه‌گیری‌های قوی در مورد اثربخشی پروبیوتیک‌ها نیستیم؛ انجام مطالعاتی با طراحی بهتر و با شرکت‌کنندگان بیشتر مورد نیاز است.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
این مرور تا اکتبر 2019 به‌روز است.
شواهدی با قطعیت پائین نشان می‌دهد که پروبیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما باعث القای بهبودی بالینی در کولیت اولسراتیو فعال می‌شوند. ممکن است در بهبودی بالینی با پروبیوتیک‌ها به‌تنهایی در مقایسه با 5-ASA، اختلاف کمی وجود داشته یا تفاوتی نداشته باشند. شواهد محدودی از یک مطالعه واحد که نتوانسته تعریف بهبودی را ارائه دهد، وجود دارد که پروبیوتیک‌ها در ترکیب با 5-ASA ممکن است باعث پیشرفت اندکی در القای بهبودی شوند. هیچ شواهد وجود ندارد مبنی بر اینکه پروبیوتیک‌ها در افراد مبتلا به بیماری شدید و گسترده‌تر موثر هستند، یا اینکه داروهای خاص نسبت به بقیه برتر باشند. RCTهای هدفمند و با طراحی مناسب بیشتری برای رفع شکاف‌های موجود در مبانی شواهد مورد نیاز است. به‌طور خاص، انجام مطالعات مناسب و با توان کافی و استفاده از گروه‌های شرکت‌کننده و معیارهای پیامد استاندارد شده در راستای زمینه گسترده‌تر، و همچنین ارائه گزارش برای به حداقل رساندن خطر سوگیری، لازم است.
کولیت اولسراتیو یک وضعیت التهابی است که بر کولون تأثیر می‌گذارد و بروز سالانه آن تقریبا 10 تا 20 مورد در هر 100 هزار نفر است. اکثر مبتلایان مبتلا به به کولیت اولسراتیو می‌توانند در فاز بهبودی قرار بگیرند و از گروهی که به درمان‌های خط اول یا دوم پاسخ نمی‌دهند، خارج شوند. بخش قابل توجهی از افراد وجود دارند که با روش‌های درمانی فعلی دچار عوارض جانبی می‌شوند. در نتیجه، به‌طور مداوم گزینه‌های جدیدی برای درمان کولیت اولسراتیو جستوجو می‌شوند. پروبیوتیک‌ها مکمل‌های میکروبی زنده خوراکی هستند که ممکن است با بهبود تعادل میکروبی روده، تقویت عملکرد سد روده و بهبود پاسخ ایمنی موضعی، میزبان را به‌طور مثبتی تحت تأثیر قرار دهد.
ارزیابی اثربخشی پروبیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما (placebo) یا درمان‌های دارویی استاندارد (5-آمینوسالیسیلات‌ها، سولفاسالازین یا کورتیکواستروئیدها) در القای بهبودی در افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو فعال.
ما در تاریخ 31 اکتبر 2019، CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و دو بانک اطلاعاتی دیگر را جستوجو کردیم. ما با نویسندگان مطالعات مرتبط و تولید کنندگان پروبیوتیک‌ها در مورد کارآزمایی‌های در حال انجام یا منتشر نشده که ممکن است مربوط به این مرور باشند، تماس گرفتیم و ClinicalTrials.gov را جستوجو کردیم. ما همچنین برای یافتن هر نوع کارآزمایی اضافی، منابع کارآزمایی‌ها را جستوجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) که به بررسی اثربخشی پروبیوتیک‌ها در مقایسه با درمان‌های استاندارد یا دارونما در القای بهبودی در کولیت اولسراتیو فعال پرداختند. ما بزرگسالان و کودکان را، با مطالعاتی در نظر گرفتیم که پیامدهای بهبودی بالینی، آندوسکوپیک، هیستولوژیکی یا جراحی را گزارش کردند که توسط نویسندگان مطالعه تعریف شد.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم ارزیابی «خطر سوگیری (bias)» و استخراج داده‌های مطالعات وارد شده را انجام دادند. ما داده‌ها را با استفاده از Review Manager 5 آنالیز کردیم. پیامدهای دو حالتی را به صورت خطر نسبی (RR) و پیامدهای پیوسته را به صورت تفاوت میانگین (MD) با 95% فاصله اطمینان (CI) بیان کردیم. ما قطعیت شواهد را با استفاده از روش‌شناسی درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
در این مرور، ما 14 مطالعه (865 شرکت‌کننده تصادفی‌سازی شده) را وارد کردیم که معیارهای ورود را به مطالعه داشتند. دوازده مورد از آنها، شرکت‌کنندگان بزرگسال و دو مطالعه به بررسی شرکت‌کنندگان کودک مبتلا به کولیت اولسراتیو خفیف تا متوسط، با میانگین سنی بین 12.5 و 47.7 سال، پرداختند. این مطالعات پروبیوتیک‌ها را با دارونما، پروبیوتیک‌ها را با 5-ASA و ترکیبی را از پروبیوتیک‌ها به‌علاوه 5-ASA در مقایسه با 5-ASA به‌تنهایی مقایسه کردند. هفت مطالعه از یک سویه منفرد پروبیوتیک و هفت مورد از ترکیبی از سویه‌ها استفاده کردند. طول مدت این مطالعات از دو هفته تا 52 هفته متغیر بود. خطر سوگیری برای همه به جز دو مطالعه بالا بود که دلیل آن به پنهانسازی تخصیص، کورسازی شرکت‌کنندگان، گزارش‌های ناقص از داده‌های پیامد و گزارش‌های انتخابی بازمی‌گردد. این امر منجر به رتبه‌بندی درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) شواهد از متوسط تا بسیار پایین شد.
پروبیوتیک‌ها در برابر دارونما
پروبیوتیک‌ها ممکن است در مقایسه با دارونما باعث القای بهبودی بالینی شوند (RR: 1.73؛ 95% CI؛ 1.19 تا 2.54؛ 9 مطالعه، 594 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین؛ کاهش سطح شواهد به دلیل عدم دقت و خطر سوگیری، تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان تا حصول پیامد مثبت اضافی (NNTB) معادل 5). پروبیوتیک‌ها ممکن است منجر به بهبودی در نمرات بالینی بیماری شوند (RR: 2.29؛ 95% CI؛1.13 تا 4.63؛ 2 مطالعه، 54 شرکت‌کننده؛ کاهش سطح شواهد به دلیل خطر سوگیری و عدم دقت).
ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در حوادث جانبی ناچیز وجود داشته باشد، اما قطعیت شواهد بسیار پائین است (RR: 1.04؛ 95% CI؛ 0.42 تا 2.59؛ 7 مطالعه، 520 شرکت‌کننده). عوارض جانبی گزارش شده شامل نفخ شکم و ناراحتی بودند. پروبیوتیک‌ها در هیچ یک از هفت مطالعه‌ای که عوارض جانبی جدی را گزارش کردند، منجر به بروز آنها نشدند، اما پنج عارضه جانبی در بازوی دارونمای یک مطالعه گزارش شد (RR: 0.09؛ 95% CI؛ 0.01 تا 1.66؛ 1 مطالعه، 526 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ کاهش سطح شواهد به دلیل خطر سوگیری و عدم دقت). پروبیوتیک‌ها ممکن است تفاوت ناچیزی در خروج از مطالعه به دلیل حوادث جانبی ایجاد کنند (RR: 0.85؛ 95% CI؛ 0.42 تا 1.72؛ 4 مطالعه، 401 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
پروبیوتیک‌ها در برابر 5-ASA
ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در القای بهبودی با پروبیوتیک‌ها در مقایسه با 5-ASA دیده شود (RR: 0.92؛ 95% CI؛ 0.73 تا 1.16؛ 1 مطالعه، 116 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین؛ کاهش سطح شواهد به دلیل خطر سوگیری و عدم دقت). ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در حوادث جانبی جزئی وجود داشته باشد، اما قطعیت شواهد بسیار پائین است (RR: 1.33؛ 95% CI؛ 0.53 تا 3.33؛ 1 مطالعه، 116 شرکت‌کننده). عوارض جانبی گزارش شده شامل درد شکم، تهوع، سردرد و زخم‌های دهانی بود. هیچ عارضه جانبی جدی با پروبیوتیک‌ها مشاهده نشد، هر چند دیورتیکولوم سیگموئید سوراخ شده و نارسایی تنفسی در بیمار مبتلا به آمفیزم شدید در بازوی 5-ASA گزارش شد (RR: 0.21؛ 95% CI؛ 0.01 تا 4.22؛ 1 مطالعه، 116 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
پروبیوتیک‌ها با 5-ASA در مقابل 5-ASA به‌تنهایی
شواهدی با قطعیت پائین از یک مطالعه واحد نشان می‌دهد که در صورت ترکیب پروبیوتیک‌ها با 5-ASA، در مقایسه با 5-ASA به‌تنهایی، ممکن است القای بهبودی اندکی ارتقا یابد (براساس شاخص فعالیت بیماری Sunderland) (RR: 1.22؛ 95% CI؛ 1.01 تا 1.47؛ 1 مطالعه، 84 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین؛ کاهش سطح شواهد به دلیل خطر سوگیری و عدم دقت). هیچ اطلاعاتی در مورد حوادث جانبی گزارش نشد.
زمان سپری شده تا بهبودی، پیامدهای هیستولوژیکی و بیوشیمیایی به ندرت در مطالعات گزارش شدند. هیچ یک از دیگر پیامدهای ثانویه (پیشرفت به سمت نیاز به جراحی، نیاز به درمان اضافی، نمرات کیفیت زندگی یا ترک استروئید) در هیچ یک از مطالعات گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.