سوال مطالعه مروری
آیا شواهد کافی برای حمایت از استفاده روتین از داروهای ضد-صرع (AED) در پیشگیری اولیه و ثانویه از بروز تشنج پس از سکته مغزی وجود دارد؟
پیشینه
بروز تشنج بعد از سکته مغزی از نظر بالینی مهم است. مشخص نیست که AEDها در پیشگیری از بروز تشنج پس از سکته مغزی در بزرگسالان موثر هستند یا خیر.
نتایج
ما دو کارآزمایی تصادفی‌سازی شده، دوسو-کور و کنترل شده را با دارونما (placebo) یافتیم که تاثیر AEDها را بر پیشگیری اولیه از بروز تشنج پس از سکته مغزی ارزیابی کردند. مطالعه اول شامل 72 بیمار بزرگسال بود، که والپروئیک اسید را با دارونما مقایسه کرد، و تفاوتی را در بروز تشنج پس از سکته مغزی بین گروه مداخله و کنترل نشان نداد. مطالعه دوم شامل 784 بزرگسال بود، که دیازپام را با دارونما مقایسه کرد، و هیچ تفاوتی را در بروز تشنج پس از سکته مغزی بین گروه دیازپام و دارونما به دست نیاورد. با این حال، یک تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه از انفارکتوس‌های کورتیکال گردش خون قدامی، مزایای احتمالی تجویز دیازپام پروفیلاکتیک را طی سه ماه نخست پس از سکته مغزی نشان داد. به‌طور کلی، شواهد کافی برای حمایت از استفاده روتین از AED در پیشگیری از بروز تشنج پس از سکته مغزی وجود ندارد. انجام تحقیقات بیشتر در مورد اینکه تجویز پروفیلاکسی AED در همه انواع سکته مغزی یا سکته مغزی با ویژگی‌های خاص اندیکاسیون دارد یا خیر، ضروری است.
کیفیت شواهد
مطالعات وارد شده را در معرض خطر کلی پائین سوگیری، و قطعیت شواهد را در سطح پائین تا متوسط ارزیابی کردیم. این یافته نشان می‌دهد که انجام تحقیقات بیشتر به احتمال زیاد تاثیر مهمی بر اطمینان ما از برآورد تاثیر درمان خواهد داشت و ممکن است نتیجه‌گیری‌های کنونی را تغییر دهد.
شواهد تا 9 مارچ 2021 به‌روز است.
شواهد کافی برای حمایت از استفاده روتین از AED در پیشگیری اولیه و ثانویه از بروز تشنج پس از سکته مغزی وجود ندارد. انجام مطالعات بیشتر و با طراحی خوب برای این مشکل بالینی مهم ضروری است.
وقوع تشنج پس از سکته مغزی یک مشکل بالینی مهم است و ممکن است -منجر به بروز پیامدهای ضعیف در بیمار شود. اندیکاسیون‌های تجویز داروهای ضد-صرع (antiepileptic drugs; AEDs) در پیشگیری از بروز تشنج پس از سکته مغزی نامشخص باقی مانده است.
این یک نسخه به‌روز شده از مرور کاکرین است که پیش از این در سال 2014 منتشر شد.
مطالعه مذکور جهت بررسی تاثیرات AEDها بر پیشگیری اولیه و ثانویه از بروز تشنج‌های پس از سکته مغزی طراحی شد. در مورد پیشگیری اولیه، هدف ما ارزیابی این مساله بود که AEDها احتمال بروز تشنج را در افرادی که سکته مغزی داشته‌اند، بدون اینکه تشنج کرده باشند، کاهش می‌دهند یا خیر. در مورد پیشگیری ثانویه، هدف ما این بود که بدانیم AEDها احتمال بروز تشنج بعدی را در افرادی که سکته مغزی داشته و دچار حداقل یک حمله تشنج پس از سکته مغزی شده‌اند، کم می‌کنند یا خیر.
بانک‌های اطلاعاتی زیر را در 9 مارچ 2021 جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت مطالعات کاکرین (CRS Web)؛ MEDLINE (OVID؛ 1946 تا 08 مارچ 2021). CRS Web شامل کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی یا شبه-تصادفی‌سازی و کنترل شده به دست آمده از PubMed؛ Embase؛ ClinicalTrials.gov؛ پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (ICTRP)؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های بالینی کاکرین (CENTRAL)، و پایگاه‌های ثبت تخصصی گروه‌های مرور کاکرین شامل صرع (Epilepsy) و سکته مغزی (Stroke) بود. علاوه بر این، فهرست منابع مقالات بازیابی شده را بررسی کردیم.
مطالعات تصادفی‌سازی شده و شبه-تصادفی‌سازی‌شده و کنترل شده‌ای را انتخاب کردیم که شرکت‌کنندگانی را با تشخیص بالینی سکته مغزی، ایسکمیک یا هموراژیک، وارد کردند. مطالعاتی را حذف کردیم که فقط شرکت‌کنندگان مبتلا به هموراژی زیر-عنکبوتیه، هموراژی ساب-دورال، هموراژی اکسترا-دورال، یا دیگر تشخیص‌های غیر-سکته مغزی را مانند انفارکتوس یا هموراژی مرتبط با تومور یا عفونت وارد کردند. همچنین مطالعاتی را که فقط شرکت‌کنندگان تحت جراحی مغز و اعصاب را وارد کردند، خارج کردیم. شرکت‌کنندگانی را از تمام سنین که از هر نوع تشنجی رنج می‌برند و به گروه‌های AEDها یا دارونما (placebo) اختصاص یافتند، وارد کردیم.
مطابق با روش‌های استاندارد روش‌شناسی مورد نظر سازمان همکاری کاکرین (Cochrane Collaboration)، دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، پیش از ارزیابی خطر سوگیری (bias) کارآزمایی و استخراج داده‌های مرتبط، به بررسی کارآزمایی‌ها برای ورود پرداختند. پیامد اولیه ارزیابی شده، نسبتی از شرکت‌کنندگانی بود که در دوره پیگیری دچار تشنج شدند. نتایج را به صورت خلاصه‌ای از خطرات نسبی (RRs) با 95% فواصل اطمینان (CI) برای پیامدهای دو-حالتی، و تفاوت‌های میانگین (MDs) و 95% CIs برای پیامدهای پیوسته ارائه کردیم. در جایی که داده‌های کافی را در اختیار داشتیم، متاآنالیزهای اثرات-تصادفی (منتل-هنزل (Mantel-Haenszel)) را محاسبه کردیم؛ در غیر این صورت، نتایج در قالب نقل قول (narrative) گزارش شدند. از آماره I2 برای تجزیه‌وتحلیل ناهمگونی آماری استفاده کردیم. قصد داشتیم از نمودارهای قیفی (funnel plots) برای ارزیابی سوگیری انتشار در متاآنالیزهایی با حضور حداقل 10 مطالعه استفاده کنیم. برای ارزیابی قطعیت شواهد از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) استفاده شد.
دو مطالعه با مجموع 856 شرکت‌کننده وارد شدند. AEDها در پروفیلاکسی اولیه از بروز تشنج پس از سکته موثر نبودند (RR: 0.65؛ 95% CI؛ 0.34 تا 1.26؛ 2 مطالعه، 856 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت متوسط).
نخستین مطالعه یک مطالعه تصادفی‌سازی شده دوسو-کور بود که والپروئیک اسید (valproic acid) را با دارونما برای پیشگیری اولیه از بروز تشنج تا یک سال پس از سکته مغزی مقایسه کرد. این مطالعه شامل 72 بزرگسال مبتلا به هموراژی داخل-مغزی بود. هیچ تفاوتی در خطر بروز تشنج (RR: 0.88؛ 95% CI؛ 0.35 تا 2.16) یا مرگ‌ومیر (RR 1.20؛ 95% CI؛ 0.40 تا 3.58) پس از سکته مغزی دیده نشد.
مطالعه دوم یک مطالعه فرعی در مورد استفاده از دیازپام (diazepam) در سکته مغزی حاد بود. مطالعه مذکور در قالب تصادفی‌سازی شده دوسو-کور انجام شد که یک درمان سه-روزه دیازپام را با دارونما برای پیشگیری اولیه از بروز تشنج تا سه ماه پس از وقوع سکته مغزی در 784 بزرگسال مبتلا به سکته مغزی حاد مقایسه کرد. هیچ شواهدی دال بر تفاوت در خطر بروز تشنج پس از سکته مغزی برای همه انواع سکته‌های مغزی یا زیر-گروه‌های سکته هموراژیک یا ایسکمیک وجود نداشت (RR برای همه انواع سکته مغزی: 0.47؛ 95% CI؛ 0.18 تا 1.22). در تجزیه‌وتحلیل زیر-گروه از انفارکتوس‌های کورتیکال گردش خون قدامی، پروفیلاکسی اولیه با دیازپام با کاهش خطر بروز تشنج پس از سکته مغزی همراه بود (RR 0.21؛ 95% CI؛ 0.05 تا 0.95). خطرات مورتالیتی بین گروه دیازپام و دارونما در دو هفته (RR 0.84؛ 95% CI؛ 0.56 تا 1.26) و پیگیری سه-ماهه (RR 0.95؛ 95% CI؛ 0.72 تا 1.26) تفاوتی نداشتند.
هر دو مطالعه را در معرض خطر کلی پائین سوگیری ارزیابی کردیم. قطعیت کلی شواهد با استفاده از روش GRADE در سطح پائین تا متوسط ارزیابی شدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.