این مرور به منظور تعیین بهترین نحوه استفاده از ترانسفیوژن پلاکت برای پیشگیری از بروز خونریزی در بیمارانی که مبتلا به اختلالات خونی بوده و شیمیدرمانی فشرده (میلوساپرسیو (myelosuppressive)) یا پیوند سلولهای بنیادی دریافت میکنند، انجام شد. هدف این مرور، بررسی سه موضوع اصلی بود. نخست آنکه، چه شواهدی وجود دارد که نشان دهد ترانسفیوژن پلاکت باید برای پیشگیری از بروز خونریزی انجام شود یا باید از راهبردی استفاده کرد که هدف آن ترانسفیوژن در زمان وقوع خونریزی است؟ دوم آنکه، اگر ترانسفیوژن پلاکت برای پیشگیری از وقوع خونریزی انجام میشود، چه زمانی باید انجام شود، برای مثال، در چه سطحی از شمارش پلاکت که در نمونه خون اندازهگیری میشود؟ سوم، اگر ترانسفیوژن پلاکت انجام شود، چه دوز و مقدار پلاکت باید استفاده شود؟ ما قادر به پاسخگویی به سوال اول نیستیم، بااینحال دادههای جدیدی از دو مطالعه بزرگ، تقریبا تا دو سال آینده و هنگام بهروز کردن این مرور، در دسترس خواهند بود. در رابطه با سوال دوم، هیچ شواهدی دال بر لزوم تغییر رویه فعلی، یعنی استفاده از شمارش پلاکت 10 در 10 9 /لیتر برای شروع ترانسفیوژن پلاکت بهمنظور پیشگیری از بروز خونریزی وجود ندارد. بااینحال، برای روشن شدن این موضوع، انجام پژوهشهای بیشتری لازم است. سوال آخر را میتوان پاسخ داد. استفاده از دوز پائینتر پلاکت منجر به افزایش خطر خونریزی نشد و پلاکتهای کمتری مورد نیاز بودند. کاهش تعداد پلاکتهای استفادهشده، از لحاظ نظری، باید خطر عوارض جانبی را کاهش دهد، اگرچه در مطالعات هیچ تفاوت واقعی مشاهده نشد. بااینحال، بروز عوارض جانبی چندان شایع نیست و بنابراین ممکن است تفاوتی با اهمیت آماری دیده نشود.
این نتیجهگیریها به چهار نوع مختلف از کارآزمایی ترانسفیوژن پلاکت بهطور جداگانه اشاره دارند. اولا، هیچ شواهدی وجود ندارد دال بر اینکه سیاست ترانسفیوژن پیشگیرانه پلاکت از بروز خونریزی پیشگیری میکند یا خیر. دو کارآزمایی بزرگ که به بررسی استراتژی ترانسفیوژن درمانی پلاکت در مقایسه با ترانسفیوژن پیشگیرانه پلاکت میپردازند و هنوز منتشر نشدهاند، باید دادههای مهم جدیدی را در مورد این مقایسه ارائه دهند. ثانیا، در حال حاضر هیچ شواهدی مبنی بر لزوم تغییر از روش فعلی استفاده از تعداد پلاکت بر اساس 10 در 10 9 لیتر وجود ندارد. بااینحال، شواهد موجود مبنی بر معادل بودن حد آستانه شمارش پلاکت 10 در 10 9 /لیتر با 20 در 10 9 /لیتر به اندازهای که در ابتدا به نظر میرسد، قطعی نیست و انجام پژوهشهای بیشتری در این زمینه مورد نیاز است. ثالثا، دوز پلاکت بر تعداد بیماران با خونریزی قابل توجه تاثیر نمیگذارد، اما اینکه بر تعداد روزهای خونریزی هر بیمار تاثیری دارد یا خیر، هنوز مشخص نشده است. هیچ شواهدی وجود ندارد مبنی بر اینکه دوز پلاکت بر بروز خونریزی درجه 4 از طبقهبندی WHO تاثیر میگذارد. ترانسفیوژن پیشگیرانه پلاکت در پیشگیری از بروز خونریزی موثرتر از پلاسمای فقیر از پلاکت بود.
در طب نوین بالینی، ترانسفیوژنهای پلاکت برای پیشگیری و درمان خونریزی در بیماران مبتلا به ترومبوسیتوپنی با نارسایی مغز استخوان مورد استفاده قرار میگیرند. گرچه پیشرفتهای چشمگیری طی 40 سال گذشته در زمینه درمان ترانسفیوژن پلاکت صورت گرفته، برخی از زمینهها خصوصا استفاده از ترانسفیوژن پیشگیرانه پلاکت برای پیشگیری از بروز خونریزی ناشی از ترومبوسیتوپنی، همچنان بحثبرانگیز هستند.
تعیین موثرترین روش استفاده از ترانسفیوژن پلاکت برای پیشگیری از بروز خونریزی در بیماران مبتلا به اختلالات خونی که تحت شیمیدرمانی یا پیوند سلول بنیادی قرار دارند.
این مطالعه یک نسخه بهروز شده از مرور کاکرین است که اولینبار در سال 2004 منتشر شد. برای دستیابی به کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) در پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL، شماره 4، سال 2011)، MEDLINE (1950 تا نوامبر 2011)؛ EMBASE (1980 تا نوامبر 2011) و CINAHL (1982 تا نوامبر 2011)، با استفاده از اقتباسهایی از فیلتر جستوجوی RCT در کاکرین، UKBTS/SRI Transfusion Evidence Library، و بانکهای اطلاعاتی کارآزماییهای در حال انجام، تا 10 نوامبر 2011 به جستوجو پرداختیم.
RCTهایی که شامل ترانسفیوژنهایی از کنسانترههای پلاکت، تهیه شده از واحدهای جداگانه خون کامل یا به وسیله آفرزیس (apheresis) بوده و برای پیشگیری از بروز خونریزی در بیماران مبتلا به اختلالات خونی تجویز شدند. چهار نوع مختلف از کارآزمایی ترانسفیوژن پیشگیرانه پلاکت در این مرور وارد شدند.
در مرور اصیل، یک نویسنده در ابتدا همه استنادات و چکیدههای مقالات الکترونیکی استخراجشده را که با روشهای جستوجوی مرور شناسایی شدند، از نظر مرتبط بودن غربالگری کرد. دو نویسنده این کار را در مرور بهروز شده انجام دادند. دو نویسنده بهطور مستقل از هم متن کامل تمامی کارآزماییهای بالقوه مرتبط را از نظر واجد شرایط بودن برای این مرور ارزیابی کردند. دو نویسنده بهطور مستقل از هم استخراج دادهها را تکمیل کردند. در جایی که اقتضا میکرد، دادههای ازدسترفته را از محققین اصلی درخواست کردیم.
تعداد 18 کارآزمایی وجود داشتند که واجد شرایط ورود به این مرور بودند، پنج مورد از آنها هنوز در حال انجام هستند. سیزده کارآزمایی منتشرشده کامل (2331 شرکتکننده) برای آنالیز وارد این مرور شدند. مرور اصیل شامل نه کارآزمایی (718 شرکتکننده) بود. این مرور بهروز شده شامل شش کارآزمایی جدید است (1818 شرکتکننده). دو کارآزمایی (205 شرکتکننده) موجود در مرور اصیل، اکنون کنار گذاشته شدهاند، زیرا کمتر از 80% از شرکتکنندگان دارای اختلالات خونی بودند.
چهار نوع مختلف از کارآزماییهای ترانسفیوژن پیشگیرانه پلاکت که محور این مرور بودند، طی این سیزده کارآزمایی وارد شدند.
سه کارآزمایی، ترانسفیوژن پیشگیرانه پلاکت را در مقایسه با فقط ترانسفیوژن فقط درمانی پلاکت ارزیابی کردند. میان تعداد شرکتکنندگان با خونریزی بالینی قابل توجه در بازوهای درمانی و پیشگیرانه تفاوت آماری وجود نداشت، اما فاصله اطمینان گسترده بود (RR: 1.66؛ 95% CI؛ 0.9 تا 3.04). مدت زمانی که طول کشید تا یک خونریزی بالینی قابل توجه رخ دهد، در بازوی ترانسفیوژن پیشگیرانه پلاکت طولانیتر بود. کاهش آشکاری در استفاده از ترانسفیوژن پلاکت در بازوی درمانی مشاهده شد. هیچ تفاوت آماری میان تعداد شرکتکنندگان در بازوهای درمانی و پیشگیرانه از نظر مقاومت به پلاکت، که تنها عارضه جانبی گزارششده بود، وجود نداشت.
سه کارآزمایی، حد آستانه (threshold) مختلف تعداد پلاکتها را برای آغاز تجویز پیشگیرانه ترانسفیوژنهای پلاکت مقایسه کردند. هیچ تفاوت آماری در تعداد شرکتکنندگان دچار خونریزی بالینی قابل توجه مشاهده نشد (RR: 1.35؛ 95% CI؛ 0.95 تا 1.9)، بااینحال، این نوع خونریزی در گروهی از بیماران که با حد آستانه بالاتر تعداد پلاکتها تزریق شدند، در روزهای کمتری رخ داد (RR: 1.72؛ 95% CI؛ 1.33 تا 2.22). عدم مشاهده تفاوت در تعداد شرکتکنندگان دچار خونریزی بالینی قابل توجه ممکن است به این دلیل بوده باشد که مطالعات انجامشده، در مجموع، قدرت آماری کافی را برای نشان دادن تفاوت نداشتهاند، یا به این دلیل که تاثیر مداخله به علت تعداد بالای نقض پروتکل در گروههای بیمار با حد آستانه تعداد پلاکت پائینتر، پنهان شده باشد. استفاده از حد آستانه پائینتر تعداد پلاکت، منجر به کاهش قابل توجهی در تعداد ترانسفیوژنهای پلاکت شد. هیچ تفاوت آماری به لحاظ تعداد عوارض جانبی گزارششده میان دو گروه وجود نداشت.
شش کارآزمایی، دوزهای مختلف ترانسفیوژن پیشگیرانه پلاکت را مقایسه کردند. هیچ شواهدی وجود نداشت که نشان دهد استفاده از دوز پائینتر ترانسفیوژن پلاکت منجر به افزایش موارد زیر شد: تعداد شرکتکنندگان با خونریزی بالینی قابل توجه (درجه 2 یا بالاتر در طبقهبندی WHO) (RR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.93 تا 1.11) یا خونریزی تهدیدکننده زندگی (درجه 4 در طبقهبندی WHO) (RR: 1.87؛ 95% CI؛ 0.86 تا 4.08). استفاده از دوز بالاتر ترانسفیوژن پلاکت منجر به کاهش تعداد اپیزودهای ترانسفیوژن پلاکت شد، اما میزان کل استفاده از پلاکت را افزایش داد. در مقایسه ترانسفیوژن با دوز استاندارد و دوز بالا، فقط یک عارضه جانبی، خسخس سینه پساز ترانسفیوژن، بهطور قابل توجهی بروز بیشتری داشت، اما این تفاوت در مقایسه ترانسفیوژن با دوز پائین و دوز بالا مشاهده نشد. بنابراین، احتمالا خطای نوع I (مثبت کاذب) است.
یک کارآزمایی کوچک، ترانسفیوژن پیشگیرانه پلاکت را در مقایسه با تزریق پلاسمای فقیر از پلاکت ارزیابی کرد. خطر خونریزی قابل توجه در بازوی ترانسفیوژن پیشگیرانه پلاکت کاهش یافت (RR: 0.47؛ 95% CI؛ 0.23 تا 0.95)، و این کاهش از اهمیت آماری برخوردار بود.
تمام مطالعات با تهدیدهایی برای روایی (validity) مواجه بودند؛ اکثر این تهدیدها ناشی از عدم شرح کافی جزئیات روششناسی (methodology) مطالعات بودند.
اگرچه این موضوع تمرکز اصلی مرور نبود، جالب توجه بود که در یکی از آنالیزهای زیرگروه از پیش مشخصشده (نوع درمان)، دو مطالعه نشان دادند که بیماران دریافتکننده پیوند اتولوگ نسبت به بیمارانی که شیمیدرمانی فشرده یا پیوند آلوژنیک دریافت کردند، با خطر خونریزی کمتری مواجه بودند (RR: 0.73؛ 95% CI؛ 0.65 تا 0.82).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.