Pytanie badawcze

Dokonaliśmy przeglądu danych naukowych dotyczących tego, czy interwencje w zakresie aktywności fizycznej (w tym ćwiczenia) mają jakikolwiek wpływ na zdolność wysiłkową, jakość życia związaną ze zdrowiem i czynność płuc u chorych na mukowiscydozę (ang. cystic fibrosis, CF). Jest to aktualizacja opublikowanego już wcześniej przeglądu.

Wprowadzenie

Mukowiscydoza wpływa na wiele układów ludzkiego ciała, ale głównie na układ oddechowy. Powoduje duszność i ogranicza ilość ćwiczeń, które są w stanie tolerować chorzy na tę chorobę. Postęp choroby płuc prowadzi do małej zdolności do wykonywania ćwiczeń i braku aktywności fizycznej, co z kolei wpływa na stan zdrowia i jakość życia związaną ze zdrowiem. Szukaliśmy badań, w których porównano chorych na mukowiscydozę zaangażowanych w interwencje w zakresie aktywności fizycznej (włączając w to aktywności wytrzymałościowe, takie jak spacery, jogging, pływanie i jazda na rowerze; lub trening oporowy; lub kombinacje dwóch wspomnianych typów aktywności) z grupą kontrolną, w której nie stosowano żadnej interwencji (standardowa opieka).

Okres wyszukiwania danych

Dane są aktualne do 3 marca 2022 r.

Charakterystyka badania

Przeglądem objęto 24 badania (875 uczestników). Liczba osób w każdym z badań wynosiła od 9 do 117. Niektóre z badań obejmowały tylko dzieci, inne tylko dorosłych, a jeszcze inne zarówno dzieci, jak i dorosłych. W badaniach wzięły udział osoby z różnym stopniem zaawansowania choroby. W badaniach zastosowano różne poziomy nadzoru programów aktywnego treningu uczestników: w 12 badaniach byli nadzorowani, w 11 badaniach byli częściowo nadzorowani, a w jednym badaniu uczestnicy nie byli w ogóle nadzorowani. Program aktywnego treningu trwał do 6 miesięcy włącznie w 14 badaniach i dłużej niż 6 miesięcy w pozostałych 10 badaniach. 7 spośród 24 włączonych badań wydłużono o kontrolny okres obserwacji (w którym wszyscy uczestnicy powrócili do standardowej opieki, ale jeżeli chcieli, mogli kontynuować ćwiczenia). Jakość objętych przeglądem badań była bardzo różna.

Kluczowe wyniki

Niniejszy przegląd systematyczny wykazuje, że interwencje w zakresie aktywności fizycznej trwające dłużej niż 6 miesięcy prawdopodobnie poprawiają zdolność wysiłkową u chorych na mukowiscydozę. W porównaniu z niewykonywaniem aktywności, interwencje w zakresie aktywności fizycznej mogą w niewielkim lub żadnym stopniu wpłynąć na czynność płuc i jakość życia związaną ze zdrowiem.

W najliczniejszym badaniu zawartym w tym przeglądzie (obejmującym 117 uczestników):

– nie stwierdzono różnicy między grupą zaangażowaną w aktywność fizyczną i grupą kontrolną pod względem liczby zaostrzeń zmian płucnych (nasilenia choroby) (dane naukowe o wysokiej wiarygodności);

– nie stwierdzono różnicy w zakresie czasu do wystąpienia pierwszego zaostrzenia choroby w ciągu 12 miesięcy (wysoka wiarygodność danych naukowych);

– nie stwierdzono korzystnego wpływu aktywności fizycznej na kontrolę cukrzycy po 9 miesiącach (umiarkowana wiarygodność danych naukowych).

W 2 badaniach (156 uczestników) nie stwierdzono różnicy między grupami w zakresie zgłoszonych skutków niepożądanych (niska wiarygodność danych naukowych).

Efekty programu aktywnego treningu trwającego do 6 miesięcy włącznie były podobne do efektów dłuższych programów.

Tylko w 3 badaniach, które wydłużono o okres kontrolny (o różnym czasie trwania) odnotowano dane, które byliśmy w stanie poddać analizie w kontekście zdolności wysiłkowej i czynności płuc; natomiast tylko w 1 badaniu dane dotyczyły jakości życia. Wyniki te należy interpretować z ostrożnością.

Ogólnie i w porównaniu ze standardową opieką (niestosowaniem interwencji), aktywność fizyczna i ćwiczenia prawdopodobnie prowadzą do nieco lepszej zdolności wysiłkowej, podczas gdy mogą w niewielkim lub żadnym stopniu wpływać na czynność płuc i jakość życia związaną ze zdrowiem u chorych na mukowiscydozę.

Wiarygodność danych naukowych

Przeglądem objęto 24 badania. Biorąc pod uwagę różnice w efektach między badaniami, duże zróżnicowanie dotyczące jakości badań i brak informacji dotyczących klinicznie istotnych zmian dla kilku ocenianych wyników uznajemy, że ogólna wiarygodność danych naukowych dotyczących efektów interwencji w zakresie aktywności fizycznej na zdolność wysiłkową, czynność płuc i jakość życia związaną ze zdrowiem jest niska do umiarkowanej. Nie mamy pewności co do zaobserwowanych efektów, a lepszej jakości badania prawdopodobnie zmienią te wnioski.

Czynniki wpływające na naszą pewność obejmowały fakt, że w 5 badaniach charakterystyka niektórych uczestników różniła się pomiędzy grupami na początku badania, mimo że zostali przydzieleni do grup terapeutycznych w sposób losowy.

Co więcej, porównując interwencje w zakresie aktywności fizycznej z niestosowaniem interwencji, uczestnicy zawsze wiedzą, do której grupy należą. Jakkolwiek nie wydaje się, żeby to, że uczestnicy wiedzieli jakiej terapii byli poddawani, mogło wpłynąć na wyniki dotyczące czynności płuc, o ile oceny tego wyniku dokonano w sposób prawidłowy. Dla porównania, błąd systematyczny (wypaczający wyniki badania – przyp. tłum.) mógł wystąpić w momencie, w którym osoby oceniające zdolność wysiłkową wiedziały, do której grupy należy osoba badana. W 10 badaniach objętych przeglądem badacze starali się uniemożliwić osobom oceniającym poznanie przynależności do grup.

Wybiórcze raportowanie wyników również może stanowić problem, zwłaszcza że większość z włączonych badań nie była uwzględniona w rejestrach badań, w których podawane się szczegółowe informacje o wynikach.