Pytanie badawcze

Czy istnieją wysokiej jakości dane naukowe wskazujące na skuteczność stosowania interwencji skierowanych do osób obciążonych ryzykiem rozwoju psychozy?

Wprowadzenie

Psychozy to poważne zaburzenia psychiczne charakteryzujące się utratą kontaktu z rzeczywistością. Pierwszy wyraźny epizod psychozy może być poprzedzony co najmniej sześciomiesięcznym okresem „prodromalnym”, podczas którego dana osoba doświadcza stopniowych, nieswoistych zmian w myśleniu, postrzeganiu, zachowaniu i funkcjonowaniu. Chociaż dana osoba odczuwa zmiany, nie wystąpiły u niej jeszcze bardziej jednoznaczne objawy psychotyczne, takie jak urojenia (utrwalone fałszywe przekonania) czy halucynacje (błędne postrzeganie rzeczywistości). Szereg metod leczenia łączących farmakoterapię, psychoterapię oraz terapię psychospołeczną, opracowanych na całym świecie, koncentruje się obecnie na zapobieganiu psychozie u osób z grupy ryzyka, poprzez prowadzenie leczenia w okresie prodromalnym. W niniejszym przeglądzie oceniono dostępne dane naukowe dotyczące efektów stosowania różnych metod leczenia u osób, u których nie rozpoznano jeszcze psychozy nieafektywnej, a które znajdują się w fazie prodromalnej psychozy.

Poszukiwanie danych naukowych

W dniach 8 czerwca 2016 r. i 4 sierpnia 2017 r. przeprowadzono elektroniczne wyszukiwanie w specjalistycznym rejestrze badań zespołu Cochrane Schizophrenia w celu znalezienia badań klinicznych, w których osoby z grupy ryzyka przydzielano losowo do grup, w których stosowano różne metody leczenia mające na celu zapobieganie rozwojowi psychozy.

Odnalezione dane naukowe

Udało nam się włączyć do przeglądu 20 badań, w których wzięło udział 2151 osób. W badaniach tych przeanalizowano szeroki zakres metod leczenia. Wiarygodność wszystkich wyników zawartych w tym przeglądzie jest co najwyżej niska. Na podstawie wyników jednego niedużego badania wysunięto sugestię, że przyjmowanie kwasów tłuszczowych omega-3 przez osoby obciążone dużym ryzykiem rozwoju psychozy może przyczynić się do jego zmniejszenia. W innych badaniach wykazano, że dodanie leków przeciwpsychotycznych do opieki podtrzymującej nie wydaje się mieć większego znaczenia dla ryzyka przejścia do pełnego rozwoju choroby. Gdy dokonano porównania między stosowaniem terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) w połączeniu z terapią wspomagającą i stosowaniem samej terapii wspomagającej, u około 8% uczestników leczonych przy zastosowaniu obu metod w ciągu 18 miesięcy obserwacji doszło do rozwoju psychozy, w porównaniu z dwukrotnie większym odsetkiem osób, u których dopiero co zastosowano samą terapię wspomagającą. Może być to ważna informacja, jednak dane te są bardzo niskiej jakości. We wszystkich innych badaniach dotyczących terapii CBT oraz innych rodzajów opieki nie wykazano wyraźnej różnicy między stosowanymi metodami leczenia a ryzykiem rozwoju pełnoobjawowej psychozy.

Wnioski

W celu zapobiegania wystąpieniu pierwszego epizodu schizofrenii podjęto duży wysiłek oraz zainwestowano znaczne środki w kierunku zbadania metod jej leczenia. Aktualnie istnieją niskiej jakości dane naukowe, które sugerują, że stosowanie kwasów tłuszczowych omega-3 może przynosić korzyści. Niestety nie ma danych naukowych o wysokiej jakości sugerujących, że jakakolwiek metoda leczenia jest skuteczna, dlatego nie można wyciągnąć jednoznacznych wniosków.