Na czym polega problem?

Osoby z zespołem niespokojnych nóg (RLS) doświadczają nieodpartej potrzeby poruszania nogami w celu złagodzenia nieprzyjemnych dolegliwości. RLS często występuje u chorych na przewlekłą chorobę nerek (PChN), jednak jego przyczyna jest nieznana. Jakość życia pacjentów z RLS jest często mniejsza, są także obciążeni większym ryzykiem rozwoju choroby serca.

Leki takie jak: agoniści dopaminy, benzodiazepiny, leki przeciwpadaczkowe, żelazo oraz środki niefarmakologiczne, takie jak ćwiczenia fizyczne, które stosuje się w leczeniu idiopatycznej postaci RLS znalazły również zastosowanie w leczeniu RLS u chorych na PChN. Jednak środki te mogą być nieodpowiednie dla chorych na PChN, ze względu na chorobę współistniejącą i zmienione parametry farmakokinetyczne u tych chorych.

Co zrobiliśmy?

Przeszukaliśmy Cochrane Kidney and Transplant's Specialised Register do 12 stycznia 2016 r. Do przeglądu włączono dziewięć badań, obejmujących 220 dorosłych obu płci w stabilnym stanie klinicznym, poddawanych hemodializom.

Co stwierdziliśmy?

Jakość badań uznano za umiarkowaną. Spośród dziewięciu badań, jedno było sponsorowane przez firmę farmaceutyczną, a źródła finansowania podano jedynie w dwóch innych badaniach. Wyniki włączonych badań były niejednorodne, badania obejmowały małą liczbę osób, a okresy obserwacji krótkie.

Badane interwencje obejmowały: wykonywanie ćwiczeń fizycznych, stosowanie gabapentyny, ropinirolu, lewodopy, żelaza z dekstranem oraz witaminy C i E (oddzielnie oraz łącznie). Stosowanie każdej z interwencji zmniejszyło nasilenie objawów RLS, w porównaniu z grupą kontrolną. Wykonywanie ćwiczeń aerobowych podczas dializy zmniejszyło nasilenie objawów RLS, jednak bezpieczeństwo stosowania tej interwencji jest niejasne. Wykonywanie ćwiczeń oporowych nie poprawiło jakości snu, ale wiązało się z poprawą w zakresie poczucia zdrowia psychicznego, ocenianego w kwestionariuszu jakości życia. Poprawa w zakresie poczucia zdrowia psychicznego nie była istotna, w porównaniu z niewykonywaniem ćwiczeń fizycznych lub ze stosowaniem ropinirolu. Stosowanie ropinirolu wiązało się ze zmniejszeniem nasilenia objawów RLS i poprawą jakości snu, ponadto nie odnotowano żadnych objawów niepożądanych. Stosowanie gabapentyny i lewodopy wiązało się z poprawą w zakresie nasilenia objawów RLS, jednak odnotowano kilka objawów niepożądanych, takich jak: ospałość, senność i zmęczenie w przypadku leczenia gabapentyną oraz wymioty, pobudzenie, ból głowy, suchość w ustach i objawy żołądkowo-jelitowe w przypadku stosowania lewodopy. Dożylne podawanie żelaza z dekstranem zmniejszyło nasilenie objawów RLS, jednak wyniki dotyczące tego działania były istotne jedynie przez dwa tygodnie po zakończeniu leczenia. Przyjmowanie witaminy C i witaminy E oraz ich łączne stosowanie również zmniejszało nasilenie objawów RLS i wiązało się z występowaniem minimalnych objawów niepożądanych. Głównymi wadami włączonych badań była mała liczba uczestników i krótki okres obserwacji.

Wnioski

Niewielka liczba badań, mała liczba uczestników i krótki okres obserwacji utrudniły wyciągnięcie jednoznacznych wniosków. Wpływ wykonywania ćwiczeń aerobowych i stosowania środków farmakologicznych u hemodializowanych pacjentów z RLS jest niejasny. Konieczne jest przeprowadzenie badań z randomizacją o wysokiej jakości, aby określić najlepszą metodę leczenia RLS u chorych na PChN. Odpowiednimi interwencjami, które można poddać dalszej ocenie są: wykonywanie ćwiczeń aerobowych oraz stosowanie ropinirolu.