Pytanie przeglądu

Ocenialiśmy efekty używania narzędzi wspomagających podejmowanie decyzji przez osoby mające poddać się leczeniu lub badaniom. W niniejszej aktualizacji dodaliśmy 18 nowych badań – łącznie jest ich 105.

Wprowadzenie

Czasem trudno zdecydować jakie leczenie wybrać albo czy wziąć udział w badaniu przesiewowym. Pomoc w podejmowaniu decyzji może być potrzebna, gdy żadna opcja nie jest w oczywisty sposób lepsza, lub gdy obie sytuacje mają plusy i minusy różnie oceniane przez różnych ludzi. Narzędzia wspomagające podejmowanie decyzji mogą mieć formę ulotek, filmów lub materiałów internetowych. Przedstawiają one decyzję, opisują możliwe opcje i pomagają je ocenić z osobistego punktu widzenia (np. jak ważne są dla mnie spodziewane korzyści i szkody).

Charakterystyka badania

Do kwietnia 2015 r. opublikowano 105 badań, które objęły łącznie 31 043 osoby. Narzędzia wspomagające podejmowanie decyzji dotyczyły 50 różnych sytuacji. Częste decyzje dotyczyły operacji, badań przesiewowych (w kierunku raka prostaty lub jelita grubego, badań prenatalnych), badań genetycznych oraz leczenia farmakologicznego (np. cukrzycy lub migotania przedsionków). Zastosowanie narzędzi decyzyjnych porównywano ze zwykłą opieką, która mogła obejmować udzielenie ogólnej informacji lub brak jakiegokolwiek działania. W 89 ze 105 badań narzędzia wspomagające podejmowanie decyzji udostępniano pacjentom przed wizytą u lekarza, a w pozostałych 16 - w trakcie wizyty.

Główne wyniki i jakość danych naukowych

Osoby korzystające z narzędzi wspomagających podejmowanie decyzji mają lepszą wiedzę o dostępnych opcjach (dane wysokiej jakości), czują się lepiej poinformowane oraz mają większą jasność, co jest dla nich ważne (dane wysokiej jakości). Mają też prawdopodobnie trafniejsze oczekiwania co do korzyści i szkodliwych skutków poszczególnych opcji (dane pośredniej jakości) i prawdopodobnie biorą aktywniejszy udział w podejmowaniu decyzji (dane pośredniej jakości). Być może również podejmują decyzje spójne ze swoją wiedzą i przekonaniami (dane nie są mocne i kolejne badania mogą zmienić ten wynik). Lekarze i pacjenci częściej rozmawiają o decyzjach, jeśli zastosowana narzędzia wspomagające ich podejmowanie. Mogą one mieć różny wpływ na wybór opcji, zależnie od konkretnego problemu. Narzędzia wspomagające podejmowanie decyzji nie wpływają negatywnie na wyniki zdrowotne ani na satysfakcję pacjentów. Potrzeba więcej badań, aby stwierdzić, czy pacjenci nie zmieniają wybranej opcji oraz aby ocenić wpływ narzędzi wspomagających decyzje na systemy ochrony zdrowia.