Jaki jest cel tego przeglądu?
Celem tego przeglądu Cochrane była ocena efektów zaangażowania osób z podstawowej opieki zdrowotnej i ze społeczności, takich jak pielęgniarki, położne, nauczyciele lub opiekunowie, na rzecz promowania zdrowia psychicznego. Przegląd koncentrował się na dzieciach i dorosłych żyjących w krajach o niskim i średnim dochodzie.

Kluczowe informacje

Zatrudnienie pracowników podstawowej opieki zdrowotnej i pracowników społecznych może poprawić zdrowie psychiczne dorosłych i dzieci mieszkających w krajach o niskich i średnich dochodach. Potrzeba jednak więcej danych naukowych.

Co analizowano w niniejszym przeglądzie?
Wiele osób, które mogłyby skorzystać ze wsparcia w zakresie zdrowia psychicznego, nie ma dostępu do tych świadczeń. Jednym z powodów takiego stanu rzeczy jest brak wyspecjalizowanego personelu opieki psychiatrycznej. Jest to szczególnie odczuwane w krajach o niskich i średnich dochodach. Aby pokonać tę barierę, można przeszkolić osoby bez profesjonalnego przygotowania w zakresie zdrowia psychicznego, np. pielęgniarki lub nauczycieli. W naszym przeglądzie zbadaliśmy, czy strategia ta pomaga promować zdrowie psychiczne i zapobiegać zaburzeniom psychicznym wśród dorosłych i dzieci. Oceniliśmy również koszty takich działań.

Jakie są główne wyniki niniejszego przeglądu?

Uwzględniliśmy 113 badań z różnych krajów o niskim i średnim dochodzie.

W badaniach oceniano wpływ świadczenia takich usług przez pracowników podstawowej opieki zdrowotnej i pracowników środowiskowych na zdrowie psychiczne, jakość życia i wyniki społeczne.

Interwencje pogrupowaliśmy w zależności od ich ogólnych celów. W szczególności odnosimy się do tych skierowanych do całej populacji jako „promocja/profilaktyka uniwersalna”, tych skierowanych do osób zagrożonych rozwojem zaburzeń psychicznych jako „profilaktyka selektywna”, i tych przeznaczonych dla osób już wykazujących pewne oznaki zaburzeń psychicznych jako „profilaktyka wskazana”. Poniżej przedstawiamy dane naukowe dotyczące wyników o niskiej lub umiarkowanej pewności/zaufaniu, bezpośrednio po interwencji. Nie przedstawiliśmy wyników dla punktów końcowych, dla których nie było danych naukowych lub były one bardzo niepewne.

Interwencje w zakresie promocji/profilaktyki uniwersalnej w porównaniu ze standardową opieką:

- prawdopodobnie nieznacznie zmniejszają nasilenie objawów lękowych u dorosłych

- mogą nieznacznie zmniejszyć niepokój/objawy PTSD u dorosłych

- mogą poprawić jakość życia u dzieci

- mogą zmniejszyć liczbę działań niepożądanych u dzieci

- mogą nieznacznie zmniejszyć nasilenie objawów depresji u dzieci

- mogą nieznacznie zmniejszyć nasilenie objawów lękowych u dzieci

Profilaktyka selektywna w porównaniu ze standardową opieką:

- prawdopodobnie nieznacznie zmniejsza nasilenie objawów depresji u dorosłych

- może nieznacznie zmniejszyć upośledzenie funkcjonalne u dzieci

- prawdopodobnie nieznacznie zmniejsza nasilenie objawów depresji u dorosłych

- mogą nieznacznie zmniejszyć nasilenie objawów lękowych u dzieci

- prawdopodobnie nieznacznie zmniejsza objawy dystresu/PTSD u dzieci

Profilaktyka wskazana w porównaniu ze standardową opieką:

- może zmniejszyć liczbę działań niepożądanych u dorosłych

- prawdopodobnie nieznacznie zmniejsza upośledzenie funkcjonalne u dorosłych

- nieznacznie zmniejsza upośledzenie funkcjonalne u dzieci

- nieznacznie zmniejsza nasilenie objawów depresji u dzieci

- może nieznacznie zmniejszać niepokój/objawy PTSD u dorosłych

Profilaktyka wskazana realizowana poprzez zmianę zadań może poprawić wyniki w zakresie zdrowia psychicznego.

Jakie są ograniczenia zgromadzonych danych naukowych?

Ograniczenia danych naukowych w tym przeglądzie wynikają z braku ocen związanych ze zmniejszeniem częstości występowania zaburzeń psychicznych w badaniach profilaktycznych oraz z braku dostrzegalnych różnic w akceptowalności takiego postępowania. Co więcej, ograniczona liczba badań z randomizacją, w których raportowano nasze dodatkowe wyniki i ich niska jakość nie wykazały klinicznie istotnych korzystnych efektów badanych interwencji profilaktycznych w odniesieniu do niektórych wyników, zarówno w populacji dzieci, jak i dorosłych.

Jak aktualny jest przegląd?

Przegląd obejmuje wszelkie znaczące wyniki badań klinicznych przeprowadzonych do listopada 2021 roku. Wzięto pod uwagę zarówno wyniki opublikowane, jak i te, które do tej pory nie doczekały się publikacji.