نادیا: گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین، مطالعات مروری را منتشر می‌کند که پیشگیری و درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها را پوشش می‌دهند؛ از جمله وبا یا cholera که مطالعه آنها در مورد واکسن‌های وبا در ژانویه 2024 به‌روز شد. مرکز کاکرین ایران، مصاحبه «مایک کلارک»، سردبیر پادکست در کتابخانه کاکرین با نویسنده اصلی جدید مطالعه، «کی. ام. سیف‌الرحمن» (KM Saif-Ur-Rahman) از «سنتز شواهد ایرلند» و «کاکرین ایرلند» در «دانشگاه گالوای» (University of Galway) را ترجمه و ضبط کرده است که با صدای محمد مرادی و نادیا جلیل‌زاده می‌شنوید.

محمد: وبا یک بیماری اسهالی است، که وقتی افراد غذا یا آبی را مصرف می‌کنند که حاوی باکتری‌ آن باشد، منتقل شده و گسترش می‌یابد. این بیماری در مناطقی با بهداشت نامناسب و دسترسی محدود به آب تمیز شایع بوده، و در زمان بحران‌های انسانی خطرات بیشتری را ایجاد می‌کند. وبا می‌تواند منجر به کم‌آبی شدید بدن شده، و بدون درمان فوری، ممکن است مرگبار باشد.

واکسن‌های وبا سال‌هاست که در حال توسعه بوده و واکسن‌های خوراکی به عنوان گزینه‌ای اقتصادی و آسان برای استفاده در نظر گرفته می‌شوند. آن‌ها همچنین می‌توانند به‌طور موثری نگهداری و مصرف شوند، حتی در زمان بروز بحران‌های انسانی. برخی از واکسن‌های خوراکی وبا، پس از ارزیابی استاندارد، به پیش‌تصویب سازمان جهانی بهداشت یا WHO رسیده‌اند، و توسط سازمان‌های بین‌المللی مانند یونیسف برای تامین واکسن استفاده می‌شوند.

در این مرور کاکرین به‌روز شده، ما سعی کرده‌ایم که اثربخشی و بی‌خطری واکسن‌های خوراکی غیرفعال شده وبا را، که از پیش‌ به تایید سازمان جهانی بهداشت رسیده‌اند، در پیشگیری از ابتلا به وبا میان کودکان و بزرگسالان به‌ صورت کمّی بررسی کنیم. این واکسن‌ها گاهی به «واکسن‌های کشته شده» معروف هستند، که نشان‌دهنده استفاده از یک فرم غیرفعال، و غیرمهاجم از عامل بیماری‌زا در طول فرآیند تهیه واکسن است.

ما پنج کارآزمایی تصادفی‌سازی شده را شناسایی کردیم، که در پرو، هند و بنگلادش انجام شدند. آنها شواهدی را با قطعیت بالا نشان دادند که تجویز دو دوز واکسن سلول کامل به همراه واکسن نوترکیب که با نام تجاری Dukoral شناخته می‌شود با یا بدون دوز یادآور، در پیشگیری از ابتلا به وبا در طول حداقل دو سال، با اثربخشی کلی 76 درصد، موثر است. به همین ترتیب، دو دوز از واکسن دوظرفیتی سلول کامل- به ویژه واکسن با نام تجاری Shanchol- محافظت را در برابر عفونت وبا تا پنج سال فراهم می‌کند، و اثربخشی کلی این واکسن 80 درصد نشان داده شده و شواهدی با قطعیت بالا هم از آن حمایت می‌کند. در نهایت، شواهدی با قطعیت بالا وجود داشت که یک دوزِ واحد از این واکسن از ابتلا به عفونت وبا طی دو سال پیگیری، با اثربخشی کلی واکسن 40%، پیشگیری کرده است.

ذکر این نکته درباره دیگر واکسن‌های وبا الزامی است که هیچ کارآزمایی‌ای روی برخی از واکسن‌های دوظرفیتی سلول کامل، مانند واکسن با نام تجاری Euvichol یا Euvichol-Plus، انجام نشده است. با این حال، این واکسن‌ها و واکسن دوظرفیتی سلول کامل که مطالعاتی را برای آن پیدا کردیم – یعنی واکسن Shanchol- از نظر عملکردی یکسان در نظر گرفته می‌شوند، بنابراین یافته‌های حاصل از کارآزمایی‌های Shanchol را می‌توان به‌طور منطقی برای Euvichol و Euvichol-Plus نیز به کار برد. این مساله مهم است، زیرا سازنده  Shancholتصمیم گرفته تولید واکسن را در پایان سال 2023 متوقف کند.

بنابراین، به‌طور خلاصه، ما دریافتیم که واکسن‌های خوراکی کشته شده وبا، بی‌خطر بوده و به خوبی تحمل می‌شوند، و عوارض جانبی بین گروه واکسن و دارونما یا گروهی که واکسینه نشدند، مشابه هستند. بنابراین، در مناطق بومیِ وبا یا در طول طغیان بیماری و بروز بحران‌های انسانی، استفاده از یک واکسن دوظرفیتی سلول کامل، مانند Shanchol یا یک واکسن سلول کامل به علاوه واکسن نوترکیب، مانند Dukoral، می‌تواند به‌طور موثری در برابر ابتلا به وبا محافظت ایجاد کرده و از عفونت پیشگیری کند. بررسی مداوم در مورد اثربخشی طولانی‌مدت واکسیناسیون با تک دوز واکسن دوظرفیتی سلول کامل تا پنج سال ضروری است، و نیاز به انجام مطالعاتی برای ارزیابی اثربخشی واکسن‌های جدیدتر، از جمله واکسن با نام تجاری Hilchol وجود دارد.

نادیا: اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری را در مورد واکسن‌هایی کسب کنید که در کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده بررسی شده‌اند و در صورت در دسترس بودن شواهد بیشتر، از به‌روزرسانی‌های آینده این مرور آگاه شوید، می‌توانید آن را با یک جست‌وجوی ساده به صورت آنلاین، با عبارت انگلیسی «cholera vaccines» یا فارسی «واکسن‌های وبا» در Cochrane Library دات کام پیدا کنید. عنوان دقیق فارسی این مرور عبارت است از: «تأثیر واکسن‌های خوراکی حاوی باکتری‌های کشته‌شده وبا برای پیشگیری از ابتلا به وبا».

Podcast translated by Shadi Askari
Podcast edited by Shadi Kolahdoozan
Podcast recorded by Nadia Jalilzadeh and Mohammad Moradi