محمد: میان حدود 100 مطالعه مروری انجام شده توسط گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین یاCochrane Tobacco Addiction Group، یک مورد پیرامون کاربرد سیگارهای الکترونیکی در ترک سیگار، به صورت مرور سیستماتیک پویا یاliving systematic review ارایه می‌شود، بدین معنا که با انجام جست‌وجوهای ماهانه میان مجموعه شواهد، در صورت لزوم به‌روز خواهد شد. در سال ۲۰۲۱، این مطالعه مروری به عنوان یک مرور پویا نشان‌دار شد و چهارمین به‌روزرسانی آن در این فرمت در ژانویه ۲۰۲۴ منتشر شد. مرکز کاکرین ایران، مصاحبه «مایک کلارک»، سردبیر پادکست در کتابخانه کاکرین با یکی از نویسندگان آن، «ایلسا باتلر» (Ailsa Butler)، از دانشگاه آکسفورد انگلستان در خصوص خلاصه آخرین یافته‌های مطالعه را ترجمه و ضبط کرده است که با صدای نادیا جلیل زاده و محمد مرادی می‌شنوید.

نادیا: سیگارهای الکترونیکی یا e‐cigarettes یا وِیپ‌ها (vapes)، دستگاه‌های الکترونیکی هستند که در دست نگه داشته شده و با گرم کردن مایعی که معمولا حاوی نیکوتین و طعم‌دهنده‌هاست، آئرسول (aerosol) تولید می‌کنند. افراد سیگاری، ارائه‌دهندگان خدمات سلامت، و سیاست‌گذاران سلامت می‌خواهند بدانند که این دستگاه‌ها، به افراد سیگاری در ترک سیگار کمک می‌کنند، و اگر این‌طور است، برای استعمال بدین منظور بی‌خطر هستند؟

برای پاسخ به پرسش‌های آنها، در این مطالعه مروری‌ به بررسی کارایی و بی‌خطری استفاده از سیگارهای الکترونیکی به منظور ترک سیگارهای حاوی نیکوتین پرداختیم. ما این سیگارها را با دیگر درمان‌های ترک سیگار، سیگارهای الکترونیکی غیرنیکوتینی، و عدم درمان مقایسه می‌کنیم. برای نخستین‌بار در این زمینه، متاآنالیز شبکه‌ یا network meta-analysis را با ترکیب شواهد مستقیم و غیرمستقیم انجام داده‌ایم. 

برای این نسخه از به‌روزرسانی، به جست‌وجو در مطالعات منتشرشده تا جولای ۲۰۲۳ پرداختیم و ۸۸ مطالعه کامل‌شده را پیدا کردیم، که ۱۰ مورد از آنها جدید بوده و به این به‌روزرسانی افزوده شدند. در مجموع، مطالعات، بیش از ۲۷ هزار بزرگسال سیگاری را وارد کرده و ۴۷ مورد از ۸۸ مطالعه، از نوع کارآزمایی تصادفی‌سازی‌شده بودند. اکثر این مطالعات در ایالات متحده آمریکا، انگلستان و ایتالیا انجام شده‌اند.

بر اساس یافته‌های به دست آمده از هفت مطالعه با دو هزار و پانصد شرکت‌کننده، شواهدی را با قطعیت بالا یافتیم که احتمال ترک سیگار به مدت حداقل شش ماه در افراد استعمال‌کننده سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی بیشتر از افراد درمان‌شده با روش جایگزینی نیکوتین یا nicotine replacement therapy بوده است. شش مطالعه با حضور 1600 بزرگسال، شواهدی را با قطعیت متوسط نشان دادند که سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی در مقایسه با سیگارهای الکترونیکی غیر‌نیکوتینی، میزان ترک سیگار را افزایش می‌دهند. در نهایت، 9 مطالعه با بررسی 5000 فرد و مقایسه سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی با درمان‌های معمول یا عدم درمان نیز مزایایی را نشان دادند. با این حال، به دلیل وجود خطر سوگیری یا bias ذاتی ناشی از طراحی مطالعه باز یا open-study design، میزان قطعیت این یافته‌ها در سطح پائین است. نتایج متاآنالیزهای شبکه برای همه پیامدهای اصلی با یافته‌های حاصل از متاآنالیزهای زوجی یا pairwise meta-analyses هم‌سو و سازگار بودند.

از نظر بی‌خطری استفاده از سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی، میزان عوارض جانبی ناشی از استعمال آنها در مقایسه با انواع غیرنیکوتینی و در مقایسه میان سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی و درمان جایگزینی نیکوتین، مشابه بودند. بروز کلی عوارض جانبیِ جدی یا serious adverse events  در همه گروه‌های مطالعه اندک بود و ما شواهدی را مبنی بر آسیب جدی ناشی از استعمال سیگارهای الکترونیکی نیکوتینی نیافتیم، اما طولانی‌ترین مدت پیگیری یا follow-up دو سال و تعداد مطالعات کم بودند.

برای اطمینان از ادامه‌دار بودن ارائه اطلاعات به‌روز شده برای تصمیم‌گیرندگان، همان‌طور که شما گفتید، مطالعه ما، یک مرور سیستماتیک پویا است. این مطالعات، در واقع، مرورهای سیستماتیکی هستند که به‌طور منظم به‌روز شده و شواهد جدید، به محض در دسترس قرار گرفتن، در آن گنجانده می‌شوند. این مطالعات برای انجام تحقیقات در مورد سیگار الکترونیکی یا وِیپ بسیار مناسب هستند، چرا که عدم اطمینان در مورد تاثیرات ترک سیگار، تصمیمات سیاستی، بالینی و شخصی را مختل می‌سازد، و اینکه موضوع مورد بررسی به سرعت در حال تغییر است و تغییرات در تفسیر و قطعیت شواهد، ممکن است بر سیاست و تصمیمات مراقبت‌های سلامت اثر بگذارند.

ما به رصد تحقیقات درباره این موضوع ادامه خواهیم داد و در صورت لزوم مطالعه مرور را به‌روز خواهیم کرد؛ به ویژه که هنوز به شواهد بیشتری نیاز داریم، خصوصا در مورد تاثیر انواع جدیدتر سیگارهای الکترونیکی که نیکوتین‌رسانی بهتری نسبت به انواع قدیمی داشته، و ممکن است به افراد سیگاریِ بیشتری برای ترک سیگار کمک کنند.

محمد:  برای خواندن نسخه فعلی این مرور پویا و اطلاع از به‌روزرسانی بعدی آن، کافی است به Cochrane Library دات کام مراجعه کرده و عبارت فارسی «سیگارهای الکترونیکی برای ترک سیگار» یا عبارت انگلیسی «electronic cigarettes for smoking cessation» را جست‌وجو کنید تا لینک آن را بیابید. عنوان دقیق فارسی این مرور عبارت است از: «نقش سیگارهای الکترونیکی در ترک سیگار».

Podcast translated by Ehsan Mahmiz
Podcast edited by Shadi Kolahdoozan
Podcast recorded by Mohammad Moradi and Nadia Jalilzadeh