کولیت اولسراتیو چیست؟
کولیت اولسراتیو (ulcerative colitis) یک بیماری التهابی روده است که با التهاب بلندمدت (مزمن) و زخم (sore) در درونی‌ترین لایه روده بزرگ و رکتوم شناخته می‌شود. نشانه‌های شایع آن عبارت است از اسهال، درد و کرامپ در ناحیه شکم، کاهش وزن و خستگی.
ایندکس نمرهدهی آندوسکوپی چیست؟
ایندکس نمرهدهی آندوسکوپی (endoscopic scoring index) فعالیت بیماری را بر مبنای آنچه که پزشک می‌تواند در طول انجام آندوسکوپی مشاهده کند، اندازه‌گیری می‌کند. آندوسکوپی یک پروسیجر غیر-جراحی است که در آن از یک دوربین کوچک برای مشاهده دستگاه گوارشی استفاده می‌شود. پزشکی که آندوسکوپی را انجام می‌دهد ممکن است فعالیت بیماری را با استفاده از این ایندکس نمرهدهی کند، یا این کار ممکن است توسط پزشک دیگری در صورت ضبط فیلم پروسیجر آندوسکوپی یا گرفتن عکس از نواحی مورد نظر، انجام شود.
شاخص‌های نمرهدهی آندوسکوپی عبارتند از نمره بارون (Baron Score)، Rachmilewitz Index؛ Ulcerative Colitis Endoscopic Index of Severity؛ Mayo Clinic Endoscopic Subscore؛ و Ulcerative Colitis Colonoscopic Index of Serverity.
پژوهشگران درباره چه موضوعی به جست‌وجو پرداختند؟
لازم است که شاخص‌های آندوسکوپی معتبر باشند، به این معنا که این شاخص‌ها به‌طور دقیق آنچه را که مدنظر است، ارزیابی و اندازه‌گیری کنند. پژوهشگران روایی (validity) شاخص‌های متنوع آندوسکوپی را برای ارزیابی فعالیت بیماری در کولیت اولسراتیو بررسی کردند. در حالی که Ulcerative Colitis Endoscopic Index of Severity؛ Mayo Clinic Endoscopic Subscore؛ و Ulcerative Colitis Colonoscopic Index of Serverity در مقایسه با سایر شاخص‌ها تحت آزمون‌های اعتبارسنجی وسیعی قرار گرفته‌اند، هیچ یک از این ابزارها به‌طور کامل اعتبارسنجی نشده‌اند.
پژوهشگران چه چیزی را به دست آوردند؟
پژوهشگران دریافتند که هیچ یک از شاخص‌های آندوسکوپی مورد استفاده در حال حاضر به‌طور کامل اعتبارسنجی نشده‌اند. با توجه به عدم وجود ابزار نمرهدهی آندوسکوپی که برای ارزیابی فعالیت بیماری در کولیت اولسراتیو به‌طور کامل اعتبارسنجی شده باشد، به انجام تحقیقات بیش‌تری روی ویژگی‌های کارکردی این شاخص‌ها نیاز است.
در حالی که اعتبار UCCIS؛ UCEIS و Mayo Clinic Endoscopic Subscore تحت آزمون‌های اعتبارسنجی گسترده‌ای قرار گرفته‌اند، هیچ‌یک از این ابزارها به‌طور کامل اعتبارسنجی نشده و فقط دو مطالعه پاسخ‌گویی را ارزیابی کرده بودند. با توجه به عدم وجود ابزار نمرهدهی آندوسکوپی که برای ارزیابی فعالیت بیماری در کولیت اولسراتیو به‌طور کامل اعتبارسنجی شده باشد، به انجام تحقیقات بیش‌تری روی ویژگی‌های کارکردی این شاخص‌ها نیاز است.
ارزیابی آندوسکوپی (endoscopic assessment) از فعالیت بیماری مخاطی (mucosal disease) به‌طور متداولی برای تعیین معیارهای واجد شرایط بودن و پاسخ به درمان در کارآزمایی‌های بالینی کولیت اولسراتیو (ulcerative colitis) مورد استفاده قرار می‌گیرد. خصوصیات عملیاتی شاخص‌های نمرهدهی آندوسکوپی موجود مشخص نیست.
برای ارزیابی ویژگی‌های تکاملی (development) و عملکردی (operating) شاخص‌های نمرهدهی آندوسکوپی برای ارزیابی کولیت اولسراتیو، یک مرور سیستماتیک انجام شد.
ما در Embase؛ MEDLINE و CENTRAL از زمان شروع به کار تا 5 جولای 2016 جست‌وجو کردیم. فهرست منابع و مجموعه مقالات کنفرانس‌ها (هفته بیماری گوارشی (Digestive Disease Week) و هفته گاستروانترولوژی اتحادیه اروپا (United European Gastroenterology Week)، سازمان کولیت و کرون اروپا (European Crohn’s and Colitis Organization)) را نیز جست‌وجو کردیم.
هر نوع طرح مطالعاتی (برای مثال کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده، مطالعات کوهورت، سری موارد (case series)) که شاخص‌های نمرهدهی آندوسکوپی را برای ارزیابی فعالیت بیماری کولیت اولسراتیو ارزیابی کرده بودند، برای ورود به مطالعه مروری بررسی شدند. شرکت‌کنندگان واجد شرایط بیماران بزرگسالی (> 16 سال) بودند که بیماری کولیت اولسراتیو در آن‌ها با استفاده از معیارهای بالینی، رادیولوژیک و آندوسکوپی تشخیص داده شده بود.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم پس از جست‌وجو در منابع علمی، به مرور مطالعات شناسایی شده پرداختند. این نویسندگان همچنین به‌طور مستقل از هم به استخراج و ثبت داده‌های مربوط به تعداد بیماران وارد شده؛ تعداد بیماران در هر بازوی درمانی؛ ویژگی‌های بیماران شامل توزیع سنی و جنسیتی؛ ایندکس آندوسکوپی؛ و پیامدهای دیگر از جمله قابلیت اعتماد یا پایایی (reliability) (درون‌رده‌ای (inter‐rater) و برون‌رده‌ای (intra‐rater))، روایی (validity) (محتوا (content)، ساختار (construct)، معیار (criterion))، پاسخ‌گویی (responsiveness) و امکان‌پذیری (feasibility) پراختند. هر گونه عدم-توافق درباره نتیجه‌گیری مطالعات یا استخراج داده‌ها از طریق توافق با نویسنده سوم حل شدند. خطر سوگیری (bias) از طریق تعیین کورسازی ارزیابان نسبت به اطلاعات بالینی و استقلال ارزیابان در نمرهدهی ایندکس آندوسکوپی ارزیابی شد. همچنین کیفیت روش‌شناسی مطالعات اعتبارسنجی (validation studies) را با استفاده از چک‌لیست COSMIN ارزیابی کردیم.
در مجموع 23 گزارش از 20 مطالعه با معیارهای ورود از پیش تعریف شده مطابقت داشته و وارد مرور شدند. از 20 مطالعه اعتبارسنجی وارد شده، 19 شاخص نمرهدهی آندوسکوپی ارزیابی شدند، که عبارت بودند از Azzolini Classification؛ Baron Score؛ Blackstone Endoscopic Interpretation؛ Chinese Grading System of Ulcerative Colitis؛ Endoscopic Activty Index؛ Jeroen Score؛ Magnifying Colonoscopy Grade؛ Matts Score؛ Mayo Clinic Endoscopic Subscore؛ Modified Baron Score؛ Modified Mayo Clinic Endoscopic Subscore؛ Osada Score؛ Rachmilewtiz Endoscopic Score؛ St. Mark's Index؛ Ulcerative Colitis Colonoscopic Index of Serverity (UCCIS)؛ جزء آندوسکوپی Ulcerative Colitis Disease Activity Index (UCDAI)؛ Ulcerative Colitis Endoscopic Index of Severity (UCEIS)؛ Witts Sigmoidoscopic Score و Watson Grade. در ده مورد از مطالعات وارد شده به مرور، افرادی که نمرهدهی آندوسکوپی را اجرا کردند، نسبت به اطلاعات بالینی و/یا هیستولوژی کورسازی شده بودند، در حالی که کورسازی در یکی از مطالعات وارد شده به مرور صورت نگرفته و وضعیت کورسازی در نه مطالعه دیگر شفاف نبود. مشاهده مستقل در چهار مورد از مطالعات وارد شده به مرور تایید شد، در پنج مورد از مطالعات دیگر غیر-شفاف بود و در یازده مطالعه باقی مانده کاربردی نداشت (از آنجایی که پایایی برون‌رده‌ای ارزیابی نشد). کیفیت روش‌شناسی (چک‌لیست COSMIN) اکثر مطالعات وارد شده به مرور در سطح خوب یا عالی ارزیابی شد. یک مطالعه که به ارزیابی پاسخ‌گویی پرداخت، در سطح «نسبتا خوب» (fair) ارزیابی شد. پایایی درون‌رده‌ای در نه شاخص نمرهدهی آندوسکوپی شامل Baron Score؛ Blackstone Endoscopic Interpretation؛ Endoscopic Activity Index؛ Matts Score؛ Mayo Clinic Endoscopic Subscore؛ Osada Score؛ UCCIS؛ UCEIS؛ Watson Grade با برآوردهای همبستگی، در هفت مطالعه بین 0.44 تا 0.97 ارزیابی شد. پایایی درون‌رده‌ای هفت شاخص نمرهدهی آندوسکوپی شامل Baron Score؛ Blackstone Endoscopic Interpretation؛ Matts Score؛ Mayo Clinic Endoscopic Subscore؛ Osada Score؛ UCCIS و UCEIS با برآوردهای همبستگی، در سه مطالعه بین 0.41 تا 0.86 ارزیابی شد. هیچ‌یک از مطالعات روایی محتوایی را ارزیابی نکردند. سه مطالعه روایی معیار سه شاخص نمرهدهی آندوسکوپی شامل Rachmilewitz Endoscopic Score؛ Magnifying Colonoscopy Grade؛ و UCCIS را ارزیابی کردند. میان این شاخص‌ها و مارکرهای هدف فعالیت بیماری شامل آلبومین، لوکوسیت‌های خونی، پروتئین واکنشی-C، کالپروتکتین مدفوع (fecal calprotectin)، هموگلوبین (hemoglobin)، غلظت مخاطی اینترلوکین-8 و تعداد پلاکت‌ها، همبستگی وجود داشت. برآوردهای همبستگی از r = - 0.19 تا 0.83 = r متغیر بود. سیزده شاخص نمرهدهی آندوسکوپی برای روایی ساختار در 13 مطالعه آزمون شدند. برآوردهای همبستگی بین شاخص‌های نمرهدهی آندوسکوپی و سایر معیارهای فعالیت بیماری از r = 0.27 تا r = 0.93 متغیر بود. دو مطالعه پاسخ‌گویی چهار شاخص نمرهدهی آندوسکوپی Mayo Endoscopic Subscore؛ Modified Baron Score؛ Modified Mayo Endoscopic Subscore؛ و UCEIS را بررسی کردند. یک مطالعه نتیجه گرفت که Modified Baron Score؛ Modified Mayo Endoscopic Subscore؛ و UCEIS در تشخیص تغییر بیماری در کولیت اولسراتیو دارای پاسخ‌گویی مشابهی هستند. مطالعه دیگر به این نتیجه رسید که UCEIS ممکن است دقیق‌ترین ابزار نمرهدهی آندوسکوپی باشد. هیچ یک از مطالعات وارد شده به مرور به‌طور رسمی امکان‌پذیری انجام شاخص نمرهدهی را ارزیابی نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.