ترتیبات کاری انعطاف‌پذیر، مانند زمان انعطاف‌پذیری و دورکاری، در کشورهای صنعتی رایج‌تر می‌شوند، اما تاثیرات چنین انعطاف‌پذیری بر سلامت و به‌زیستی کارکنان تا حد زیادی ناشناخته است. این مرور تاثیرات سلامت و به‌زیستی ترتیبات کاری انعطاف‌پذیر را که به نفع کارگر است، هم‌چنین مواردی را که توسط کارفرما دیکته می‌شود (به عنوان مثال، قراردادهای با مدت معین یا اضافه‌کاری اجباری) مورد بررسی قرار داد.
ده مطالعه کنترل شده قبل و بعد پیدا شدند که تاثیرات شش نوع مختلف از ترتیبات کاری انعطاف‌پذیر را بر سلامت و به‌زیستی کارکنان ارزیابی کردند: خود-برنامه‌ریزی (n = 4)؛ با مدت انعطاف‌پذیر (n = 1)؛ اضافه‌کاری (n = 1)؛ بازنشستگی تدریجی (n = 2)؛ کار نیمه‌وقت غیر-داوطلبانه (n = 1) و قرارداد با مدت معین (n = 1).
مشخص شد که خود-برنامه‌ریزی مداخلات شیفتی و بازنشستگی نسبی/پیش از موعد تحت کنترل کارکنان، باعث بهبود سلامت (شامل فشار خون سیستولیک و ضربان قلب؛ خستگی؛ سلامت روان؛ مدت زمان خواب؛ کیفیت خواب و هوشیاری؛ و وضعیت سلامت خود-ارزیابی شده) و/یا به‌زیستی (wellbeing) (حمایت اجتماعی همکاران و احساس تعلق اجتماعی) می‌شود، و تاثیرات بیماری-سلامت مشاهده نشد.
مطالعات مربوط به اضافه‌کاری، قراردادهای کاری با مدت زمان انعطاف‌پذیر و مدت زمان معین هیچ تاثیر قابل‌توجهی را بر سلامت جسمانی، روانی یا عمومی یا بر هیچ یک از پیامدهای به‌زیستی تحت بررسی مشاهده نکردند. با این حال، نکته مهم این است که مطالعه در مورد اضافه‌کاری اطلاعات دقیقی در مورد میزان یا مدت اضافه‌کاری ارائه نداد، بنابراین نتیجه‌گیری در مورد تاثیرات اضافه‌کاری بر سلامت و به‌زیستی کارگران دشوار است.
به‌طور کلی، به نظر می‌رسد این یافته‌ها نشان می‌دهند که انعطاف‌پذیری در الگوهای کاری که به کارگر حق انتخاب یا کنترل بیشتری می‌دهد، احتمالا تاثیرات مثبتی بر سلامت و به‌زیستی دارد. با این حال، با توجه به تعداد اندک مطالعات گنجانده شده در مرور و محدودیت‌های روش‌شناسی آنها، باید در این نتیجه‌گیری احتیاط کرد. بنابراین، برای توضیح بیشتر پیرامون رابطه بین کار انعطاف‌پذیر و سلامت و به‌زیستی، به انجام مطالعاتی با طراحی خوب نیاز است.
یافته‌های این مرور به‌طور آزمایشی نشان می‌دهد که مداخلات کاری منعطف که کنترل و انتخاب کارگر را افزایش می‌دهد (مانند خود-برنامه‌ریزی یا بازنشستگی تدریجی/نسبی) احتمالا تاثیر مثبتی بر پیامدهای سلامت دارند. در مقابل، مداخلاتی که با انگیزه یا دیکته شده توسط منافع سازمانی انجام شدند، مانند قرارداد با مدت زمان معین و استخدام نیمه‌وقت غیر-داوطلبانه، تاثیرات مبهم یا منفی بر سلامت داشتند. با توجه به پایه شواهد نسبی و محدود از نظر روش‌شناسی (methodology)، این یافته‌ها باید با احتیاط تفسیر شوند. علاوه بر این، نیاز آشکاری به انجام مطالعات مداخله‌ای به خوبی طراحی شده برای ترسیم تاثیر شرایط کاری انعطاف‌پذیر بر سلامت، به‌زیستی و نابرابری‌های سلامت وجود دارد.
شرایط کاری انعطاف‌پذیر به‌طور فزاینده‌ای در کشورهای توسعه‌یافته مورد توجه قرار دارد، اما تاثیرات آن بر سلامت و به‌زیستی (wellbeing) کارکنان تا حد زیادی ناشناخته است.
ارزیابی تاثیرات (مزایا و مضرات) مداخلات کاری انعطاف‌پذیر بر سلامت و به‌زیستی (wellbeing) جسمانی، روانی و عمومی کارکنان و خانواده‌هایشان.
جست‌وجوهای ما (جولای 2009) شامل 12 بانک اطلاعاتی از جمله پایگاه ثبت تخصصی گروه سلامت عمومی در کاکرین، CENTRAL؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ CINAHL؛ PsycINFO؛ Social Science Citation Index؛ ASSIA؛ IBSS؛ چکیده مقالات جامعه‌شناسی (Sociological Abstracts)؛ و ABI/Inform بود. هم‌چنین وب‌سایت‌های مرتبط را جست‌وجو کرده، مجلات کلیدی را به صورت دستی جست‌وجو کرده، کتاب‌شناختی‌ها (bibliography) را نیز جست‌وجو کرده و با نویسندگان مطالعه و کارشناسان کلیدی تماس گرفتیم.
معیار انتخاب ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs)، مطالعات سری زمانی منقطع شده و مطالعات کنترل شده قبل و بعد (controlled before and after studies; CBA) بودند که تاثیرات مداخلات کاری انعطاف‌پذیر را بر سلامت و به‌زیستی کارکنان بررسی کردند. مطالعاتی را حذف کردیم که پیامدها را برای مدت زمان کمتر از شش ماه ارزیابی کردند، پیامدهای مربوط به سلامت/سلامت-بیماری جسمانی، روانی و عمومی را که با استفاده از یک ابزار معتبر اندازه‌گیری شده بودند، استخراج کردیم. هم‌چنین پیامدهای ثانویه (شامل غیبت از کار به دلیل بیماری، استفاده از خدمات سلامت، تغییرات رفتاری، حوادث، تعادل کار و زندگی، کیفیت زندگی، سلامت و به‌زیستی کودکان، اعضای خانواده و همکاران) را در صورتی که در کنار حداقل یک پیامد اولیه گزارش شدند، استخراج کردیم.
دو نویسنده مرور با تجربه به استخراج داده و ارزیابی کیفیت آنها پرداختند. یک سنتز را به صورت نقل قول (narrative) انجام دادیم زیرا ناهمگونی قابل‌توجهی بین مطالعات وجود داشت.
ده مطالعه با معیارهای ورود مطابقت داشتند. شش مطالعه CBA گزارشی را از مداخلات مربوط به انعطاف‌پذیری موقت ارائه کردند: برنامه‌ریزی توسط خود فرد برای کار شیفتی (n = 4)، زمان انعطاف‌پذیری (flexitime) (n = 1) و اضافه‌کاری (overtime) (n = 1). چهار مطالعه باقی‌مانده CBA، شکلی را از انعطاف‌پذیری قراردادی ارزیابی کردند: بازنشستگی نسبی/تدریجی (n = 2)، کار نیمه‌وقت غیر-داوطلبانه (n = 1) و قرارداد با مدت معین (n = 1). مطالعات بازیابی شده دارای تعدادی محدودیت روش‌شناسی (methodology) بودند از جمله دوره‌های کوتاه پیگیری، خطر سوگیری انتخاب و تکیه بر داده‌های پیامد خود-گزارشی که تا حدی زیاد بود.
چهار مطالعه CBA در مورد خود-برنامه‌ریزی شیفت‌ها و یک مطالعه CBA در مورد بازنشستگی تدریجی/نسبی، بهبودهایی را در پیامدهای سلامت اولیه (شامل فشار خون سیستولیک و ضربان قلب؛ خستگی؛ سلامت روان؛ مدت زمان خواب؛ کیفیت خواب و هوشیاری؛ وضعیت سلامت بر اساس گزارش خود بیمار) یا پیامدهای سلامت ثانویه (حمایت اجتماعی همکاران و احساس تعلق اجتماعی) گزارش کردند که دارای اهمیت آماری بود و تاثیرات بیماری-سلامت گزارش نشدند. زمان انعطاف‌پذیری نشان داد که تاثیرات قابل‌توجهی بر پیامدهای سلامت روانی و فیزیولوژیکی خود-گزارشی ندارد. به‌طور مشابه، هنگام مقایسه افرادی که اضافه‌کاری می‌کنند با کسانی که اضافه‌کاری نداشتند، شانس ابتلا به تاثیرات بیماری-سلامت در گروه مداخله در دوره پیگیری به‌طور قابل‌توجهی بالاتر نبود. تاثیرات انعطاف‌پذیری قراردادی بر سلامت گزارش‌شده توسط خود فرد (به استثنای بازنشستگی تدریجی/نسبی، که وقتی توسط کارمندان کنترل می‌شود، پیامدهای سلامت را بهبود می‌بخشد) یا مبهم بود یا منفی. هیچ مطالعه‌ای نتایج را بر اساس وضعیت اجتماعی-اقتصادی متمایز نکرد، اگرچه یک مطالعه یافته‌ها را بر اساس جنسیت مقایسه کرد اما تاثیر متفاوتی بر پیامدهای خود-گزارشی از سلامت مشاهده نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.