پیشینه
کودکانی که در مواجهه با دود سیگار (دود سیگار محیطی) هستند، بیشتر در معرض خطرات مشکلات ریوی، عفونت و عوارض جدی از جمله سندرم مرگ‌ومیر ناگهانی نوزاد قرار می‌گیرند. پیشگیری از مواجهه با دود سیگار در دوران کودکی و نوزادی، می‌تواند سلامت کودکان را به میزان قابل توجهی در سراسر جهان بهبود بخشد. سیگار کشیدن والدین یک منبع شایع مواجهه با سیگار برای کودکان است. کودکان بزرگ‌تر در محیط‌های آموزشی یا مراقبت از کودک نیز در معرض دود سیگار قرار دارند.
ویژگی‌های مطالعه
ما شش بانک اطلاعاتی را برای یافتن پژوهش‌های مرتبط جست‌وجو کردیم. این یک نسخه به‌روز از مرور پیشین منتشر شده و تاریخ آخرین جست‌وجو در فوریه 2017 بود. 78 مطالعه را در مورد تاثیرات مداخلات مربوط به خانواده و مراقبین با هدف کاهش میزان مواجهه کودکان در برابر دود سیگار به دست آوردیم. این مطالعات شامل والدین و سایر اعضای خانواده، کارکنان مراقبت از کودکان و معلمان مشغول به مراقبت و آموزش نوزادان و کودکان خردسال (از زمان تولد تا 12 سالگی) بوده و از انواع مختلف مداخلات شامل مشاوره‌های مختلف، مشاوره کوتاه و مواد آموزشی بهره برده بودند.
نتایج کلیدی
فقط 26 مطالعه گزارش دادند که مداخله در کاهش مواجهه کودکان با دود سیگار موفق بوده است. این مطالعات از طیف وسیعی از مداخلات استفاده کردند. در نه مطالعه از روش‌های مشاوره‌ای شدیدتر یا مصاحبه انگیزشی استفاده شد، اما در سایر مطالعات، این نوع مداخلات موثر نبود. از 52 مطالعه که کاهش قابل ملاحظه‌ای در مواجهه با دود تنباکو را نشان ندادند، 19 مورد از روش‌های مشاوره‌ای شدید یا مصاحبه انگیزشی استفاده کردند. یک مطالعه به طور موفقیت‌آمیز نشانه‌های آسم کودکان را با استفاده از مصاحبه انگیزشی کاهش داد. این مرور نشان نمی‌دهد که مداخلات خاص، سیگار کشیدن والدین و مواجهه کودک با دود را به طور موثری نسبت به دیگر مداخلات کاهش می‌دهند یا خیر.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد از پائین تا بسیار پائین متفاوت بود. مطالعات آینده باید با هدف فراهم کردن شواهدی با کیفیت بالاتر با استفاده از حل مشکلات طراحی مطالعه، شامل شرکت‌کنندگان بیشتر و ارائه جزئیات بیشتر درباره مداخله انجام شود.
نشان داده شده که تعداد کمی از مداخلات مواجهه کودکان را با دود سیگار محیطی کاهش می‌دهد و سلامت کودکان را بهبود می‌بخشد، اما ویژگی‌هایی که مداخلات موثر را از آنهایی که بدون شواهد روشن در مورد اثربخشی هستند متفاوت می‌سازد، هنوز مشخص نیست. کیفیت شواهد پائین یا بسیار پائین در نظر گرفته شد، زیرا بسیاری از کارآزمایی‌ها در معرض خطر سوگیری هستند، کوچک و دارای توان آزمون کم بوده، و مداخلات و جمعیت‌ها ناهمگون هستند.
مواجهه کودکان با دود سیگار افراد دیگر (دود سیگار موجود در محیط زیست، یا (environmental tobacco smoke; ETS)) با طیف وسیعی از پیامدهای سلامت برای کودکان همراه است. سیگار کشیدن والدین یک منبع شایع مواجهه کودکان با ETS است. کودکان بزرگ‌تر در مراکز آموزشی یا مراقبت از کودکان نیز در معرض ETS قرار دارند. پیشگیری از مواجهه با ETS در دوران نوزادی و دوران کودکی، پتانسیل قابل توجهی بر بهبود سلامت کودکان در سراسر جهان دارد.
تعیین اثربخشی مداخلات طراحی شده برای کاهش مواجهه کودکان با دود سیگار محیط یا ETS.
ما پایگاه ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین و جست‌وجوهای اضافی انجام شده را در پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ PsycINFO؛ Embase؛ Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL)؛ مرکز اطلاعات منابع آموزشی (Education Resource Information Center; ERIC)؛ و Social Science Citation Index & Science Citation Index (Web of Knowledge) را جست‌وجو کردیم. جست‌وجوی اخیر خود را در فوریه 2017 انجام دادیم.
کارآزمایی‌های کنترل شده با یا بدون تخصیص تصادفی را که شرکت‌کنندگان (والدین و سایر اعضای خانواده، کارکنان مراقبت از کودکان و معلمان) درگیر در مراقبت و آموزش نوزادان و کودکان (از تولد تا 12 سالگی) را به کار گرفتند، وارد کردیم. تمام مکانیسم‌ها برای کاهش مواجهه کودکان با ETS از جمله برنامه‌های پیشگیری از سیگار کشیدن، برنامه‌های توقف و کنترل برای ورود به مطالعه واجد شرایط بودند. این برنامه‌ها عبارتند از ارتقای سلامت، درمان‌های رفتاری اجتماعی، تکنولوژی، آموزش، و مداخلات بالینی.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. با توجه به ناهمگونی روش‌ها و معیارهای پیامد، ما نتایج را با هم تجمیع نکردیم، اما در عوض یافته‌های مطالعه را به صورت روایت‌گونه (narrative) بیان کردیم.
هفتادوهشت مطالعه معیارهای ورود به مطالعه را داشتند و ما تمام شواهد را با توجه به ارزیابی درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) با کیفیت پائین یا بسیار پائین ارزیابی کردیم. نه مطالعه را در معرض خطر پائین سوگیری (bias)، 35 مطالعه را در معرض خطر کلی نامشخص و 34 مطالعه را در معرض خطر بالای سوگیری قضاوت کردیم. بیست‌ویک مداخله جمعیت یا مراکز جامعه را هدف قرار دادند، 27 مطالعه در محیط مراقبت سلامت از کودکان سالم و 26 مطالعه در محیط مراقبت سلامت از کودکان بیمار انجام شد. دو مطالعه دیگر که در کلینیک‌های اطفال انجام شد، مشخص نکردند ویزیت‌ها برای کودکان سالم یا بیمار انجام شده یا خیر، و یک مطالعه دیگر ویزیت‌ها را هم برای کودکان سالم و هم بیمار انجام داد. چهل‌وپنج مطالعه از آمریکای شمالی، 22 مطالعه از کشورهای دیگر با سطح درآمد بالا و 11 مطالعه از کشورهایی با درآمد پائین تا متوسط گزارش شد. فقط 26 مورد از 78 مطالعه تاثیر مفید مداخله را برای کاهش مواجهه کودکان با ETS داشتند که 24 مورد از آنها دارای اهمیت آماری بود. از این 24 مطالعه، در 13 مورد از معیارهای هدف برای مواجهه کودکان با ETS استفاده شد. ما نتوانستیم دقیقا مشخص کنیم چه چیزی این برنامه‌ها را موثر ساخته است. مطالعات نشان دهنده تاثیر معنی‌دار از طیف وسیعی از مداخلات استفاده کردند: نه مطالعه از مشاوره فردی یا مصاحبه انگیزشی استفاده کردند؛ مطالعه دیگر از مشاوره تلفنی استفاده و یک مطالعه از ترکیب مشاوره شخصی و تلفنی استفاده کرد؛ سه مطالعه از مداخلات مبتنی بر مشاوره چند-مولفه‌ای استفاده نمودند؛ دو مطالعه از مداخلات مبتنی بر آموزش چند-مولفه‌ای استفاده کرد؛ یک مطالعه از استراتژی مبتنی بر مدرسه استفاده کرد؛ چهار مطالعه مداخلات آموزشی را استفاده کرد، که یکی از کتاب‌های تصویری استفاده کرد؛ یکی از مداخلات ترک سیگار استفاده کرد؛ یکی از مداخلات کوتاه استفاده کرد؛ و دیگری مداخله را توصیف نکرد. از 52 مطالعه که کاهش معنی‌داری را در مواجهه کودکان با ETS نشان ندادند، 19 مورد از رویکردهای مشاوره‌ای شدیدتر، از جمله مصاحبه انگیزشی، آموزش، مربی‌گری و توصیه‌های کوتاه‌مدت سیگار کشیدن استفاده کردند. مداخلات دیگر شامل مشاوره کوتاه یا مشاوره (10 مطالعه)، بازخوردی از یک معیار بیولوژیکی مواجهه کودکان با ETS (شش مطالعه)، درمان جایگزینی نیکوتین (دو مطالعه)، بازخورد نیکوتین مادری (یک مطالعه)، ارزیابی خطر کامپیوتری شده (یک مطالعه)، حمایت تلفنی ترک سیگار (دو مطالعه)، بازدیدهای آموزشی در خانه (هشت مطالعات)، جلسات گروهی (یک مطالعه)، مواد آموزشی (سه مطالعه) و سیاست مبتنی بر مدرسه و ارتقای سلامت (یک مطالعه) بود. در برخی مطالعات بیش از یک مداخله انجام شد. 35 مورد از 78 مطالعه کاهش میزان مواجهه کودکان با ETS را صرف‌نظر از تخصیص به گروه‌های مداخله و مقایسه گزارش کردند. یک مطالعه به دنبال کاهش میزان مواجهه کودکان با دود سیگار نبود، بلکه به دنبال کاهش نشانه‌های آسم بود و کاهش معنی‌داری را در نشانه‌ها میان گروهی که مصاحبه انگیزشی داشتند، نشان داد. ما شواهد کمی حاکی از تفاوت در اثربخشی مداخلات بین نوزادان سالم، کودکان دارای بیماری‌های تنفسی و دیگر بیماری‌های کودک به عنوان پیشینه‌ای برای مداخلات ترک سیگار والدین یافتیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.