ใจความสำคัญ
• ยาปฏิชีวนะ azithromycin ไม่ใช่การรักษาที่ได้ผลสำหรับ COVID-19
• เราไม่ทราบว่ายาปฏิชีวนะชนิดอื่นนอกจาก azithromycin เป็นยารักษาโรค COVID-19 ที่มีประสิทธิผลหรือไม่ เนื่องจากมีการวิจัยไม่เพียงพอ
• เราพบ 19 การศึกษาที่กำลังดำเนินการศึกษายาปฏิชีวนะสำหรับ COVID-19 เราจะปรับปรุงการทบทวนวรรณกรรมนี้หากผลลัพธ์เปลี่ยนข้อสรุปของเรา
ยาปฏิชีวนะคืออะไร?
ยาปฏิชีวนะเป็นยาราคาถูกและเป็นยาสามัญที่ใช้รักษาการติดเชื้อแบคทีเรีย อย่างไรก็ตาม ผลการศึกษาในห้องปฏิบัติการเมื่อเร็วๆ นี้พบว่ายาปฏิชีวนะบางชนิดชะลอการแพร่พันธุ์ของไวรัสบางชนิด รวมถึง SARS-CoV-2 ไวรัสที่ทำให้เกิด COVID-19 ในการทดสอบในห้องปฏิบัติการ ยาปฏิชีวนะหนึ่งชนิด azithromycin ลดฤทธิ์ของไวรัสและการอักเสบ ดังนั้นจึงได้รับการศึกษาเพื่อรักษาโรค COVID-19 เราต้องการหลักฐานที่ดีก่อนที่จะให้ยาปฏิชีวนะสำหรับ COVID-19 เนื่องจากการใช้ยาปฏิชีวนะมากเกินไปหรือในทางที่ผิดอาจนำไปสู่ 'การดื้อยาต้านจุลชีพ' ซึ่งสิ่งมีชีวิตที่ทำให้เกิดการติดเชื้อเปลี่ยนแปลงไป ยาปฏิชีวนะจึงหยุดทำงาน
เราต้องการทราบอะไร
เราต้องการทราบว่ายาปฏิชีวนะช่วยลดการเสียชีวิต ความรุนแรงของโรค และระยะเวลาในการติดเชื้อของผู้ป่วย COVID-19 ได้หรือไม่ มีผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตหรือก่อให้เกิดผลกระทบที่ไม่พึงประสงค์หรือไม่ เรารวมการศึกษาที่เปรียบเทียบยากับยาหลอก (การรักษาหลอก) การไม่รักษา การดูแลตามปกติ หรือการรักษา COVID-19 ที่ทราบว่าใช้ได้ผลดีในระดับหนึ่ง เช่น Remdesivir หรือ Dexamethasone เราไม่รวมการรักษาที่เรารู้ว่าใช้ไม่ได้ผลกับ COVID-19 เช่น hydroxychloroquine หรือไม่ทราบผลต่อโรค
เราประเมินผลของยาปฏิชีวนะต่อผู้ที่ติดเชื้อ COVID-19 ต่อ:
- คนกำลังจะตาย
– อาการของ COVID-19 ดีขึ้นหรือแย่ลง
• ผลกระทบที่ไม่พึงประสงค์;
• ปัญหาจังหวะการเต้นของหัวใจ;
• คุณภาพชีวิต;
เราทำอะไร
เราค้นหาการศึกษาที่ศึกษาการใช้ยาปฏิชีวนะเพื่อรักษาผู้ป่วย COVID-19 ในโรงพยาบาลหรือผู้ป่วยนอก
เราเปรียบเทียบและสรุปผลการศึกษาและให้คะแนนความเชื่อมั่นของเราในหลักฐาน โดยอิงตามเกณฑ์ทั่วไป เช่น วิธีและขนาดการศึกษา
เราพบอะไร
เราพบ 11 การศึกษา ที่มี 11,281 คน ที่ประเมินยาปฏิชีวนะเพื่อรักษา COVID-19 ทั้ง 11 การศึกษาประเมิน azithromycin 9 การศึกษา (10,807 คน) เปรียบเทียบ azithromycin กับการไม่รักษา ยาหลอก หรือการดูแลตามปกติเพียงอย่างเดียว 2 การศึกษาเปรียบเทียบ azithromycin กับยาปฏิชีวนะอื่น: lincomycin (1 การศึกษา, 24 คน) และ clarithromycin (1 การศึกษา, 450 คน) อย่างไรก็ตาม ไม่ได้รายงานข้อมูลที่เราใช้ในการตรวจสอบนี้ ดังนั้นผลลัพธ์ของเราจึงนำไปใช้กับ azithromycin เท่านั้น
7 การศึกษา รวมผู้ป่วยโรค COVID-19 ในระดับปานกลางถึงรุนแรงในโรงพยาบาล และ 4 การศึกษา รวมถึงผู้ป่วยนอกที่ติดเชื้อ COVID-19 ที่ไม่รุนแรง การศึกษาใช้ azithromycin ในขนาดที่ต่างกันและระยะเวลาในการรักษาต่างกัน
เราพบ 19 การศึกษาที่กำลังดำเนินการอยู่ เราไม่ได้จัดประเภท 15 การศึกษาที่เสร็จสิ้นแล้ว เนื่องจากเรากำลังรอข้อมูลเพิ่มเติมจากผู้เขียน หรือยังไม่มีการตีพิมพ์
ผลลัพธ์หลัก
ผู้ป่วยในที่ติดเชื้อ COVID-19 ระดับปานกลางถึงรุนแรง
Azithromycin เทียบกับการดูแลตามปกติเพียงอย่างเดียว ไม่นำไปสู่การเสียชีวิตมากขึ้นหรือน้อยลงใน 28 วันหลังการรักษา (4 การศึกษา 8600 คน)
เมื่อเทียบกับการดูแลตามปกติเพียงอย่างเดียวหรือยาหลอก azithromycin อาจไม่:
• แย่ลง (1 การศึกษา, 7311 คน) หรือ
• ปรับปรุงสภาพของผู้ป่วย (3 การศึกษา 8172 คน);
• เพิ่มหรือลดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ร้ายแรง (4 การศึกษา 794 คน) และปัญหาจังหวะการเต้นของหัวใจ (4 การศึกษา 7865 คน)
Azithromycin อาจเพิ่มผลกระทบที่ไม่พึงประสงค์ที่ไม่ร้ายแรงเล็กน้อยเมื่อเทียบกับการดูแลตามปกติเพียงอย่างเดียว (3 การศึกษา 355 คน)
ไม่มีการศึกษาใดที่พิจารณาคุณภาพชีวิต
ผู้ป่วยนอกที่ติดเชื้อ COVID-19 ที่ไม่รุนแรง
เมื่อเทียบกับการดูแลตามปกติเพียงอย่างเดียวหรือยาหลอก azithromycin อาจทำให้มีความแตกต่างเล็กน้อยหรือไม่แตกต่างใน:
• คนที่เสียชีวิตใน 28 วันหลังการรักษา (3 การศึกษา 876 คน);
• โรคจะแย่ลงใน 28 วันหลังการรักษา (3 การศึกษา, 876 คน) หรือ
• อาการของ COVID-19 จะดีขึ้นใน 14 วันหลังการรักษาหรือไม่ (1 การศึกษา 138 คน)
เราไม่ทราบว่า azithromycin เทียบกับการดูแลตามปกติเพียงอย่างเดียวหรือยาหลอกเพิ่มหรือลดผลกระทบที่ไม่พึงประสงค์ร้ายแรง (2 การศึกษา ผู้เข้าร่วม 454 คน)
ไม่มีการศึกษารายงานเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ที่ไม่ร้ายแรง ปัญหาจังหวะการเต้นของหัวใจ หรือคุณภาพชีวิต
ข้อจำกัดของหลักฐานคืออะไร
เรามีความมั่นใจเป็นอย่างยิ่งในหลักฐานของ azithromycin สำหรับผู้ป่วยใน COVID-19 อย่างไรก็ตาม เราไม่ค่อยมั่นใจในหลักฐานของ azithromycin ในผู้ป่วยนอก สาเหตุหลักมาจากการศึกษาไม่กี่เรื่องที่มีข้อบกพร่องเช่นกัน ดังนั้นเราจึงไม่สามารถสรุปผลที่เชื่อถือได้ เราพบหลักฐานที่เกี่ยวข้องกับยาปฏิชีวนะเพียงชนิดเดียวคือ azithromycin ดังนั้นเราจึงไม่ทราบผลของยาปฏิชีวนะชนิดอื่นในการรักษา COVID-19 เราจะค้นหาการศึกษาใหม่ต่อไปเพื่อเติมเต็มช่องว่างของหลักฐานนี้ หลักฐานของเราไม่ได้บ่งชี้ว่า azithromycin เป็นวิธีการรักษา COVID-19 ที่มีประสิทธิผล โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อพิจารณาถึงอันตรายจากการดื้อยาต้านจุลชีพ ไม่ควรใช้ Azithromycin หรือยาปฏิชีวนะอื่นๆ เพื่อรักษา COVID-19 นอกการศึกษาที่ออกแบบมาอย่างดี
หลักฐานนี้เป็นปัจจุบันแค่ไหน?
หลักฐานเป็นข้อมูลล่าสุดถึงวันที่ 14 มิถุนายน พ.ศ. 2564
เรามั่นใจว่าความเสี่ยงของการเสียชีวิตในผู้ป่วย COVID-19 ที่รักษาในโรงพยาบาลจะไม่ลดลงด้วยการรักษาด้วย azithromycin หลังจาก 28 วัน นอกจากนี้ จากหลักฐานที่มีความเชื่อมั่นระดับปานกลาง ผู้ป่วยในสถานพยาบาลที่มีโรคระดับปานกลางและรุนแรงอาจไม่ได้รับประโยชน์จาก azithromycin ที่ใช้เป็นยาต้านไวรัสและยาแก้อักเสบสำหรับ COVID-19 เกี่ยวกับการแย่ลงหรือการดีขึ้นทางคลินิก สำหรับบริบทผู้ป่วยนอก ขณะนี้มีหลักฐานที่มีความเชื่อมั่นต่ำว่า azithromycin อาจไม่มีผลดีต่อผู้ป่วย COVID-19 ไม่มีหลักฐานจากการศึกษาแบบ RCTs สำหรับยาปฏิชีวนะชนิดอื่นโดยเป็นยาต้านไวรัสและต้านการอักเสบในการรักษาโรค COVID-19
ตามแนวทางแบบ living ของการทบทวนวรรณกรรมนี้ เราจะปรับปรุงการค้นหาของเราอย่างต่อเนื่องและรวมการทดลองที่เข้าเกณฑ์เพื่อเติมเต็มช่องว่างของหลักฐานนี้ อย่างไรก็ตาม ในเรื่องของหลักฐานของ azithromycin และในบริบทของการดื้อยาต้านจุลชีพ ไม่ควรใช้ยาปฏิชีวนะในการรักษา COVID-19 นอก RCT ที่ออกแบบมาอย่างดี
ผลของยาปฏิชีวนะที่มีศักยภาพในการต้านไวรัสและต้านการอักเสบกำลังถูกตรวจสอบในการทดลองทางคลินิกเพื่อใช้รักษา COVID-19 การใช้ยาปฏิชีวนะเป็นไปตามความตั้งใจในการรักษาโรคไวรัส และไม่ได้มีวัตถุประสงค์หลักในการรักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียร่วมของบุคคลที่มี COVID-19 จำเป็นต้องมีความเข้าใจอย่างถ่องแท้เกี่ยวกับหลักฐานปัจจุบันเกี่ยวกับประสิทธิผลและความปลอดภัยของยาปฏิชีวนะในการรักษาเป็นยาต้านไวรัสสำหรับ COVID-19 จากการศึกษาแบบ randomized controlled trials (RCTs)
เพื่อประเมินประสิทธิภาพและความปลอดภัยของยาปฏิชีวนะโดยเปรียบเทียบระหว่างกัน ไม่มีการรักษา มาตรฐานการดูแลเพียงอย่างเดียว ยาหลอก หรือวิธีการเชิงรุกอื่นๆ ที่พิสูจน์ประสิทธิภาพในการรักษาผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยในจากโควิด-19
เราค้นหา Cochrane COVID-19 Study Register (รวมถึง MEDLINE, Embase, ClinicalTrials.gov, WHO ICTRP, medRxiv, CENTRAL), Web of Science และ WHO COVID-19 Global literature on coronavirus disease เพื่อหาการศึกษาที่เสร็จสิ้นและกำลังดำเนินการจนถึง 14 มิถุนายน 2021 .
RCTs ถูกรวมถ้าเปรียบเทียบระหว่างยาปฏิชีวนะด้วยกัน ไม่มีการรักษา การดูแลมาตรฐานเพียงอย่างเดียว ยาหลอก หรือวิธีการอื่น ๆที่พิสูจน์แล้ว สำหรับการรักษาผู้ที่ได้รับการยืนยันว่าติดเชื้อ COVID-19 โดยไม่คำนึงถึงความรุนแรงของโรค รักษาในบริบทผู้ป่วยในหรือผู้ป่วยนอก
วิธีการร่วม (Co-interventions) จะต้องเหมือนกันในทั้ง 2 กลุ่มของการศึกษา เราไม่รวมการศึกษาที่เปรียบเทียบยาปฏิชีวนะกับการวิธีการทางเภสัชวิทยาอื่นๆ ที่ประสิทธิผลยังไม่ได้รับการพิสูจน์
เราประเมินความเสี่ยงของอคติของผลลัพธ์หลักโดยใช้เครื่องมือความเสี่ยงของอคติของ Cochrane (ROB 2) สำหรับ RCT เราใช้ GRADE เพื่อประเมินความเชื่อมั่นของหลักฐานสำหรับผลลัพธ์หลักดังต่อไปนี้: 1. การรักษาผู้ป่วยในที่ติดเชื้อ COVID-19 ในระดับปานกลางถึงรุนแรง: การตาย อาการทางคลินิกแย่ลง หมายถึงความจำเป็นใหม่ในการใส่ท่อช่วยหายใจหรือการเสียชีวิต การดีขึ้นทางคลินิกที่กำหนดโดย การออกจากโรงพยาบาลโดยยังมีชีวิต คุณภาพชีวิต เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์และเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ร้ายแรง และภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ 2. การรักษา COVID-19 ในผู้ป่วยนอกที่ไม่มีอาการหรือมีอาการเล็กน้อย: การตาย อาการทางคลินิกแย่ลง หมายถึง การเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลหรือการเสียชีวิต การดีขึ้นทางคลินิก หมายถึง การหายของอาการ คุณภาพชีวิต เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์และเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ร้ายแรง และภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ
เรารวบรวม 11 การศึกษา มีผู้เข้าร่วม 11,281 คน ซึ่งมีอายุเฉลี่ย 54 ปีในการศึกษาเรื่องยาปฏิชีวนะ เปรียบเทียบกับยาหลอก การดูแลมาตรฐานเพียงอย่างเดียว หรือยาปฏิชีวนะชนิดอื่น ไม่พบการศึกษาเปรียบเทียบยาปฏิชีวนะกับวิธีการที่มีการพิสูจน์ประสิทธิภาพแล้ว การศึกษาทั้งหมดตรวจสอบ azithromycin 2 การศึกษาตรวจสอบยาปฏิชีวนะอื่น ๆ เทียบกับ azithromycin 7 การศึกษาตรวจสอบผู้ป่วยในที่เป็น COVID-19 ในระดับปานกลางถึงรุนแรง และ 4 การศึกษาตรวจสอบผู้ป่วย COVID-19 ที่ไม่รุนแรงในบริบทผู้ป่วยนอก 8 การศึกษามีการออกแบบเปิด 2 การศึกษาถูกปกปิดควบคุมโดยกลุ่มควบคุมที่ได้ยาหลอก และ 1 การศึกษาไม่ได้รายงานเกี่ยวกับการปกปิด เราพบ 19 การศึกษาที่กำลังดำเนินการอยู่ และ 15 การศึกษา ที่รอการจำแนกประเภทเนื่องจากรอการเผยแพร่ผลลัพธ์หรือการชี้แจงความไม่สอดคล้องกัน
จากผลของ 30 การศึกษา ที่มีส่วนทำให้เกิดผลลัพธ์หลักโดยการศึกษาที่รวบรวมมา 17 รายการได้รับการประเมินว่ามีความเสี่ยงต่ำโดยรวม และ 13 รายการมีข้อกังวลบางประการเกี่ยวกับอคติ มีเพียงการศึกษาที่ศึกษาเกี่ยวกับยา azithromycin เท่านั้นที่รายงานข้อมูลที่เข้าเกณฑ์สำหรับผลลัพธ์หลักที่มีลำดับความสำคัญสูง ปริมาณยา Azithromycin และระยะเวลาในการรักษาแตกต่างกันไปตามการศึกษาที่รวบรวมไว้
Azithromycin สำหรับการรักษา COVID-19 เทียบกับยาหลอกหรือการดูแลมาตรฐานเพียงอย่างเดียวในผู้ป่วยใน
เรามั่นใจมากว่า azithromycin มีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อการตายจากทุกสาเหตุในวันที่ 28 เมื่อเทียบกับการดูแลมาตรฐานเพียงอย่างเดียว (risk Ratio (RR) 0.98; 95% confidence interval (CI) 0.90 ถึง 1.06; ผู้เข้าร่วม 8600 คน; 4 การศึกษา; หลักฐานความเชื่อมั่นสูง) Azithromycin อาจมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่ออาการทางคลินิกที่แย่ลงหรือเสียชีวิตในวันที่ 28 (RR 0.95; 95% CI 0.87 ถึง 1.03; ผู้เข้าร่วม 7311 คน; 1 การศึกษา; หลักฐานความเชื่อมั่นปานกลาง) ต่อการดีขึ้นทางคลินิกในวันที่ 28 (RR 0.96; 95% CI 0.84 ถึง 1.11; ผู้เข้าร่วม 8172 คน; 3 การศึกษา; หลักฐานความเชื่อมั่นปานกลาง) เกี่ยวกับเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ที่ร้ายแรงในระหว่างระยะเวลาที่ทำการศึกษา (RR 1.11; 95% CI 0.89 ถึง 1.40; ผู้เข้าร่วม 794 คน; 4 การศึกษา; หลักฐานความเชื่อมั่นปานกลาง) และภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะในระหว่างระยะเวลาการศึกษา (RR 0.92; 95% CI 0.73 ถึง 1.15; ผู้เข้าร่วม 7865 คน; 4 การศึกษา; หลักฐานความเชื่อมั่นปานกลาง) เปรียบเทียบกับยาหลอกหรือการดูแลมาตรฐานเพียงอย่างเดียว Azithromycin อาจเพิ่มเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ใดๆ ขึ้นเล็กน้อยในระหว่างการศึกษา (RR 1.20; 95% CI 0.92 ถึง 1.57; ผู้เข้าร่วม 355 คน; 3 การศึกษา; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ) เมื่อเทียบกับการดูแลมาตรฐานเพียงอย่างเดียว ไม่มีการศึกษารายงานคุณภาพชีวิตถึง 28 วัน
Azithromycin สำหรับการรักษา COVID-19 เทียบกับยาหลอกหรือการดูแลมาตรฐานเพียงอย่างเดียวในผู้ป่วยนอก
Azithromycin อาจมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยเมื่อเปรียบเทียบกับยาหลอกหรือการดูแลมาตรฐานเพียงอย่างเดียวในการตายจากทุกสาเหตุในวันที่ 28 (RR 1.00; 95% CI 0.06 ถึง 15.69; ผู้เข้าร่วม 876 คน; 3 การศึกษา; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ) ต่อการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล หรือเสียชีวิตภายใน 28 วัน (RR 0.94; 95% CI 0.57 ถึง 1.56; ผู้เข้าร่วม 876 คน; 3 การศึกษา; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ) และการหายของอาการในวันที่ 14 (RR 1.03; 95% CI 0.95 ถึง 1.12; ผู้เข้าร่วม 138 คน; 1 ศึกษา; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำ) เราไม่แน่ใจว่า azithromycin เพิ่มหรือลดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ร้ายแรงเมื่อเทียบกับยาหลอกหรือการดูแลมาตรฐานเพียงอย่างเดียว (ผู้เข้าร่วม 0 คนมีอาการไม่พึงประสงค์ร้ายแรง ผู้เข้าร่วม 454 คน; 2 การศึกษา; หลักฐานความเชื่อมั่นต่ำมาก) ไม่มีการศึกษาที่รายงานเกี่ยวกับเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะในระหว่างระยะเวลาที่ทำการศึกษา หรือคุณภาพชีวิตถึง 28 วัน
Azithromycin สำหรับการรักษา COVID-19 เมื่อเทียบกับยาปฏิชีวนะอื่น ๆ ในผู้ป่วยในและผู้ป่วยนอก
1 การศึกษาเปรียบเทียบ azithromycin กับ lincomycin ในผู้ป่วยใน แต่ไม่ได้รายงานผลลัพธ์หลักใดๆ
อีก 1 การศึกษาเปรียบเทียบ azithromycin กับ clarithromycin ในผู้ป่วยนอก แต่ไม่ได้รายงานผลลัพธ์ที่เกี่ยวข้องกับการทบทวนวรรณกรรมนี้
แปลโดย ศ.นพ.ภิเศก ลุมพิกานนท์ ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 12 พฤศจิกายน 2021