Pytanie badawcze

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy leczenie uzupełniające (terapie stosowane jako uzupełnienie standardowych metod leczenia) inne niż kortykosteroidy (rodzaj leku przeciwzapalnego) są lepsze lub gorsze od standardowego leczenia (antybiotyki, stosowane z kortykosteroidami lub bez nich) samodzielnie lub z placebo (leczenie obojętne) w leczeniu osób z ostrym bakteryjnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych (bakteryjne zakażenie błon otaczających i chroniących mózg). Aby odpowiedzieć na to pytanie, dokonano przeglądu dostępnych dowodów dotyczących wpływu terapii uzupełniających innych niż kortykosteroidy na zgon, utratę słuchu i inne następstwa neurologiczne (następstwa choroby) u osób z ostrym bakteryjnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.

Wprowadzenie

Ostre bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to zakażenie błon ochronnych otaczających mózg, zwanych oponami mózgowymi. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych powoduje zapalenie i uszkodzenie tkanki mózgowej, prowadząc do śmierci w 7% do 50% przypadków. U osób, które przeżyły zakażenie, często występują następstwa neurologiczne (objawy neurologiczne, które utrzymują się po wyleczeniu zakażenia, takie jak utrata słuchu, niepełnosprawność ruchowa, problemy miejscowe (ogniskowe deficyty neurologiczne lub utrata normalnej funkcji mózgu, rdzenia kręgowego lub nerwów, które są zlokalizowane w określonym obszarze ciała), napady i zaburzenia poznawcze, które często prowadzą do trudności w nauce u dzieci i problemów z powrotem do pracy u dorosłych), które mogą trwać od tygodni do lat. Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest leczone antybiotykami jako podstawową terapią, a kortykosteroidy są jedyną zalecaną terapią adjuwantową, która okazała się poprawiać wyniki leczenia. Chcieliśmy się dowiedzieć, czy stosowanie terapii uzupełniających, innych niż kortykosteroidy, jest lepsze lub gorsze od standardowego leczenia samego lub z placebo u osób z ostrym bakteryjnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.

Okres wyszukiwania danych

Niniejsze dane są aktualne do września 2021 roku.

Charakterystyka badania

Oceniliśmy wszystkie adiuwantowe terapie farmakologiczne (z wyjątkiem kortykosteroidów), dla których znaleźliśmy randomizowane badania kontrolowane (rodzaj badania, w którym uczestnicy są losowo przydzielani do jednej z dwóch lub więcej grup leczenia) przeprowadzone u osób z ostrym bakteryjnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Znaleziono osiem badań, w których analizowano pięć różnych interwencji.

W trzech badaniach (1274 uczestników) oceniano stosowanie paracetamolu u dzieci (z wyłączeniem noworodków) z bakteryjnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Wszystkie badania zostały sfinansowane przez organizacje rządowe lub fundacje badawcze. Jedno badanie dodatkowo zgłosiło wsparcie finansowe ze strony gazety codziennej, a jedno - ze strony firmy farmaceutycznej.

W dwóch badaniach (49 uczestników) oceniano immunoglobuliny w bakteryjnym zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych. Jedno badanie obejmowało dzieci (z wyłączeniem noworodków), a drugie - dorosłych w nieokreślonym wieku. Nie podano źródeł finansowania. Jedno z badań otrzymało dodatkowy grant od firmy farmaceutycznej.

W jednym badaniu (15 uczestników) oceniano heparynę (rozrzedzacz krwi) u dorosłych z bakteryjnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Badanie zostało sfinansowane przez fundację badawczą.

Jedno badanie (57 uczestników) oceniało stosowanie pentoksyfiliny u dzieci (z wyłączeniem noworodków) z bakteryjnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. Nie podano źródeł finansowania.

W jednym badaniu (30 uczestników) oceniano mieszaninę kwasu bursztynowego, inozyny, nikotynamidu i mononukleotydu ryboflawiny u dzieci (z wyłączeniem noworodków). Nie podano źródeł finansowania.

Najważniejsze wyniki

Stwierdzono, że paracetamol może stanowić niewielką różnicę lub nie stanowić żadnej różnicy w odniesieniu do liczby zgonów (paracetamol 35,2% (potencjalnie powodujący od 7,1% mniej zgonów do 3,4% więcej zgonów) w porównaniu z placebo 37,4%, dowody o niskiej pewności). Paracetamol może powodować niewielką lub żadną różnicę w zakresie utraty słuchu (paracetamol 19,6% w porównaniu z placebo 18,8%, dowody o niskiej pewności); następstw neurologicznych innych niż utrata słuchu (paracetamol 32,1% w porównaniu z placebo 20,6%, dowody o niskiej pewności); lub ciężkiej utraty słuchu (paracetamol 11,7% w porównaniu z placebo 12,2%, dowody o niskiej pewności). Paracetamol może powodować nieco więcej krótkoterminowych następstw neurologicznych innych niż utrata słuchu (paracetamol 15,7% w porównaniu z placebo 7,9%, dowody o małej pewności) i nieco więcej długoterminowych następstw neurologicznych innych niż utrata słuchu (paracetamol 8,8% w porównaniu z placebo 3,8%, dowody o małej pewności). Nie zaobserwowano żadnych poważnych działań niepożądanych.

Wpływ immunoglobulin, heparyny, pentoksyfiliny oraz mieszaniny kwasu bursztynowego, inozyny, nikotynamidu i mononukleotydu ryboflawiny na liczbę zgonów jest niepewny ze względu na bardzo małą pewność dowodów. Nie odnotowano działań niepożądanych w przypadku immunoglobulin (dowody o bardzo niskiej pewności), natomiast u pacjentów otrzymujących mieszaninę kwasu bursztynowego, inozyny, nikotynamidu i mononukleotydu ryboflawiny (grupa interwencyjna) odnotowano 3,3% częstość występowania reakcji alergicznych (dowody o bardzo niskiej pewności). Żaden z naszych pozostałych rezultatów (utrata słuchu, następstwa neurologiczne inne niż utrata słuchu, głęboki ubytek słuchu oraz krótko- lub długoterminowe następstwa neurologiczne inne niż utrata słuchu) nie został opisany w tych badaniach.

Wiarygodność danych naukowych

Wiarygodność dowodów w przypadku stosowania paracetamolu była niska dla wszystkich wyników z powodu problemów z projektem badania, niespójności wyników i zbyt małej liczby uczestników w badaniach oraz rzadkiego raportowania wyników będących przedmiotem zainteresowania tego przeglądu. Wiarygodność dowodów była bardzo niska w przypadku wszystkich pozostałych metod leczenia ze względu na problemy z projektem badania i niewystarczającą ilość danych. W chwili obecnej nie można wyciągnąć żadnych wniosków na temat skuteczności któregokolwiek z ocenianych sposobów leczenia z powodu ograniczonej i niskiej jakości dowodów. Może się to zmienić, jeśli dostępne będą wyniki większych badań o udoskonalonych projektach.