Czym jest blokada nerwów obwodowych?

Blokada nerwów obwodowych (ang. peripheral nerve block) polega na wstrzyknięciu leku miejscowo znieczulającego w pobliżu nerwów w celu czasowego zablokowania przesyłania impulsów bólowych do mózgu. Można ją stosować razem z innymi lekami przeciwbólowymi lub bez nich. Blokadę można zastosować w postaci pojedynczego zastrzyku lub w sposób ciągły za pomocą wenflonu (kroplówki).

Dlaczego to pytanie jest ważne?

Złamania kości udowej powszechnie występują u osób starszych. Zwykle konieczna jest operacja w celu jej naprawy. Złamania kości udowej są bardzo bolesne. Opioidy, takie jak morfina, będące silnymi środkami przeciwbólowymi, często stosuje się w celu uśmierzenia bólu związanego ze złamaniem kości udowej. Jednak osoby starsze nie tolerują dobrze dużych dawek opioidów. Ponadto u osób ze złamaniem kości udowej mogą wystąpić powikłania, takie jak splątanie, zawał serca oraz zakażenie dróg oddechowych.

Blokada nerwów obwodowych może poprawić mobilność osób ze złamaniem kości udowej i zmniejszyć ryzyko powikłań poprzez zmniejszenie stosowania opioidów oraz lepsze uśmierzanie bólu.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Celem niniejszego przeglądu było sprawdzenie, czy stosowanie blokady nerwów obwodowych w porównaniu z niestosowaniem tej blokady (całkowity brak blokady lub placebo) u osób ze złamaniem kości udowej może zmniejszyć:

• ból podczas poruszania się;

• wystąpienie powikłań takich jak: splątanie, zawał serca i zakażenie dróg oddechowych;

• ryzyko zgonu z jakiejkolwiek przyczyny w ciągu 6 miesięcy;

• okres powrotu pacjenta do sprawności po zabiegu; i

• wydatki na leki, które mają uśmierzać ból.

Co zrobiliśmy?

Przeszukano medyczne bazy danych, w celu znalezienia badań, w których oceniano zastosowanie miejscowej blokady nerwów obwodowych w porównaniu z brakiem skutecznej blokady nerwów (tj. brak blokady albo placebo) w uśmierzaniu bólu u osób ze złamaniem kości udowej. Uczestnicy badania mieli więcej niż 16 lat i złamaną kość udową. Szukano badań z randomizacją (RCT), w których uczestników przydzielano losowo do grup leczenia.

Czego się dowiedzieliśmy?

Do analizy włączono 49 badań obejmujących 3061 uczestników (wiek śr. 59–89 lat); 1553 uczestników otrzymało blokadę nerwów obwodowych, a 1508 nie otrzymało tej blokady. Dodatkowe środki przeciwbólowe, w tym opioidy, były dostępne dla wszystkich uczestników, w razie potrzeby. Badania przeprowadzono w różnych krajach i opublikowano w latach 1980–2020. 26 badań otrzymało finansowanie niekomercyjne, a w przypadku pozostałych badań nie podano źródła finansowania.

Główne wyniki

Blokada nerwów obwodowych złagodziła ból podczas poruszania się o 2,5 punktu w skali od 1 do 10, w porównaniu z niestosowaniem blokady nerwów (11 badań, 503 uczestników). Zastosowanie blokady nerwów obwodowych zmniejszyło ryzyko splątania; na każde 12 osób ze złamaniem kości udowej u 1 osoby mniej wystąpi splątanie (13 badań, 1072 uczestników). Nie stwierdzono różnicy pod względem ryzyka wystąpienia zawału serca (1 badanie, 31 uczestników).

Blokada nerwów obwodowych prawdopodobnie zmniejsza ryzyko zakażenia dróg oddechowych (3 badania, 131 uczestników) oraz skraca czas do pierwszego uruchamiania pacjenta po operacji o 11 godzin (3 badania, 208 uczestników). Nie stwierdzono różnicy w zakresie ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny w ciągu 6 miesięcy (11 badań, 617 uczestników). Koszty leków stosowanych w uśmierzaniu bólu były nieznacznie mniejsze porównując pojedynczy zastrzyk w celu blokady nerwów obwodowych z niestosowaniem blokady (1 badanie, 75 uczestników).

Jak wiarygodne są wyniki?

Jakość danych dotyczących złagodzenia bólu podczas poruszania się i zmniejszenia ryzyka splątania została oceniona jako wysoka; jakość danych dotyczących zmniejszenia ryzyka zakażenia dróg oddechowych jest umiarkowana. Jednak dane dotyczące zawału serca, zgonu, czasu do pierwszego uruchomienia pacjenta i kosztów leków stosowanych w uśmierzaniu bólu cechują się najmniejszą wiarygodnością, głównie dlatego, że dane te pochodzą z małych badań o niewielkiej liczbie uczestników.

Wnioski

Znaleziono wystarczającą liczbę danych o dobrej jakości, aby poprzeć stosowanie blokady nerwów obwodowych u pacjentów ze złamaniem kości udowej. W celu wyjaśnienia wpływu blokady nerwów obwodowych na ryzyko zawału serca i zgonu konieczne są dalsze badania.

Jak bardzo aktualny jest ten przegląd?

Prezentowany przegląd badań został uaktualniony. Dane naukowe są aktualne do 16 listopada 2019 r.