Jaki jest cel tego przeglądu?
Celem niniejszego przeglądu Cochrane było ustalenie, czy przyjmowanie mikroelementów i antyoksydacyjnych witamin w postaci suplementów spowalnia rozwój AMD i zapobiega utracie wzroku. Badacze Cochrane zebrali i przeanalizowali wszystkie istotne badania w celu odpowiedzi na to pytanie i zidentyfikowali 19 badań.

Główne wyniki
Przyjmowanie suplementów multiwitaminowych zawierających związki antyoksydacyjne może spowolnić rozwój AMD. Największe korzyści będą widoczne u chorych z większym ryzykiem progresji zmian. Chociaż suplementy witaminowe są ogólnie uważane za bezpieczne, badania zawarte w niniejszym przeglądzie były zbyt małe, aby dostarczyć dobrych danych naukowych odnośne bezpieczeństwa podczas ich przyjmowania.

Co badano w ramach tego przeglądu?
AMD jest chorobą, która dotyka centralnej części (plamka żółta) światłoczułej tkanki znajdującej się na dnie oka (siatkówka). Plamka żółta ulega degeneracji wraz z wiekiem. U niektórych osób proces ten jest szybszy, co jest związane z określonym wyglądem tylnej części oka. Na najwcześniejszym etapie (wczesne AMD) na dnie oka pojawiają się żółte plamki (złogi lipidowo-białkowe, tzw. druzy), które są widoczne pod siatkówką w czasie badania okulistycznego. Osoba, u której takie zmiany występują jest prawdopodobnie nieświadoma zaistniałego problemu. Rozwój AMD może doprowadzić do utraty komórek w tylnej części oka, które są niezbędne w procesie widzenia. Zjawisko to jest znane jako zanik geograficzny. Czasami w plamce żółtej tworzą się nowe (szkodliwe) naczynia krwionośne. Te naczynia mogą krwawić i powodować powstawanie blizn. Zjawisko to nazywa się neowaskularyzacją lub wilgotnym/wysiękowym AMD. Wszelkie uszkodzenia plamki mogą mieć wpływ na widzenie, szczególnie w centralnej części pola widzenia. Neowaskularyzacja i zanik geograficzny są późnym stadium AMD.

Jest możliwe, że witaminy antyoksydacyjne mogą wspomóc chronić plamkę żółtą przed tą degradacją i utratą wzroku. Witamina C i E, beta-karoten, luteina, zeaksantyna i cynk to przykłady związków antyoksydacyjnych powszechnie spotykanych w suplementach witaminowych.

Badacze Cochrane przeanalizowali skutki przyjmowania tych suplementów wśród osób z AMD. Istnieje inny przegląd systematycznych Cochrane dotyczący skuteczności przyjmowania takich suplementów u osób, którzy nie mają jeszcze zmian o typie AMD.

Jakie są główne wyniki przeglądu?
Odnaleziono 19 badań spełniających kryteria włączenia. Dziesięć badań pochodziło z Europy, sześć z USA, dwa z Chin i jedno z Australii. W badaniach tych porównywano suplementy multiwitaminowe, cynk, witaminę E, luteinę i zeaksantynę z placebo.

• Przyjmowanie witamin antyoksydacyjnych w połączeniu z cynkiem prawdopodobnie spowalnia rozwój w kierunku późnego stadium AMD i utratę wzroku (dane naukowe o umiarkowanej pewności co do wiarygodności obserwowanego efektu - przyp. tłum.). Może też spowodować niewielką poprawę w jakości życia (dane naukowe o niskiej pewności).
• Przyjmowanie samej luteiny (lub w połączeniu z zeaksantyną) może mieć niewielki lub żaden wpływ na progresję AMD w kierunku późnego stadium i utratę wzroku (dane naukowe o niskiej pewności).
• Przyjmowanie samej witaminy E może mieć niewielki lub żaden wpływ na progresję AMD w kierunku późnego stadium i utratę wzroku (dane naukowe o niskiej pewności).

Mimo, iż witaminy są ogólnie uważane za bezpieczne, włączone badania były zbyt małe, aby dostarczyć dobrych danych naukowych odnośnie bezpieczeństwa stosowania tych preparatów, a zgłaszane działania niepożądane były niespójnie.

Jak aktualny jest przegląd?
Wyszukiwane badania były opublikowane do 29 marca 2017 r.