استفاده از روش اکستراکورپورال فوتوفرزیس در مدیریت بالینی بیماری حاد پیوند علیه میزبان پس از پیوند سلول بنیادی خون‌ساز در کودکان بیمار

پیشینه

بیماری حاد پیوند علیه میزبان (acute graft-versus-host disease) از عوارض شایع پس از پیوند سلول بنیادی خون‌ساز ((haematopoietic stem cell transplantation; HSCT)؛ پیوند سلول بنیادی تشکیل دهنده خون) است. سلول‌های ایمنی (سلول‌های سفید خون) فرد اهدا-کننده، سلول‌های فرد بیمار را به عنوان جسم خارجی («غیر-خودی») تشخیص می‌دهد. بنابراین، سلول‌های ایمنی پیوند شده، به سلول‌های فرد گیرنده حمله می‌کنند. از بین بافت‌های مختلف بدن، پوست، کبد و روده اندام‌های اصلی هستند که بیش از بقیه تحت تاثیر قرار می‌گیرند. این واکنش‌های ایمنی بدن ممکن است سبب التهاب حاد (ورم ناگهانی) و پس از آن تغییرات مزمن (طولانی-مدت) اندام‌ها (به عنوان مثال، فیبروز؛ اسکار ریه‌ها) شود. درمان خط-اول، در موارد مقاوم به درمان (که در آن بیماری نسبت به درمان، مقاوم است)، معمولا شامل استفاده از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی (که قدرت سیستم ایمنی بدن را کاهش می‌دهند) مانند کورتیکواستروئیدها در ترکیب با دیگر عوامل سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است. استفاده از این داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی، برای سرکوب حمله با واسطه سیستم ایمنی به سلول‌های فرد گیرنده طراحی شده است. اثربخشی محدود و عوارض جانبی شدید این داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی، منجر به استفاده از روش‌های جایگزین شده است.

اکستراکورپورال فوتوفرزیس (extracorporeal photopheresis; ECP) یک روش درمانی تعدیل‌کننده سیستم ایمنی است که شامل مجموعه‌ای از سلول‌های ایمنی از خون محیطی در خارج از بدن فرد است. این سلول‌های ایمنی ابتدا در معرض یک عامل فوتواکتیو (یک ماده شیمیایی که به قرار گرفتن در معرض نور پاسخ می‌دهد؛ به عنوان مثال 8-متوکسی‌پسورالن) و پس از آن رادیاسیون اشعه فرابنفش-A قرار گرفته و سپس دوباره به بدن بیمار تزریق می‌شوند. تاثیرات تعدیل‌کنندگی سیستم ایمنی این پروسیجر به‌طور کامل مشخص نشده‌اند.

در حال حاضر در چندین گایدلاین پیشنهاد شده که در کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری حاد پیوند علیه میزبان پس از HSCT، از ECP استفاده شود.

ویژگی‌های مطالعه

در این مرور، به منظور یافتن کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) (مطالعات بالینی که در آنها افراد به‌طور تصادفی به یکی از دو یا چند گروه درمان اختصاص داده می‌شوند) بانک‌های اطلاعاتی علمی را جست‌وجو کردیم که برای بررسی اثربخشی و بی‌خطری ECP در مدیریت بالینی بیماری حاد پیوند علیه میزبان پس از HSCT در کودکان و نوجوانان (زیر 18 سال) طراحی شدند.

نتایج

نسخه اصلی این مرور و هر دو به‌روزرسانی مرور اول و دوم هیچ RCTای را پیدا نکردند که اثربخشی ECP را در کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری حاد پیوند در مقابل میزبان پس از HSCT بررسی کرده باشد. توصیه‌های کنونی، فقط بر پایه نتایج مطالعات گذشته‌نگر (مطالعاتی که در آنها پیامدها برای شرکت‌کنندگان پیش از شروع مطالعه رخ داده) یا مطالعات مشاهده‌ای (مطالعاتی که در آنها محققان به دنبال انجام مداخله نیستند و فقط رویدادها را مشاهده می‌کنند) بنا شده‌اند. توصیه می‌شود که از روش ECP برای درمان کودکان و نوجوانان پس از HSCT، فقط در RCTها استفاده شود.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان: 

اثربخشی ECP در درمان aGvHD در کودکان و نوجوانان پس از HSCT مشخص نیست، و استفاده از آن باید درون RCTها محدود شود. چنین مطالعاتی باید به مقایسه ECP به‌تنهایی یا در ترکیب با درمان استاندارد در مقابل درمان استاندارد به‌تنهایی بپردازند. به‌روزرسانی مرور در سال 2021 هیچ مطلبی را به این نتیجه‌گیری اضافه نکرد.

خلاصه کامل را بخوانید...
پیشینه: 

بیماری حاد پیوند علیه میزبان (acute graft-versus-host disease; aGvHD)، از علل عمده موربیدیتی و مورتالیتی پس از پیوند سلول بنیادی خون‌ساز (haematopoietic stem cell transplantation; HSCT) است، که در 8% تا 85% از دریافت‌کنندگان پیوند رخ می‌دهد. در حال حاضر، پایه اصلی درمان برای aGvHD، استفاده از کورتیکواستروئیدها است. با این حال، درمان استانداردی تائید شده‌ای برای aGvHD مقاوم به استروئید وجود ندارد. اکستراکورپورال فوتوفرزیس (extracorporeal photopheresis; ECP)، نوعی از روش تعدیل‌کننده سیستم ایمنی (immunomodulatory) میان گزینه‌های مختلف درمانی است که شامل قرار دادن مجموعه‌ای از سلول‌های تک-هسته‌ای محیطی در شرایط آزمایشگاهی، در معرض عامل فوتواکتیو 8-متوکسی‌پسورالن (8-methoxypsoralen) و رادیاسیون اشعه فرابنفش-A، و اینفیوژن دوباره این سلول‌های خونی درمان‌شده به بیمار است. مکانیزم عمل ECP به طور کامل شناخته نشده است. این دومین به‌روزرسانی از یک مرور کاکرین است که ابتدا در سال 2014 منتشر و آخرین بار در سال 2015 به‌روز شد.

اهداف: 

ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) ECP در مدیریت aGvHD در کودکان و نوجوانان پس از HSCT.

روش‌های جست‌وجو: 

پایگاه ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)، بانک‌های اطلاعاتی MEDLINE (PubMed) و Embase را از زمان آغاز به کار آنها تا 25 ژانویه 2021 جست‌وجو کردیم. فهرست منابع مطالعات بالقوه مرتبط را بدون هیچ گونه محدودیت زبانی جست‌وجو کردیم. پنج خلاصه مقاله ارائه شده در کنفرانس و نه پایگاه ثبت کارآزمایی بالینی را به ترتیب در 9 نوامبر 2020 و 12 نوامبر 2020 جست‌وجو کردیم.

معیارهای انتخاب: 

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) که در آنها ECP با یا بدون درمان استاندارد در برابر گروه درمان استاندارد به‌تنهایی در کودکان و نوجوانان مبتلا به aGvHD پس از HSCT مقایسه شده باشد.

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 

دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به انتخاب مطالعه پرداختند. عدم-توافق در انتخاب کارآزمایی‌ها با مشورت با نویسنده سوم مرور برطرف شد.

نتایج اصلی: 

مطالعه بیشتری را در به‌روزرسانی 2021 شناسایی نکردیم، بنابراین هنوز هیچ مطالعه‌ای وجود ندارد که معیارهای ورود را در این مرور داشته باشد.

یادداشت‌های ترجمه: 

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Tools
Information