آسم وضعیتی شایع است که راههای هوایی - لولههای کوچکی که هوا را به داخل و خارج ریهها منتقل میکنند - را درگیر میکند. هنگامی که فرد مبتلا به آسم با یک عامل تحریککننده تماس پیدا میکند (محرک آسم)، عضلات اطراف دیوارههای راههای هوایی منقبض میشوند، بهطوریکه راههای هوایی باریک شده و پوشش داخلی آن ملتهب و شروع به تورم میکند. این امر منجر به بروز نشانههای آسم میشود که عبارتند از خسخس سینه (wheezing)، سرفه و تنگی نفس. این نشانهها میتوانند منجر به حمله آسم یا تشدید آن شوند. التهاب زمینهای در ریه افراد میتواند باعث ایجاد مخاط یا خلط چسبندهای شود که ممکن است راههای هوایی را تنگ کند. آسم درمان قطعی ندارد؛ بااینحال، داروهایی وجود دارند که به اکثر افراد امکان کنترل بیماری را داده و به آنها اجازه میدهند تا زندگی روزمره خود را بهطور عادی دنبال کنند.
بتا 2 -آگونیستهای طولانیاثر مانند فورموترول (formoterol) و سالمترول (salmeterol)، با معکوس کردن تنگی راههای هوایی که در طول حمله آسم رخ میدهد، عمل میکنند. این داروها که به شکل اسپری استنشاقی مصرف میشوند، باعث بهبودی در عملکرد ریه، نشانههای بیماری، کیفیت زندگی و کاهش تعداد حملات آسم میشوند. بااینحال، نگرانیهایی در مورد بیخطری (safety) مصرف بتا 2 -آگونیست طولانیاثر وجود دارد، بهویژه در افرادی که کورتیکواستروئیدهای استنشاقی را برای کنترل التهاب زمینهای مصرف نمیکنند.
ما این مرور را انجام دادیم تا بیخطری مداخله را برای افرادی که روزانه فورموترول مصرف میکنند، در مقایسه با افرادی که روزانه سالمترول مصرف میکنند، دقیقتر بررسی کنیم. تمام شرکتکنندگان تحت درمان منظم زمینهای با کورتیکواستروئیدهای استنشاقی قرار داشتند. سه کارآزمایی را روی 1116 بزرگسال و یک کارآزمایی را روی 156 کودک پیدا کردیم. اطلاعات کافی برای نتیجهگیری در مورد بیخطری نسبی مصرف منظم فورموترول و سالمترول در مدیریت بالینی آسم مزمن وجود نداشت، اما عوارض جدی مرتبط با آسم نادر بوده و فقط یک مورد مرگومیر غیرمرتبط با آسم گزارش شد.
چهار مطالعه را شناسایی کردیم که تاثیرات مصرف فورموترول منظم را با سالمترول منظم مقایسه کردند (بدون کورتیکواستروئیدهای استنشاقی تصادفیسازی شده، اما همه شرکتکنندگان تحت درمان منظم با کورتیکواستروئیدهای استنشاقی زمینهای قرار داشتند). بروز وقایع نادر بودند و در نتیجه، تعداد بیماران مورد مطالعه برای اتخاذ هرگونه نتیجهگیری قطعی در مورد بیخطری (safety) نسبی فورموترول و سالمترول، بسیار کم بود. بروز عوارض جانبی جدی مرتبط با آسم نادر بوده و هیچ موردی از مرگومیرهای مرتبط با آسم گزارش نشد.
افزایش عوارض جانبی جدی با استفاده منظم از فورموترول (formoterol) و سالمترول (salmeterol) در مدیریت درمانی آسم مزمن در مرورهای قبلی کاکرین نشان داده شده است.
به دنبال ارزیابی خطرات مورتالیتی و عوارض جانبی جدی غیرکشنده در کارآزماییهایی بودیم که بیماران مبتلا به آسم مزمن را برای دریافت فورموترول منظم در مقایسه با سالمترول منظم تصادفیسازی کردند.
کارآزماییها را با جستوجو در پایگاه ثبت تخصصی کارآزماییهای گروه راههای هوایی در کاکرین شناسایی کردیم. وبسایتهای تولیدکنندگان پایگاههای ثبت کارآزمایی بالینی را برای یافتن دادههای کارآزماییهای منتشرنشده کنترل کردیم، و موارد ثبتشده در سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را در رابطه با فورموترول و سالمترول نیز مورد بررسی قرار دادیم. تاریخ آخرین جستوجو، ژانویه 2012 بود.
کارآزماییهای بالینی کنترلشده و با طراحی موازی (parallel-design) را که با مشارکت بیمارانی در هر سن و با هر شدت آسم انجام شدند، در صورتی وارد این مرور کردیم که بیماران را بهصورت تصادفیسازی شده به درمان با فورموترول منظم در مقایسه با سالمترول منظم اختصاص دادند (بدون استفاده از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی تصادفیسازی شده) و حداقل 12 هفته طول کشیدند.
دو نویسنده بهطور مستقل از هم کارآزماییها را برای ورود به این مرور انتخاب کرده و دادههای پیامد را استخراج کردند. از حامیان و نویسندگان مطالعه درخواست کردیم تا دادههای منتشرنشده را در رابطه با میزان مورتالیتی و عوارض جانبی جدی در اختیار ما قرار دهند.
در این مرور، چهار مطالعه (شامل 1116 بزرگسال و 156 کودک) وارد شدند. همه مطالعات بهصورت برچسب باز انجام شده و بیمارانی را که قبلا کورتیکواستروئیدهای استنشاقی را برای درمان آسم مصرف میکردند، وارد کردند، و همه مطالعات نیز دادههایی را در مورد عوارض جانبی جدی ارائه دادند. همه مطالعات فورموترول را با دوز 12 میکروگرم در مقایسه با سالمترول با دوز 50 میکروگرم، دوبار در روز، مقایسه کردند. همه مطالعات انجامشده روی بزرگسالان، فورادیل آئرولایزر (Foradil Aerolizer) را با سروونت دیسکوس (Serevent Diskus) مقایسه کرده، و مطالعه انجامشده روی کودکان اوکسیس توربوهالر (Oxis Turbohaler) را با سروونت آکوهالر (Serevent Accuhaler) مقایسه کرد. فقط یک مورد مرگومیر میان بزرگسالان رخ داد (که ارتباطی با آسم نداشت) و بین کودکان هیچ موردی از وقوع مرگومیر گزارش نشد، همچنین هنگام مقایسه فورموترول با سالمترول در بزرگسالان (نسبت شانس (OR) پتو (Peto): 0.77؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.46 تا 1.28) یا در کودکان (OR پتو: 0.95؛ 95% CI؛ 0.06 تا 15.33)، هیچ تفاوت معنیداری از نظر عوارض جانبی جدی غیرکشنده مشاهده نشد. در یک بازه زمانی شش ماهه، در مطالعاتی که روی بزرگسالان انجام شد و در این آنالیز مورد استفاده قرار گرفت، درصد بروز عوارض جانبی جدی با فورموترول 5.1% و با سالمترول 6.4% بود؛ و در یک بازه زمانی سه ماهه، درصد بروز عوارض جانبی جدی در کودکان با فورموترول 1.3% و با سالمترول 1.3% گزارش شد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.