پیام‌های کلیدی
- آلمتوزوماب ممکن است خطر عود و پیشرفت بیماری را در مقایسه با اینترفرون بتا-1a زیر جلدی در افراد مبتلا به MS عود کننده-فروکش کننده، نوعی از MS که در آن نشانه‌ها بدتر شده (عود) و به دنبال آن دوره نقاهت (در حال بهبودی) رخ می‌دهد، کاهش دهد.
- برای ارزیابی پیامدهای مرتبط با بیمار مانند کیفیت زندگی و خستگی، انجام مطالعات آتی با طراحی خوبی مورد نیاز است.
موضوع چیست؟
مالتیپل اسکلروزیس (multiple sclerosis; MS) یک بیماری مزمن سیستم عصبی است که افراد جوان و میانسال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. وارد آمدن آسیب‌های مکرر به غلاف میلین (غشایی که اعصاب را پوشش داده و از آنها محافظت می‌کند) و دیگر بخش‌های اعصاب می‌تواند منجر به ناتوانی جدی شود. بیماری MS ممکن است با بروز مشکلاتی در سیستم ایمنی بدن مرتبط باشد. آلمتوزوماب (alemtuzumab) یک داروی بیولوژیک (نوعی آنتی‌بادی) است، که در حال حاضر برای بیماری‌های دیگر استفاده می‌شود.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
هدف ما بررسی فواید و اثرات ناخواسته (به نام عوارض جانبی) مصرف آلمتوزوماب، به تنهایی یا همراه با دیگر درمان‌ها، برای افراد مبتلا به هر نوعی از MS بود. ما می‌خواستیم بدانیم که آلمتوزوماب در مقایسه با دیگر درمان‌های موجود برای افراد مبتلا به MS بهتر بود یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
به دنبال مطالعاتی بودیم که آلمتوزوماب را برای افراد مبتلا به هر نوعی از MS بررسی کردند. تا اکتبر 2020 در منابع علمی به جست‌وجو پرداختیم. نتایج مطالعات وارد شده را آنالیز و مقایسه کرده و ارزیابی کردیم که تا چه اندازه به شواهد موجود اطمینان داریم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
سه مطالعه (شامل 1713 شرکت‌کننده) را یافتیم که معیار انتخاب را در مرور حاضر داشتند. همه مطالعات آلمتوزوماب داخل وریدی (تزریق شده در ورید) را در مقابل اینترفرون بتا-1a زیر جلدی (تزریق شده زیر پوست) را برای افراد مبتلا به MS عود کننده-فروکش کننده مقایسه کردند. دو مطالعه (به نام‌های CARE-MS I و CAMMS223) شرکت‌کنندگان مبتلا به MS را برای اولین بار درمان کردند (یعنی این بیماران قبلا درمان نشده بودند). مطالعه سوم (CARE-MS II) شامل شرکت‌کنندگانی بود که همزمان با درمان با اینترفرون بتا یا گلاتیرامر استات (glatiramer acetate) به مدت حداقل شش ماه، حداقل یک بار دچار عود شدند.
نتایج اصلی
مرور این مطالعات نشان داد که، آلمتوزوماب در مقایسه با اینترفرون بتا-1a زیر جلدی، ممکن است خطر عود و پیشرفت بیماری (بدتر شدن MS) را در افراد مبتلا به MS عود کننده-فروکش کننده کاهش دهد، و تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در نسبتی از شرکت‌کنندگان با حداقل یک عارضه جانبی بر جای بگذارند (اما نسبت بالایی از شرکت‌کنندگان با هر دو دارو، حداقل یک عارضه جانبی را داشتند). اطلاعات کافی در مورد تاثیرات آلمتوزوماب بر دیگر پیامدها مانند کیفیت زندگی و خستگی وجود ندارد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
اعتماد ما به تاثیرات آلمتوزوماب، در مقایسه با اینترفرون بتا-1a، برای پیامدهای اصلی از پائین تا بسیار پائین متغیر است. یعنی، احتمال زیادی وجود دارد که مطالعات آینده بتوانند نتیجه‌گیری ما را تغییر دهند.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا جون 2022 به‌روز است.
آلمتوزوماب در مقایسه با اینترفرون بتا-1a، ممکن است بقای بدون عود و بقای بدون پیشرفت بیماری پایدار را بهبود بخشد، و تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در نسبتی از شرکت‌کنندگان دچار حداقل یک عارضه جانبی برای افراد مبتلا به MS عود کننده-فروکش کننده در 36 ماه ایجاد کند. سطح قطعیت شواهد برای این نتایج، بسیار پائین تا پائین بود.
مالتیپل اسکلروزیس (multiple sclerosis; MS) یک بیماری خود ایمنی، وابسته به سلول T، التهابی، و دمیلینه کننده (demyelinating) سیستم عصبی مرکزی با یک دوره غیر قابل پیش‌بینی است. روش‌های درمانی فعلی MS بر درمان و پیشگیری از تشدید حملات، و پیشگیری از پیشرفت ناتوانی بیمار تمرکز می‌کنند. در حال حاضر هیچ درمانی وجود ندارد که به صورت بی‌خطر و موثری، قادر به دستیابی به این اهداف باشد. کارآزمایی‌های بالینی نشان می‌دهند که آلمتوزوماب (alemtuzumab)، یک آنتی‌بادی مونوکلونال انسانی، می‌تواند یک گزینه درمانی امیدوار کننده برای MS باشد.
ارزیابی فواید و مضرات آلمتوزوماب به تنهایی یا همراه با دیگر درمان‌ها در افراد مبتلا به هر نوعی از MS.
از روش‌های استاندارد و جامع جست‌وجوی کاکرین استفاده کردیم. تاریخ آخرین جست‌وجو 21 جون 2022 بود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را با حضور بزرگسالان مبتلا به هر زیرگروهی از MS وارد کردیم که آلمتوزوماب را به تنهایی یا همراه با دیگر داروها در مقابل دارونما (placebo)؛ داروی فعال دیگر؛ یا آلمتوزوماب با دوز، رژیم، یا مدت زمان متفاوت، مقایسه کردند.
از روش‌های استاندارد کاکرین بهره بردیم. پیامدهای اولیه عبارت بودند از 1. بقای بدون عود، 2. پیشرفت مداوم بیماری، و 3. تعداد شرکت‌کنندگانی که دچار حداقل یک عارضه جانبی شدند. پیامدهای ثانویه، شامل 4. شرکت‌کنندگان بدون ناتوانی بالینی، 5. کیفیت زندگی، 6. تغییر در ناتوانی، 7. خستگی، 8. ضایعات جدید یا بزرگ شده در تصویربرداری رزونانس، و 9. خروج از مطالعه، بودند. از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای بررسی قطعیت شواهد مربوط به هر پیامد استفاده کردیم.
سه RCT (1713 شرکت‌کننده) را وارد کردیم که آلمتوزوماب داخل وریدی را با اینترفرون بتا-1a زیر جلدی برای MS عود کننده-فروکش کننده مقایسه کردند. شرکت‌کنندگان پیش از این درمان نشده (دو مطالعه) یا دچار حداقل یک اپیزود عود پس از اینترفرون یا گلاتیرامر (glatiramer) شدند (یک مطالعه). آلمتوزوماب با دوزهای 12 میلی‌گرم/روز یا 24 میلی‌گرم/روز به مدت پنج روز در ماه‌های 0 و 12، یا 24 میلی‌گرم/روز به مدت سه روز در ماه‌های 12 و 24 تجویز شد. شرکت‌کنندگان در گروه اینترفرون بتا-1a با دوز 44 میکروگرم سه بار در هفته درمان شدند.
آلمتوزوماب با دوز 12 میلی‌گرم: 1. ممکن است بقای بدون عود را در 36 ماه بهبود بخشد (نسبت خطر [HR]: 0.31؛ 95% فاصله اطمینان [CI]: 0.18 تا 0.53؛ 1 مطالعه، 221 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ 2. ممکن است بقای بدون پیشرفت بیماری پایدار را در 36 ماه بهبود بخشد (HR: 0.25؛ 95% CI؛ 0.11 تا 0.56؛ 1 مطالعه، 223 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ 3. ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در نسبتی از شرکت‌کنندگان با حداقل یک عارضه جانبی در 36 ماه ایجاد کند (خطر نسبی [RR]: 1.00؛ 95% CI؛ 0.98 تا 1.02؛ 1 مطالعه، 224 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)، اگرچه نسبتی از شرکت‌کنندگان با حداقل یک عارضه جانبی با هر دو دارو بالا بود؛ 4. ممکن است ناتوانی را در 36 ماه اندکی کاهش دهد (تفاوت میانگین [MD]: 0.70-؛ 95% CI؛ 1.04- تا 0.36-؛ 1 مطالعه، 223 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). شواهد در مورد خطر خروج از مطالعه در 36 ماه بسیار نامشخص است (RR: 0.81؛ 95% CI؛ 0.57 تا 1.14؛ 1 مطالعه، 224 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
آلمتوزوماب با دوز 24 میلی‌گرم: 1. ممکن است بقای بدون عود را در 36 ماه بهبود بخشد (HR: 0.21؛ 95% CI؛ 0.11 تا 0.40؛ 1 مطالعه، 221 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ 2. ممکن است بقای بدون پیشرفت بیماری پایدار را در 36 ماه بهبود بخشد (HR: 0.33؛ 95% CI؛ 0.16 تا 0.69؛ 1 مطالعه، 221 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ 3. ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در نسبتی از شرکت‌کنندگان با حداقل یک عارضه جانبی در 36 ماه ایجاد کند (RR: 0.99؛ 95% CI؛ 0.97 تا 1.02؛ 1 مطالعه، 215 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)، اگرچه نسبتی از شرکت‌کنندگان با حداقل یک عارضه جانبی با هر دو دارو بالا بود؛ 4. ممکن است ناتوانی را در 36 ماه اندکی کاهش دهد (MD: -0.83؛ 95% CI؛ 1.16- تا 0.50-؛ 1 مطالعه، 221 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ 5. ممکن است خطر خروج بیماران را از مطالعه در 36 ماه کاهش دهد (RR: 0.08؛ 95% CI؛ 0.01 تا 0.57؛ 1 مطالعه؛ 215 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
برای کیفیت زندگی، خستگی، و شرکت‌کنندگان بدون فعالیت بیماری از نظر بالینی، مطالعات یا این پیامدها را در نظر نگرفته یا از ابزارهای اندازه‌گیری متفاوتی نسبت به آنچه در این مرور برنامه‌ریزی شده بود، استفاده کردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.