پیشینه
کوکائین یک ماده مخدر غیرقانونی است که به صورت پودر برای مصرف داخل بینی یا داخل وریدی وجود داشته یا به صورت کراک (crack) تدخین می‌شود. مصرف کوتاه‌مدت و بلندمدت این دارو منجر به شیوع بیماری‌های عفونی (به عنوان مثال، ایدز، هپاتیت، سل)، جرم، خشونت و قرار گرفتن در معرض مواد مخدر پیش از تولد می‌شود. وابستگی به کوکائین با عوارض پزشکی و روانی‌اجتماعی همراه است و یک مشکل عمده سلامت عمومی به حساب می‌آید. هیچ درمان دارویی تاییدشده‌ای برای وابستگی به کوکائین شناخته نشده است. داروهای ضدافسردگی، ضدتشنج و دوپامینرژیک همگی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. مرور حاضر به بررسی اثربخشی و بی‌خطری مصرف داروهای ضدتشنج برای درمان وابستگی به کوکائین، هم به صورت یک کلاس دارویی و هم به صورت انفرادی، می‌پردازد.
ویژگی‌های مطالعه
نویسندگان مرور، بانک‌های اطلاعاتی علمی و منابع اینترنتی را برای شناسایی کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده و کنترل‌شده (که در آنها شرکت‌کنندگان به‌طور تصادفی به درمان با هر داروی ضدتشنج یا دارونما یا نوع دیگری از دارو یا مداخله غیردارویی با هدف کاهش مصرف کوکائین اختصاص یافتند) جست‌وجو کردند. خروج از گروه درمانی و فراوانی عوارض جانبی را نیز ارزیابی کردیم. افراد را با هر جنسیت، سن و قومیت، وارد کردیم.
نتایج کلیدی
نویسندگان مرور ، 20 مطالعه را با 2068 شرکت‌کننده، 77% مرد، با میانگین سنی 36 سال، شناسایی کردند. میانگین طول دوره کارآزمایی‌ها، 11.8 هفته (هشت تا 24 هفته) گزارش شد. همه کارآزمایی‌ها به جز دو مورد در ایالات متحده انجام شدند، همگی با بیماران سرپایی. داروهای ضدتشنج مورد مطالعه کاربامازپین، گاباپنتین، لاموتریژین، فنی‌توئین، تیگابین، توپیرامات و ویگاباترین بودند. همه مطالعات داروهای ضدتشنج را در برابر دارونما (placebo) مقایسه کردند. هیچ تفاوت معنی‌داری میان دارونما و هر نوع داروی ضدتشنج در کاهش تعداد ترک گروه درمانی، مصرف کوکائین، میل شدید به مصرف و شدت وابستگی، افسردگی یا اضطراب یافت نشد. بروز عوارض جانبی در گروه‌های ضدتشنج کمی بیشتر گزارش شد. شواهد فعلی، استفاده بالینی را از داروهای ضدتشنج برای درمان وابستگی به کوکائین تایید نمی‌کند.
کیفیت شواهد
سطح کیفیت شواهد برای پیامدهای ترک گروه درمانی و استفاده از کوکائین در حد متوسط، و برای پیامدهای عوارض جانبی و میل شدید به مصرف، پائین بود. محدودیت اصلی کارآزمایی‌ها عبارت بودند از ارائه گزارش ناقص از روش‌های مورد استفاده برای محافظت در برابر سوگیری انتخاب (selection bias)، تخصیص تصادفی شرکت‌کنندگان به گروه‌ها و پنهان کردن تخصیص. شواهد تا جون 2014 به‌روز است.
اگرچه زمانی که نتایج حاصل از تعداد محدودی کارآزمایی‌های بالینی کوچک ارزیابی می‌شوند، رعایت احتیاط لازم است، شواهد فعلی، استفاده بالینی را از داروهای ضدتشنج در درمان بیماران مبتلا به وابستگی به کوکائین تایید نمی‌کند. اگرچه یافته‌های کارآزمایی‌های جدید کیفیت نتایج مطالعه را، به ویژه در رابطه با داروهای خاص بهبود می‌بخشند، داروهای ضدتشنج را نمی‌توان به عنوان درمان خط اول، دوم یا سوم برای وابستگی به کوکائین در نظر گرفت.
وابستگی به کوکائین یک مشکل عمده مربوط به سلامت عمومی است که با ویژگی‌هایی چون ارتکاب مجدد جنایت و مجموعه‌ای از عوارض پزشکی و روانی‌اجتماعی شناخته می‌شود. اگرچه دارودرمانی موثری برای وابستگی به الکل و هروئین در دسترس است، با وجود دو دهه کارآزمایی‌های بالینی که عمدتا شامل داروهای ضدافسردگی، ضدتشنج و دوپامینرژیک بودند، در حال حاضر هیچ یک برای درمان وابستگی به کوکائین بررسی نشدند. امروزه توجه گسترده‌ای به رویکردهای دارویی مطلوب در درمان افراد مبتلا به وابستگی به کوکائین صورت گرفته، و هر دو آنتاگونیست‌ها و آگونیست‌ها دوپامین در نظر گرفته شده‌اند. بر اساس این فرضیه که مکانیسم‌های شبیه کیندلینگ (kindling) تشنج به ایجاد اعتیاد کمک می‌کنند، داروهای ضدتشنج کاندیدهایی برای استفاده در درمان اعتیاد بوده‌اند.
ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) داروهای ضدتشنج در افراد مبتلا به کوکائین.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه مواد مخدر و الکل در کاکرین (جون 2014)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL) (2014 ، شماره 6)، MEDLINE (1966 تا جون 2014)، EMBASE (1988 تا جون 2014)؛ Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL) (1982 تا جون 2014)، Web of Science (1991 تا جون 2014) و فهرست منابع مقالات واجد شرایط را جست‌وجو کردیم.
تمامی کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده و کارآزمایی‌های بالینی کنترل‌شده که بر استفاده از هر نوع داروی ضدتشنج در درمان وابستگی به کوکائین تمرکز داشتند.
از پروسیجرهای روش‌شناسی (methodology) استاندارد مورد نظر سازمان همکاری کاکرین (Cochrane Collaboration) استفاده کردیم.
در مجموع، 20 مطالعه را با 2068 شرکت‌کننده وارد کردیم. داروهای ضدتشنج کاربامازپین (carbamazepine)، گاباپنتین (gabapentin)، لاموتریژین (lamotrigine)، فنی‌توئین (phenytoin)، تیگابین (tiagabine)، توپیرامات (topiramate) و ویگاباترین (vigabatrin) را بررسی کردیم. همه مطالعات داروهای ضدتشنج را در برابر دارونما (placebo) مقایسه کردند. فقط یک مطالعه دارای یک بازو بود که توسط آن ضدتشنج با داروی ضدافسردگی دسیپرامین (desipramine) مقایسه شد. پس از مقایسه داروی ضدتشنج در برابر دارونما، تفاوت معنی‌داری را برای هیچ یک از معیارهای اثربخشی و بی‌خطری پیدا نکردیم. خروج از مطالعه: خطر نسبی (RR): 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.86 تا 1.05، 17 مطالعه، 20 بازو، 1695 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط. استفاده از کوکائین: RR: 0.92؛ 95% CI؛ 0.84 تا 1.02، نه مطالعه، 11 بازو، 867 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط؛ عوارض جانبی: RR: 1.39؛ 95% CI؛ 1.01 تا 1.90، هشت مطالعه، 775 شرکت‌کننده؛ میل شدید به مصرف مواد: تفاوت میانگین استانداردشده (SMD): 0.25-؛ 95% CI؛ 0.59- تا 0.09، هفت مطالعه، هشت بازو، 428 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.